9 KWALITEIT
1 INLEIDING
Kwaliteit = ‘mate waarin iets goed is’ (Van Dale)
onderwijskwaliteit: moeilijk te definiëren; geen vaststaand gegeven waarover een wetenschappelijk
en/of politiek consensus bestaat.
2 INSTRUMENTEN VAN ONDERWIJSKWALITEIT
Verschillende instrumenten die ingezet worden om onderwijs in kaart te brengen/te verbeteren
Hupmiddelen bv.: rapporten, standaarden, procedures…
2.1 INTERNATIONALE KWALITEITSBE WAKING
Europese Commissie
Geen formele onderwijsbevoegdheid
Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) geen dwingende maatregelen nemen
Verenigde Naties m.b.t. kwaliteit
Hebben wel een belangrijke invloed; d.m.v.:
o Kwaliteit onderwijssystemen monitoren via verschillende internationale studies + verspreiden
= soft power
o Internationale studie: (gecorrigeerde) leerprestaties indicator voor onderwijskwaliteit
o PISA (programme for international student assessment)
Representatieve steekproef van 15-jarige (4e en 3e jaar SO)
o ICCS (International Civic and Citizenship Education Study) = burgerschapseducatie
Leerlingen uit tweede jaar SO
o ESLC (European Survey on Language Competences) = taalvaardigheid vreemde taal
2018: 600.000 lln. uit 79 onderwijssystemen namen deel aan PISA
o Uiteenlopende nationale, regionale en culturele contexten
o Sommige vragen minder relevant voor elk deelnemend land
o Gemeten vaardigheden (leesvaardigheden, wiskundige en wetenschappelijke geletterdheid):
verondersteld dat ze essentieel zijn voor volwaardige participatie aan moderne samenleving
o PISA en ICCS: internationale studies zeggen niets over Vlaamse eindtermen
o Media, beleidsmakers en politici baseren zich wel vaak op deze eindtermen
o Ranglijsten van landen wetenschappers hebben hier vragen bij
Bv.: verschil tussen 5e en 11e plaats kan insignificant zijn
Bv.: zakken of stijgen is relatief (meer/minder landen die deelnemen)
o Invloed van soft power verschilt van land tot land
2.2 KWALITEITSBEWAKING IN HET VLAAMSE ONDERWIJSSYSTEEM
Actieve vrijheid van onderwijs: scholen zijn zelf verantwoordelijk voor kwaliteit van onderwijs; maar…
o Schoolpact: strikte regels voor subsidiëring
o Overheid heeft een duidelijke rol in kwaliteitsbewaking (decreet betreffende kwaliteit van
onderwijs 8 mei 2009) Instrumenten die deel uitmaken van kwaliteitsbewaking:
21
, EINDTERMEN
= minimumdoelen die noodzakelijk en bereikbaar zijn voor een bepaalde leerlingenpopulatie/ met
minimumdoelen wordt bedoeld: een minimum aan kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes die
bereikbaar zijn en noodzakelijk geacht worden voor een bepaalde leerlingenpopulatie.
o 1990: eindtermen decretaal vastgelegde minimumdoelen om kwaliteit te garanderen
o Schoolpactwet 1959
o Antecedent in ontstaan van eindtermen
o Schoolpactwet + financieringsbeleid = voorwaarde voor onderwijsverstrekkers
wettelijk bepaald minimumleerplan en minimumlessenrooster ontwerpen
o Onderwijs: zelfinhouden/methodes bepalen, mits basering op leerplannen en lesroosters
o Nog geen formele eindtermen
o Wel “peil der studiën” = via minimumleerplan en minimumlessenrooster legt de
overheid kwalitatieve minimumnormen op
Kwaliteitscontroles
Vanaf 17 juli 1991:
Intrede van eindtermen
Instrumenten om
minimale kwaliteit Decreet betreffende Inspectie
van onderwijs te Dienst voor Onderwijsontwikkeling
garanderen Pedagogische begeleidingsdiensten
1. Wie gebruikt eindtermen?
o Eindtermen zijn belangrijk voor de inspectie adviseren van leerplannen o.b.v. eindtermen
o Standaarden van schooldoorlichtingen
o Standaarden om via peilingen te bekijken of doelen bereikt worden
o Onderwijsverstrekkers gebruiken eindtermen voor het opstellen van leerplannen
o Leerkrachten kennen eindtermen vaak niet
2. Gelden eindtermen voor iedereen?
o Steinerarrest = verzet van Steinerscholen tegen nieuwe eindtermen
o 1996: Arbitragehof vernietigd eindtermendecreet omdat dit vrijheid van onderwijs
reduceert tot vrijheid van methoden
o Ontstaan van substitutieregeling: mogelijkheid om af te wijken van de eindtermen
o Verwachting tot het realiseren van eindtermen, impliceert de afgestemde overheidsfinanciering
Indien eindtermen een minimumcriteria zijn vanuit de overheid, dan moet de overheid hier
ook financiële middelen tegenover plaatsen
3. Wat met vernieuwing eindtermen?
o 2019: nieuwe eindtermen SO
o Resultaat van maatschappelijk onderzoek en debat m.b.t. 16 sleutelcompetenties
o Ordening eindtermen niet o.b.v. vakken; wel transversale en inhoudelijke competenties
Nieuwe eindtermen: voorbereid door ontwikkelingscomissies en afgetoetst door valideringscomissies,
dan stelt de Vlaamse Regering dit voor aan Vlaams Parlement
o Onderwijsdoelen als overkoepelende term
o Eindtermen geen resultaatverplichting voor elke leerling afzonderlijk
o Eindtermen basisgeletterdheid elke leerlingen behalen
o Uitbreidingsdoelen Nederlands ↑ abstractieniveau
Eindtermen worden geoperationaliseerd a.d.h.v. aangepaste taxonomie van Bloom
o Soorten kennis
o Dimensies van kennis
o Beheersingsniveaus
22
Doelen van specifieke studierichting: gebundeld in curriculumdossier inhouden over onderwijsnetten,
heen op elkaar afstemmen
1 INLEIDING
Kwaliteit = ‘mate waarin iets goed is’ (Van Dale)
onderwijskwaliteit: moeilijk te definiëren; geen vaststaand gegeven waarover een wetenschappelijk
en/of politiek consensus bestaat.
2 INSTRUMENTEN VAN ONDERWIJSKWALITEIT
Verschillende instrumenten die ingezet worden om onderwijs in kaart te brengen/te verbeteren
Hupmiddelen bv.: rapporten, standaarden, procedures…
2.1 INTERNATIONALE KWALITEITSBE WAKING
Europese Commissie
Geen formele onderwijsbevoegdheid
Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) geen dwingende maatregelen nemen
Verenigde Naties m.b.t. kwaliteit
Hebben wel een belangrijke invloed; d.m.v.:
o Kwaliteit onderwijssystemen monitoren via verschillende internationale studies + verspreiden
= soft power
o Internationale studie: (gecorrigeerde) leerprestaties indicator voor onderwijskwaliteit
o PISA (programme for international student assessment)
Representatieve steekproef van 15-jarige (4e en 3e jaar SO)
o ICCS (International Civic and Citizenship Education Study) = burgerschapseducatie
Leerlingen uit tweede jaar SO
o ESLC (European Survey on Language Competences) = taalvaardigheid vreemde taal
2018: 600.000 lln. uit 79 onderwijssystemen namen deel aan PISA
o Uiteenlopende nationale, regionale en culturele contexten
o Sommige vragen minder relevant voor elk deelnemend land
o Gemeten vaardigheden (leesvaardigheden, wiskundige en wetenschappelijke geletterdheid):
verondersteld dat ze essentieel zijn voor volwaardige participatie aan moderne samenleving
o PISA en ICCS: internationale studies zeggen niets over Vlaamse eindtermen
o Media, beleidsmakers en politici baseren zich wel vaak op deze eindtermen
o Ranglijsten van landen wetenschappers hebben hier vragen bij
Bv.: verschil tussen 5e en 11e plaats kan insignificant zijn
Bv.: zakken of stijgen is relatief (meer/minder landen die deelnemen)
o Invloed van soft power verschilt van land tot land
2.2 KWALITEITSBEWAKING IN HET VLAAMSE ONDERWIJSSYSTEEM
Actieve vrijheid van onderwijs: scholen zijn zelf verantwoordelijk voor kwaliteit van onderwijs; maar…
o Schoolpact: strikte regels voor subsidiëring
o Overheid heeft een duidelijke rol in kwaliteitsbewaking (decreet betreffende kwaliteit van
onderwijs 8 mei 2009) Instrumenten die deel uitmaken van kwaliteitsbewaking:
21
, EINDTERMEN
= minimumdoelen die noodzakelijk en bereikbaar zijn voor een bepaalde leerlingenpopulatie/ met
minimumdoelen wordt bedoeld: een minimum aan kennis, inzicht, vaardigheden en attitudes die
bereikbaar zijn en noodzakelijk geacht worden voor een bepaalde leerlingenpopulatie.
o 1990: eindtermen decretaal vastgelegde minimumdoelen om kwaliteit te garanderen
o Schoolpactwet 1959
o Antecedent in ontstaan van eindtermen
o Schoolpactwet + financieringsbeleid = voorwaarde voor onderwijsverstrekkers
wettelijk bepaald minimumleerplan en minimumlessenrooster ontwerpen
o Onderwijs: zelfinhouden/methodes bepalen, mits basering op leerplannen en lesroosters
o Nog geen formele eindtermen
o Wel “peil der studiën” = via minimumleerplan en minimumlessenrooster legt de
overheid kwalitatieve minimumnormen op
Kwaliteitscontroles
Vanaf 17 juli 1991:
Intrede van eindtermen
Instrumenten om
minimale kwaliteit Decreet betreffende Inspectie
van onderwijs te Dienst voor Onderwijsontwikkeling
garanderen Pedagogische begeleidingsdiensten
1. Wie gebruikt eindtermen?
o Eindtermen zijn belangrijk voor de inspectie adviseren van leerplannen o.b.v. eindtermen
o Standaarden van schooldoorlichtingen
o Standaarden om via peilingen te bekijken of doelen bereikt worden
o Onderwijsverstrekkers gebruiken eindtermen voor het opstellen van leerplannen
o Leerkrachten kennen eindtermen vaak niet
2. Gelden eindtermen voor iedereen?
o Steinerarrest = verzet van Steinerscholen tegen nieuwe eindtermen
o 1996: Arbitragehof vernietigd eindtermendecreet omdat dit vrijheid van onderwijs
reduceert tot vrijheid van methoden
o Ontstaan van substitutieregeling: mogelijkheid om af te wijken van de eindtermen
o Verwachting tot het realiseren van eindtermen, impliceert de afgestemde overheidsfinanciering
Indien eindtermen een minimumcriteria zijn vanuit de overheid, dan moet de overheid hier
ook financiële middelen tegenover plaatsen
3. Wat met vernieuwing eindtermen?
o 2019: nieuwe eindtermen SO
o Resultaat van maatschappelijk onderzoek en debat m.b.t. 16 sleutelcompetenties
o Ordening eindtermen niet o.b.v. vakken; wel transversale en inhoudelijke competenties
Nieuwe eindtermen: voorbereid door ontwikkelingscomissies en afgetoetst door valideringscomissies,
dan stelt de Vlaamse Regering dit voor aan Vlaams Parlement
o Onderwijsdoelen als overkoepelende term
o Eindtermen geen resultaatverplichting voor elke leerling afzonderlijk
o Eindtermen basisgeletterdheid elke leerlingen behalen
o Uitbreidingsdoelen Nederlands ↑ abstractieniveau
Eindtermen worden geoperationaliseerd a.d.h.v. aangepaste taxonomie van Bloom
o Soorten kennis
o Dimensies van kennis
o Beheersingsniveaus
22
Doelen van specifieke studierichting: gebundeld in curriculumdossier inhouden over onderwijsnetten,
heen op elkaar afstemmen
