Dossier
Taalexpert
OANE-H2TLEXP-12
Naam: Vera Sinigaglia
Studentnummer: 1794757
Docent: Johanna van der Borden
Periode: A 2023-2024
,Inhoud
Voorwoord .............................................................................................................................................. 1
Aanbevelingsstuk..................................................................................................................................... 2
Hoofdstuk 1 – Probleembeschrijving .................................................................................................. 3
Leesvaardigheid ............................................................................................................................... 3
Luistervaardigheid ........................................................................................................................... 6
Schrijfvaardigheid ............................................................................................................................ 9
Spreekvaardigheid ......................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 2 – Vakdidactische aanpak .............................................................................................. 15
2.1 Algemene didactische aanpak ................................................................................................. 15
2.2 Aanpak van de vier taalvaardigheden ..................................................................................... 18
Leesvaardigheid ............................................................................................................................. 18
Luistervaardigheid ......................................................................................................................... 20
Schrijfvaardigheid .......................................................................................................................... 23
Spreekvaardigheid ......................................................................................................................... 26
Conclusie ............................................................................................................................................... 31
Bijlage I / Slotopdracht thema 1 Een groepsplan maken ...................................................................... 32
Bijlage II / Slotopdracht thema 5 Onderzoek maatwerkleerling theorie en praktijk ........................... 38
5.1 Theorie: Literatuuronderzoek – individueel ................................................................................ 38
5.2 Praktijk: interview – individueel .................................................................................................. 39
Bijlage III / Slotopdracht thema 6: demonstratie van gedifferentieerd lesmateriaal ........................... 41
Literatuurlijst ......................................................................................................................................... 45
,Voorwoord
Voor het vak Taalexpert werd er geacht dat elke student een dossier schreef met betrekking
tot het Opmaat traject Nederlands. Hieronder wordt verstaan; het ontwikkelen van een
eigen visie op de aanpak van leerlingen met taalproblemen en differentiatie in de les
Nederlands. De maatwerkleerlingen en het differentiëren staat in dit document centraal.
Aan de hand van vastgestelde opdrachten die aangereikt werden door Instituut Archimedes
is dit dossier tot stand gekomen. De bijbehorende theorie, literatuur en eigen
praktijkervaring heb ik zoveel mogelijk proberen te verwerken in dit dossier. Deze werkwijze
heeft geresulteerd in toenemende kennis en didactische vaardigheden.
Zonder het mij te realiseren deed ik al behoorlijk veel aan differentiëren in mijn lessen. Op
het moment dat ik hier bewust mee bezig was, kon ik de differentiatietheorie niet koppelen
aan mijn handelen doordat ik hier te weinig kennis over had. Na het afronden van het vak
Taalexpert kan ik dit wel. Het vak heeft mij bewuster gemaakt in mijn handelen, maar ook
mijn gevoelsmatige aanpak geprofessionaliseerd.
Door de aangereikte opdrachten uit te voeren nam mijn deskundigheid toe op het gebied
van differentiatie en de verschillende behoeftes van de maatwerkleerlingen. Dit heb ik
gekoppeld naar de praktijk toe door op de werkvloer een analyse te maken met
bijbehorende uitwerkingen.
Ik wens u veel leesplezier toe.
1
, Aanbevelingsstuk
Mijn praktijkervaring heb ik opgedaan op mijn stageschool genaamd; Yuverta Chr. Vmbo
Boskoop. Dit is een voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs met 420 leerlingen. LWOO,
basis, kader en gemengde leerweggericht onderwijs wordt hier verricht. Er bestaan vele
klassen waarin leerlingen verschillende niveaus volgen. Hierdoor is het noodzakelijk om te
differentiëren in niveau. Zelf geef ik het vak Nederlands aan een éérstejaars klas waarin
zowel basisleerlingen als kaderleerlingen geplaatst zijn. In deze groep vallen diverse
leerlingen onder de categorie maatwerkleerlingen doordat zij verschillende leerstoornissen
hebben.
Iedere leerling is uniek. Hierdoor kunnen de behoeften van leerlingen flink uiteenlopen. In
het voortgezet onderwijs wordt er ruimte gecreëerd om alle leerlingen zo goed mogelijk te
voorzien in hun behoeften. We hebben het over de groep leerlingen die het bijvoorbeeld
moeilijk vinden om sociale contacten te leggen, maar ook te behouden. Het niet voor elkaar
krijgen om teksten te lezen en op hetzelfde moment te luisteren. Onder deze categorie
verstaan wij ook leerlingen die kennis missen over de Nederlandse taal en/of cultuur
doordat zij een andere moedertaal hebben en leerlingen die zoveel energie hebben dat zij
snel afgeleid zijn en belangrijke informatie hierdoor mislopen. Zij hebben allemaal een
specifieke hulpvraag waar wij als docenten op moeten inspelen.
In dit dossier wordt er ingezoomd op maatwerkleerlingen die verdeeld worden over de
diverse leerstoornissen: Dyslexie, Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD),
Nederlands als tweede taal (NT2) en Autisme spectrum stoornis (ASS). In dit document staat
er centraal: Hoe kan ik als vakdocent Nederlands al deze maatwerkleerlingen voorzien van
passend onderwijs waardoor ook zij tot optimaal leren komen? Daarnaast mogen we de
overige leerlingen die niet behoren tot de maatwerkleerlingen niet vergeten. Het gaat
tevens om het bedienen van de gehele klas. Dit kan alleen behaald worden wanneer je over
genoeg kennis beschikt van de problematiek die maatwerkleerlingen ervaren en de ‘gewone
leerling’ tot optimaal leren kan krijgen. Als docent heb ik geluisterd, nagedacht en mijn
kennis verreikt door middel van de aangereikte literatuur en praktijkervaring. Dit zodat jullie
als collega’s zijnde dit dossier kunnen gebruiken om de hulpvraag van leerlingen makkelijker
te beantwoorden.
De maatwerkleerlingen worden uitgelicht in het vak Nederlands door hun problematiek
nader te verklaren aan de hand van vier vaardigheden: leesvaardigheid, luistervaardigheid,
schrijfvaardigheid en spreekvaardigheid. Eerst zal er worden uitgelegd wat de vaardigheid
inhoudt en vervolgens wordt de problematiek per leerstoornis beschreven. Ook zal er
worden omschreven welke didactische aanpakken met betrekking tot maatwerkleerlingen
inzet kunnen worden om ervoor te zorgen dat deze groep leerlingen ondersteuning ervaart
tijdens de vier vaardigheden die in de les Nederlands worden onderwezen, zonder dat de
niet-maatwerkleerlingen hier last van ervaren. Hierdoor zullen zowel niet-
maatwerkleerlingen als maatwerkleerlingen optimaal kunnen leren.
2
Taalexpert
OANE-H2TLEXP-12
Naam: Vera Sinigaglia
Studentnummer: 1794757
Docent: Johanna van der Borden
Periode: A 2023-2024
,Inhoud
Voorwoord .............................................................................................................................................. 1
Aanbevelingsstuk..................................................................................................................................... 2
Hoofdstuk 1 – Probleembeschrijving .................................................................................................. 3
Leesvaardigheid ............................................................................................................................... 3
Luistervaardigheid ........................................................................................................................... 6
Schrijfvaardigheid ............................................................................................................................ 9
Spreekvaardigheid ......................................................................................................................... 12
Hoofdstuk 2 – Vakdidactische aanpak .............................................................................................. 15
2.1 Algemene didactische aanpak ................................................................................................. 15
2.2 Aanpak van de vier taalvaardigheden ..................................................................................... 18
Leesvaardigheid ............................................................................................................................. 18
Luistervaardigheid ......................................................................................................................... 20
Schrijfvaardigheid .......................................................................................................................... 23
Spreekvaardigheid ......................................................................................................................... 26
Conclusie ............................................................................................................................................... 31
Bijlage I / Slotopdracht thema 1 Een groepsplan maken ...................................................................... 32
Bijlage II / Slotopdracht thema 5 Onderzoek maatwerkleerling theorie en praktijk ........................... 38
5.1 Theorie: Literatuuronderzoek – individueel ................................................................................ 38
5.2 Praktijk: interview – individueel .................................................................................................. 39
Bijlage III / Slotopdracht thema 6: demonstratie van gedifferentieerd lesmateriaal ........................... 41
Literatuurlijst ......................................................................................................................................... 45
,Voorwoord
Voor het vak Taalexpert werd er geacht dat elke student een dossier schreef met betrekking
tot het Opmaat traject Nederlands. Hieronder wordt verstaan; het ontwikkelen van een
eigen visie op de aanpak van leerlingen met taalproblemen en differentiatie in de les
Nederlands. De maatwerkleerlingen en het differentiëren staat in dit document centraal.
Aan de hand van vastgestelde opdrachten die aangereikt werden door Instituut Archimedes
is dit dossier tot stand gekomen. De bijbehorende theorie, literatuur en eigen
praktijkervaring heb ik zoveel mogelijk proberen te verwerken in dit dossier. Deze werkwijze
heeft geresulteerd in toenemende kennis en didactische vaardigheden.
Zonder het mij te realiseren deed ik al behoorlijk veel aan differentiëren in mijn lessen. Op
het moment dat ik hier bewust mee bezig was, kon ik de differentiatietheorie niet koppelen
aan mijn handelen doordat ik hier te weinig kennis over had. Na het afronden van het vak
Taalexpert kan ik dit wel. Het vak heeft mij bewuster gemaakt in mijn handelen, maar ook
mijn gevoelsmatige aanpak geprofessionaliseerd.
Door de aangereikte opdrachten uit te voeren nam mijn deskundigheid toe op het gebied
van differentiatie en de verschillende behoeftes van de maatwerkleerlingen. Dit heb ik
gekoppeld naar de praktijk toe door op de werkvloer een analyse te maken met
bijbehorende uitwerkingen.
Ik wens u veel leesplezier toe.
1
, Aanbevelingsstuk
Mijn praktijkervaring heb ik opgedaan op mijn stageschool genaamd; Yuverta Chr. Vmbo
Boskoop. Dit is een voorbereidend middelbaar beroepsonderwijs met 420 leerlingen. LWOO,
basis, kader en gemengde leerweggericht onderwijs wordt hier verricht. Er bestaan vele
klassen waarin leerlingen verschillende niveaus volgen. Hierdoor is het noodzakelijk om te
differentiëren in niveau. Zelf geef ik het vak Nederlands aan een éérstejaars klas waarin
zowel basisleerlingen als kaderleerlingen geplaatst zijn. In deze groep vallen diverse
leerlingen onder de categorie maatwerkleerlingen doordat zij verschillende leerstoornissen
hebben.
Iedere leerling is uniek. Hierdoor kunnen de behoeften van leerlingen flink uiteenlopen. In
het voortgezet onderwijs wordt er ruimte gecreëerd om alle leerlingen zo goed mogelijk te
voorzien in hun behoeften. We hebben het over de groep leerlingen die het bijvoorbeeld
moeilijk vinden om sociale contacten te leggen, maar ook te behouden. Het niet voor elkaar
krijgen om teksten te lezen en op hetzelfde moment te luisteren. Onder deze categorie
verstaan wij ook leerlingen die kennis missen over de Nederlandse taal en/of cultuur
doordat zij een andere moedertaal hebben en leerlingen die zoveel energie hebben dat zij
snel afgeleid zijn en belangrijke informatie hierdoor mislopen. Zij hebben allemaal een
specifieke hulpvraag waar wij als docenten op moeten inspelen.
In dit dossier wordt er ingezoomd op maatwerkleerlingen die verdeeld worden over de
diverse leerstoornissen: Dyslexie, Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD),
Nederlands als tweede taal (NT2) en Autisme spectrum stoornis (ASS). In dit document staat
er centraal: Hoe kan ik als vakdocent Nederlands al deze maatwerkleerlingen voorzien van
passend onderwijs waardoor ook zij tot optimaal leren komen? Daarnaast mogen we de
overige leerlingen die niet behoren tot de maatwerkleerlingen niet vergeten. Het gaat
tevens om het bedienen van de gehele klas. Dit kan alleen behaald worden wanneer je over
genoeg kennis beschikt van de problematiek die maatwerkleerlingen ervaren en de ‘gewone
leerling’ tot optimaal leren kan krijgen. Als docent heb ik geluisterd, nagedacht en mijn
kennis verreikt door middel van de aangereikte literatuur en praktijkervaring. Dit zodat jullie
als collega’s zijnde dit dossier kunnen gebruiken om de hulpvraag van leerlingen makkelijker
te beantwoorden.
De maatwerkleerlingen worden uitgelicht in het vak Nederlands door hun problematiek
nader te verklaren aan de hand van vier vaardigheden: leesvaardigheid, luistervaardigheid,
schrijfvaardigheid en spreekvaardigheid. Eerst zal er worden uitgelegd wat de vaardigheid
inhoudt en vervolgens wordt de problematiek per leerstoornis beschreven. Ook zal er
worden omschreven welke didactische aanpakken met betrekking tot maatwerkleerlingen
inzet kunnen worden om ervoor te zorgen dat deze groep leerlingen ondersteuning ervaart
tijdens de vier vaardigheden die in de les Nederlands worden onderwezen, zonder dat de
niet-maatwerkleerlingen hier last van ervaren. Hierdoor zullen zowel niet-
maatwerkleerlingen als maatwerkleerlingen optimaal kunnen leren.
2
