Samenvatting orthopedagogiek en opvoedingsondersteuning 2.4
Tentamen 19 juni 2024
Kaders:
- Vrijwillig: preventief, jeugdhulpverlening, geen gerechtelijke maatregelen
- Drang (grijs gebied): ‘we willen verandering zien, als we dat niet zien maken we
een melding bij de kinderbescherming’
- Gedwongen: onder toezichtstelling, ouders hebben niet meer de volledige
zeggenschap
Ouderlijk gezag = moet kind verzorgen en opvoeden (welzijn), mag officiële handelingen
uitvoeren (gerechtelijk; bv handtekening zetten)
- Maximaal 2 ouders
- Formele relatie -> automatisch samen gezag (moeten wel getrouwd zijn voordat
het kind geboren werd), ook als ze daarna zijn gescheiden
- Geen formele relatie -> gezag regelen via erkenning
- Ouder en niet-ouder (bv nieuwe man/vrouw) -> samen gezag mogelijk
- Uitzonderlijke situatie: eenhoofdig gezag (bv klemcriterium (ouders kunnen het
niet eens worden, kind zit klem tussen ouders) of stoornis van ouder of
geschiedenis kindermishandeling)
Richting een kinderbeschermingsmaatregel als er het vermoeden is dat ouders:
- Zich niet aan de wet houden (bv leerplicht, verbod kinderarbeid)
- Lichamelijke of geestelijke ontwikkeling van het kind bedreigen
- Niet in staat zijn voor het kind te zorgen en vaardigheden te verbeteren
Route naar kinderbeschermingsmaatregel:
1. Melding bij Raad voor de Kinderbescherming (bv door gemeente,
jeugdhulporganisatie, gecertificeerde instelling (GI), veilig thuis)
2. Evt tussenstap jeugdbeschermingstafel
3. Raadsonderzoek
4. Indienen verzoek rechter (doet uitspraak)
5. Kinderbeschermingsmaatregel
OTS (ondertoezichtstelling): ouders behouden gezag,
jeugdbeschermer/gezinsvoogd kijkt mee (1/2 tot 1 jaar, verlenging
mogelijk) -> als ouders iets niet willen maar jeugdbeschermer wel ->
rechter
VOTS (voorlopige ondertoezichtstelling): max 3 maanden, meestal
met MUHP
Machtiging uithuisplaatsing (MUHP): naar jeugdzorginstelling
Jeugdbeschermer volgt proces en voert gesprekken met ouders, maar doet niet zelf de
intensieve hulpverlening
1
,Strengere maatregelen:
- Gezagsbeëindigende maatregel: voogdij afgenomen, GI of bv pleegouder
wordt voogd
- Machtiging gesloten jeugdzorg: lijkt op MUHP, maar dan gesloten jeugdzorg,
meer juridische consequenties (kan voorwaardelijk worden ingezet; als je
meewerkt, hoef je niet naar gesloten jeugdzorg (drang))
JeugdzorgPlus (geen jeugdgevangenis)
Twee soorten jeugdrecht:
- Jeugdstrafrecht = als jongere in contact komt met justitie (crimineel gedrag)
- Civiel jeugdrecht = zorgen rondom ontwikkeling van het kind (alles wat
hierboven is benoemd)
Kindermishandeling:
- Sprake van machtsrelatie (relatie van afhankelijkheid of onvrijheid)
- Ong. 3% van alle kinderen in NL (wat geregistreerd is)
- Vijf vormen:
Lichamelijke mishandeling
o Bewust veel alcohol/drugs tijdens zwangerschap, slaan
Lichamelijke verwaarlozing
o Geen eten geven, luiers niet verschonen, kinderen die stinken,
kapotte kleding
Emotionele mishandeling
o Vernederen, kleineren
Emotionele verwaarlozing
o Kind niet stimuleren, te weinig warmte bieden, te weinig
bescherming
Seksueel misbruik
o Vaker buitenshuis, pleger heeft machtspositie
- Mishandeling: ouder brengt iets toe, verwaarlozing: ouder laat iets na
Risicofactoren = gedragingen, omstandigheden, kenmerken die kindermishandeling
voorspellen of de kans op mishandeling vergroten
- Alleenstaande ouder, forse scheiding, ruzies thuis, psychische problemen bij
ouders
Signalen = gedragingen of (uiterlijke) kenmerken bij de jeugdige die kunnen wijzen op
het vóórkomen (aanwezig zijn) van kindermishandeling (nu of in het verleden)
Beschermende factoren: veerkrachtig kind, etc.
Gevolgen: afhankelijk van:
- Ernst vd mishandeling
- Vanaf welke leeftijd, hoe vaak, hoe lang
- Sociale steun
2
, - Persoonlijkheid kind
Bv: onveilige gehechtheid, verslaving (lange termijn), terugtrekken, agressie,
concentratieproblemen (korte termijn)
Meldcode: als je vermoedens hebt van kindermishandeling (vanaf 2013)
- Alle professionals die direct of indirect met kinderen werken
- Meldcode is verplicht (verschil tussen verplichting meldcode (verplicht om de
stappen te volgen bij vermoedens) en meldplicht (verplicht signalen melden))
- Stappenplan:
0. Overweeg: kan er sprake zijn van …?
Altijd alert zijn, is er sprake van mishandeling? verklaringen?
1. Situatie in kaart brengen
Signalen
Risicotaxatie (bv LIRIK)
2. Overleg en werk samen
Collegiale consultatie
Veilig Verder Team
Binnen of buiten instelling
Toestemming van ouders nodig
Anoniem Veilig Thuis consulteren
3. Gesprek cliënt
In gesprek met ouders en kind
Situatie verder in kaart brengen
Samenwerkingsrelatie behouden
4. Wegen van het geweld of de kindermishandeling
Afwegingskader verplicht vanaf 2019 (werken de mensen mee? Is er sprake
van direct gevaar? Gezin eerder hiermee bekend geweest? Etc.)
Wel of niet melden?
Onderliggende meldnormen:
o Acute onveiligheid en/of structurele onveiligheid en disclosure (kind
gaat zelf erover praten)
o Beroepskracht kan onvoldoende effectieve hulp bieden
o Onveiligheid stopt niet bij hulp
5. Beslissen
Hulp organiseren en/of melding doen
Hulpverlener heeft machtspositie -> kan veel impact hebben
Nooit alleen
Interventies
1. Preventie bij risicofactoren
Bv Homestart
2. Bevorderen van veiligheid
Signs of Safety
o Wat gaat er wél goed?
o Oplossingsgericht: signalen van veiligheid, uitzonderingen, sterke
kanten, hulpbronnen
o Netwerkbijeenkomst (met gezin, familie, omgeving, etc.): wat is er
nodig om de veiligheid te waarborgen? – veiligheidsplan
o Hulpmiddel: bv Drie Huizen Tekening (zorgen, goede dingen,
dromen)
3
Tentamen 19 juni 2024
Kaders:
- Vrijwillig: preventief, jeugdhulpverlening, geen gerechtelijke maatregelen
- Drang (grijs gebied): ‘we willen verandering zien, als we dat niet zien maken we
een melding bij de kinderbescherming’
- Gedwongen: onder toezichtstelling, ouders hebben niet meer de volledige
zeggenschap
Ouderlijk gezag = moet kind verzorgen en opvoeden (welzijn), mag officiële handelingen
uitvoeren (gerechtelijk; bv handtekening zetten)
- Maximaal 2 ouders
- Formele relatie -> automatisch samen gezag (moeten wel getrouwd zijn voordat
het kind geboren werd), ook als ze daarna zijn gescheiden
- Geen formele relatie -> gezag regelen via erkenning
- Ouder en niet-ouder (bv nieuwe man/vrouw) -> samen gezag mogelijk
- Uitzonderlijke situatie: eenhoofdig gezag (bv klemcriterium (ouders kunnen het
niet eens worden, kind zit klem tussen ouders) of stoornis van ouder of
geschiedenis kindermishandeling)
Richting een kinderbeschermingsmaatregel als er het vermoeden is dat ouders:
- Zich niet aan de wet houden (bv leerplicht, verbod kinderarbeid)
- Lichamelijke of geestelijke ontwikkeling van het kind bedreigen
- Niet in staat zijn voor het kind te zorgen en vaardigheden te verbeteren
Route naar kinderbeschermingsmaatregel:
1. Melding bij Raad voor de Kinderbescherming (bv door gemeente,
jeugdhulporganisatie, gecertificeerde instelling (GI), veilig thuis)
2. Evt tussenstap jeugdbeschermingstafel
3. Raadsonderzoek
4. Indienen verzoek rechter (doet uitspraak)
5. Kinderbeschermingsmaatregel
OTS (ondertoezichtstelling): ouders behouden gezag,
jeugdbeschermer/gezinsvoogd kijkt mee (1/2 tot 1 jaar, verlenging
mogelijk) -> als ouders iets niet willen maar jeugdbeschermer wel ->
rechter
VOTS (voorlopige ondertoezichtstelling): max 3 maanden, meestal
met MUHP
Machtiging uithuisplaatsing (MUHP): naar jeugdzorginstelling
Jeugdbeschermer volgt proces en voert gesprekken met ouders, maar doet niet zelf de
intensieve hulpverlening
1
,Strengere maatregelen:
- Gezagsbeëindigende maatregel: voogdij afgenomen, GI of bv pleegouder
wordt voogd
- Machtiging gesloten jeugdzorg: lijkt op MUHP, maar dan gesloten jeugdzorg,
meer juridische consequenties (kan voorwaardelijk worden ingezet; als je
meewerkt, hoef je niet naar gesloten jeugdzorg (drang))
JeugdzorgPlus (geen jeugdgevangenis)
Twee soorten jeugdrecht:
- Jeugdstrafrecht = als jongere in contact komt met justitie (crimineel gedrag)
- Civiel jeugdrecht = zorgen rondom ontwikkeling van het kind (alles wat
hierboven is benoemd)
Kindermishandeling:
- Sprake van machtsrelatie (relatie van afhankelijkheid of onvrijheid)
- Ong. 3% van alle kinderen in NL (wat geregistreerd is)
- Vijf vormen:
Lichamelijke mishandeling
o Bewust veel alcohol/drugs tijdens zwangerschap, slaan
Lichamelijke verwaarlozing
o Geen eten geven, luiers niet verschonen, kinderen die stinken,
kapotte kleding
Emotionele mishandeling
o Vernederen, kleineren
Emotionele verwaarlozing
o Kind niet stimuleren, te weinig warmte bieden, te weinig
bescherming
Seksueel misbruik
o Vaker buitenshuis, pleger heeft machtspositie
- Mishandeling: ouder brengt iets toe, verwaarlozing: ouder laat iets na
Risicofactoren = gedragingen, omstandigheden, kenmerken die kindermishandeling
voorspellen of de kans op mishandeling vergroten
- Alleenstaande ouder, forse scheiding, ruzies thuis, psychische problemen bij
ouders
Signalen = gedragingen of (uiterlijke) kenmerken bij de jeugdige die kunnen wijzen op
het vóórkomen (aanwezig zijn) van kindermishandeling (nu of in het verleden)
Beschermende factoren: veerkrachtig kind, etc.
Gevolgen: afhankelijk van:
- Ernst vd mishandeling
- Vanaf welke leeftijd, hoe vaak, hoe lang
- Sociale steun
2
, - Persoonlijkheid kind
Bv: onveilige gehechtheid, verslaving (lange termijn), terugtrekken, agressie,
concentratieproblemen (korte termijn)
Meldcode: als je vermoedens hebt van kindermishandeling (vanaf 2013)
- Alle professionals die direct of indirect met kinderen werken
- Meldcode is verplicht (verschil tussen verplichting meldcode (verplicht om de
stappen te volgen bij vermoedens) en meldplicht (verplicht signalen melden))
- Stappenplan:
0. Overweeg: kan er sprake zijn van …?
Altijd alert zijn, is er sprake van mishandeling? verklaringen?
1. Situatie in kaart brengen
Signalen
Risicotaxatie (bv LIRIK)
2. Overleg en werk samen
Collegiale consultatie
Veilig Verder Team
Binnen of buiten instelling
Toestemming van ouders nodig
Anoniem Veilig Thuis consulteren
3. Gesprek cliënt
In gesprek met ouders en kind
Situatie verder in kaart brengen
Samenwerkingsrelatie behouden
4. Wegen van het geweld of de kindermishandeling
Afwegingskader verplicht vanaf 2019 (werken de mensen mee? Is er sprake
van direct gevaar? Gezin eerder hiermee bekend geweest? Etc.)
Wel of niet melden?
Onderliggende meldnormen:
o Acute onveiligheid en/of structurele onveiligheid en disclosure (kind
gaat zelf erover praten)
o Beroepskracht kan onvoldoende effectieve hulp bieden
o Onveiligheid stopt niet bij hulp
5. Beslissen
Hulp organiseren en/of melding doen
Hulpverlener heeft machtspositie -> kan veel impact hebben
Nooit alleen
Interventies
1. Preventie bij risicofactoren
Bv Homestart
2. Bevorderen van veiligheid
Signs of Safety
o Wat gaat er wél goed?
o Oplossingsgericht: signalen van veiligheid, uitzonderingen, sterke
kanten, hulpbronnen
o Netwerkbijeenkomst (met gezin, familie, omgeving, etc.): wat is er
nodig om de veiligheid te waarborgen? – veiligheidsplan
o Hulpmiddel: bv Drie Huizen Tekening (zorgen, goede dingen,
dromen)
3
