Samenvatting Neurologie blok 6
HC 1 AFP
Stof van vorig jaar kennen: hersenkwabben, dendrieten, zenuwstelsel groot en klein + werking,
hersenzenuwen.
Cerebrum: cortex-delen / hersenkwabben
Cerebellum
Truncus cerebri
Ruggemerg
Zenuwbanen
Gevolgen van hersenletsel
Zichtbare gevolgen (emotioneel)
Onzichtbare gevolgen (emotioneel)
Indeling volgens Ben van Cranenburgh
Neurologisch
Neuropsychologisch
Psychologisch
– Link met ICF!
Een neuropsychologische stoornis is een stoornis met betrekking tot de cognitie.
Neurologisch letsel is schade aan iets in het zenuwstelsel.
Dysartrie is neurologisch (zenuwbanen) past bij parese= zichtbaar.
Dysfagie is ook neurologisch (aansturing van de spieren).
Psychologisch is niet te zien, zoals depressie.
Anesthesie= verdoving.
Hemianopsie (neurologisch!)
- Visuele stoornis
- Halfzijdige gezichtsvelduitval (beide ogen)
- Neurologische lokalisatie: occipitaalkwab.
In de hersenen liggende zenuwbanen van het oog zijn beschadigd. Bij hemianopsie is van ieder oog
een stukje gezichtsveld uitgevallen. Het centrale gezichtsveld blijft meestal gespaard waardoor
hemianopsie niet altijd direct opvalt.
=> Op welke NPFS lijkt hemianopsie en wat is het verschil?
1
,Neuropsychologische functiestoornissen (NPFS) Namen allemaal kennen!
- Er zijn veel namen en soorten
- Tip: gebruik ABV
- Veel voorkomende:
Afasie; alexie/agrafie
Apraxieën: spraak/ideomotorisch
Neglect
Agnosieën: akoestisch/tactiel
Afasie
Taal is een cognitieve functie en valt daarmee in het geval van een stoornis onder NPFS.
Alle modaliteiten: spreken, begrijpen, lezen en schrijven (woordvindstoornissen/auditieve
begripstoornissen/alexie/agrafie).
Alexie= het onvermogen tot (begrijpend lezen.
Agrafie= het onvermogen om gedachten schriftelijk uit te drukken.
Neurologische lokalisatie: taalspecifieke gebieden en neutrale circuits (Broca, Wernicke).
Apraxie
Het onvermogen tot doelbewust handelen.
Verschillende soorten: spraak (moeilijke articulatiebewegingen), ideatoire (bv. het plan hebben om
koffie te zetten/ handelingen uitvoeren), ideomotorische, buccofaciale ect.
Neurologische lokalisatie: verschillende gebieden: LH (leasi uitval rechts visueel) en RH (uitval links),
spec.motorische schors of frontaalkwab (executief).
Neglect (neuropsychologisch)
Stoornis in de aandacht voor de stimuli afkomstig van één lichaamshelft of voor objecten of
gebeurtenissen in de omgeving van één lichaamszijde.
Stoornissen op verschillende gebieden (copying, spontaneus drawing)
- Neurologische lokalisatie: pariëtale cortex.
=> In het meeste van de gevallen zit de beschadiging in de rechter hersenhelft, in enkele gevallen in
de linkerhersenhelft.
Agnosie
- Herkenningsstoornis
- Verschillende soorten: visueel/ tactiel (je herkent het niet als een voorwerp)/ auditief (ze horen bv.
de deurbel maar herkennen het niet)/ je herkent gezichten of vormen niet ect. Dit allemaal is
prosopagnosie.
- Neurologische lokalisatie: associatiecortex in de temporaalkwab.
=> Je moet weten waar globaal in de cortex (hersenschors) de functies liggen en wat kan je
verwachten als er iets stuk is.
2
,Herstel
Belangrijke factoren in hersen (ICF persoonlijke factoren):
- conditie
- leeftijd
- motivatie
- grootte van de laesie
- aard van de laesie
Herstelmechanismen
Neurale reactivatie: het opnieuw activeren van de oude route door veel stimulatie, dat de oude
neuronen hun oude werk weer gaan oppakken.
Neutrale aanpassing: neutrale reorganisatie of neutrale compensatie.
Neurale reorganisatie: Op neuraal niveau wordt er iets anders georganiseerd dus een extra
verbinding.
Compensatie: wordt totaal overgenomen door een ander hersengebied.
=> Neurale aanpassing welke fase? Revalidatiefase.
Therapie (ICF participatie)
Therapie gericht op herstel => vorm van Neurorevalidatie.
Het zenuwstelsel beschikt over aantal ingebouwde herstelmechanismen (neurale reactivatie en
neurale aanpassing). In de therapie hier gebruik van maken! WANT: de interventie die je gebruikt
beïnvloedt de neurale processen!
Herstelmechanisme en therapeutische interventie
- Herstelmechanisme: neurale reactiviatie | interventie= stimuleren (plaatjes benoemen,
fonologische cues geven).
3
,- Herstelmechanisme: neutrale reorganisatie | interventie= strategietraining (cognitief, zodat daar
andere neurale verbindingen die functies weer kunnen uitvoeren)(preventief & adaptief).
- Herstelmechanisme neutrale compensatie | interventie= strategietrainingen (compenserend) bv.:
schrijven met een andere hand.
Neurale reactivatie |Stimuleren
Inhoud:
Sluit aan bij het spontane herstel (acute fase, begin revalidatiefase)
Therapeut faciliteert patiënt tot doen van doelactiviteit
Therapeut geeft geen specifieke uitleg (impliciet leren)
Therapeut biedt hulp die patiënt nodig heeft om de doelactiviteit uit te voeren
Doel:
‘ Echt herstel’: patiënt voert vaardigheid uit op premorbide niveau.
Neurale reorganisatie | Strategietraining
Inhoud:
Gaat (deels) via andere weg in de hersenen
Patiënt leert bewust een strategie aan (expliciet leren)
Doel:
Oorspronkelijke functie/ vaardigheid weer zo goed mogelijk uitvoeren.
=> geen ‘ echt herstel’, patiënt voert vaardigheid niet uit op premorbide niveau (voordat de letsel is
ontstaan).
Neurale compensatie | Strategietraining (compenseren)
Inhoud:
Oorspronkelijke neurale banen worden omzeild
Patiënt leert bewust andere vaardigheden in te zetten om de gestoorde functie te omzeilen
Doel:
Oorspronkelijke functie/vaardigheid omzeilen. Dus je hebt bv. een hulpmiddel om te zeggen wat je
wilt.
4
, Adaptief: kijken of de fout niet meer voorkomt (preventief) of dat iemand zichzelf kan corrigeren.
Bij welke therapievorm spelen cognitieve beperkingen een grote rol? Expliciet.
Voorbeeld 1: expliciet, het aanpassen van het tempo is strategie.
Voorbeeld 2: impliciet
Therapie
KEUZES
– Wat wil je? Waarom? => logisch?
– Keuze m.b.v. neurologische onderbouwing
HC 2 inleiding op behandeling dysartrie/ dysfagie
Definitie van Dysartrie
Dysartrie is een verzamelnaam van Neurologische Spraakstoornissen ten gevolge van afwijkingen in
kracht, snelheid, bereik, stabiliteit, tonus of nauwkeurigheid van spieren die nodig zijn voor de
realisatie van de ademhalings-, fonatie-, resonantie- en articulatie-aspecten en prosodische aspecten
van de spraak (articulatie, fonatie/stem, ademing, resonans en prosodie).
Het is een spraakstoornis veroorzaakt door beschadiging aan het zenuwstelsel, hierdoor werken de
spieren die nodig zijn voor ademen, stemgeving en uitspraak onvoldoende.
Hoe ontstaat Dysartrie?
Als gevolg van een
- Cerebrale,
- Neurodegeneratieve of
- Neuromusculaire aandoening
Gevolgen van dysartrie
Behandelingen indelen volgens ICF-niveaus!
FUNCTIE – b.v. zwakke stem
ACTIVITEITEN – het spreken
PARTICIPATIE – b.v. spreken met mensen op het werk
Classificatie van dysartrieën (hoofdkenmerken blz. 28)
• Slappe dysartrie, oorzaak kan zijn:
- Mononeuropathisch (uitval van 1 of meerdere zenuwen)
- Myogeen (niveau spier of neuromusculaire overgang)
- Bulbair (niveau hersenstam)
- UUMN: Unilateral Upper Motor Neuron disease (CVA of trauma)
• Spastische dysartrie (soms pseudobulbair genoemd)
• Atactische dysartrie (soms cerebellair genoemd)
• Hypokinetische dysartrie (Parkinson, therapie: laag en luid spreken)
• Hyperkinetische dysartrie (bij chorea/athetose of dystonie)
=> Een toets vraag kan zijn: wat voor type dysartrie heeft deze patiënt?
Meetinstrumenten dysartrie
• Radboud Oraal Onderzoek naar de 5 hersenzenuwen (ROO)
• Nederlandstalig Dysartrie Onderzoek - Volwassenen (NDO-V)
5
HC 1 AFP
Stof van vorig jaar kennen: hersenkwabben, dendrieten, zenuwstelsel groot en klein + werking,
hersenzenuwen.
Cerebrum: cortex-delen / hersenkwabben
Cerebellum
Truncus cerebri
Ruggemerg
Zenuwbanen
Gevolgen van hersenletsel
Zichtbare gevolgen (emotioneel)
Onzichtbare gevolgen (emotioneel)
Indeling volgens Ben van Cranenburgh
Neurologisch
Neuropsychologisch
Psychologisch
– Link met ICF!
Een neuropsychologische stoornis is een stoornis met betrekking tot de cognitie.
Neurologisch letsel is schade aan iets in het zenuwstelsel.
Dysartrie is neurologisch (zenuwbanen) past bij parese= zichtbaar.
Dysfagie is ook neurologisch (aansturing van de spieren).
Psychologisch is niet te zien, zoals depressie.
Anesthesie= verdoving.
Hemianopsie (neurologisch!)
- Visuele stoornis
- Halfzijdige gezichtsvelduitval (beide ogen)
- Neurologische lokalisatie: occipitaalkwab.
In de hersenen liggende zenuwbanen van het oog zijn beschadigd. Bij hemianopsie is van ieder oog
een stukje gezichtsveld uitgevallen. Het centrale gezichtsveld blijft meestal gespaard waardoor
hemianopsie niet altijd direct opvalt.
=> Op welke NPFS lijkt hemianopsie en wat is het verschil?
1
,Neuropsychologische functiestoornissen (NPFS) Namen allemaal kennen!
- Er zijn veel namen en soorten
- Tip: gebruik ABV
- Veel voorkomende:
Afasie; alexie/agrafie
Apraxieën: spraak/ideomotorisch
Neglect
Agnosieën: akoestisch/tactiel
Afasie
Taal is een cognitieve functie en valt daarmee in het geval van een stoornis onder NPFS.
Alle modaliteiten: spreken, begrijpen, lezen en schrijven (woordvindstoornissen/auditieve
begripstoornissen/alexie/agrafie).
Alexie= het onvermogen tot (begrijpend lezen.
Agrafie= het onvermogen om gedachten schriftelijk uit te drukken.
Neurologische lokalisatie: taalspecifieke gebieden en neutrale circuits (Broca, Wernicke).
Apraxie
Het onvermogen tot doelbewust handelen.
Verschillende soorten: spraak (moeilijke articulatiebewegingen), ideatoire (bv. het plan hebben om
koffie te zetten/ handelingen uitvoeren), ideomotorische, buccofaciale ect.
Neurologische lokalisatie: verschillende gebieden: LH (leasi uitval rechts visueel) en RH (uitval links),
spec.motorische schors of frontaalkwab (executief).
Neglect (neuropsychologisch)
Stoornis in de aandacht voor de stimuli afkomstig van één lichaamshelft of voor objecten of
gebeurtenissen in de omgeving van één lichaamszijde.
Stoornissen op verschillende gebieden (copying, spontaneus drawing)
- Neurologische lokalisatie: pariëtale cortex.
=> In het meeste van de gevallen zit de beschadiging in de rechter hersenhelft, in enkele gevallen in
de linkerhersenhelft.
Agnosie
- Herkenningsstoornis
- Verschillende soorten: visueel/ tactiel (je herkent het niet als een voorwerp)/ auditief (ze horen bv.
de deurbel maar herkennen het niet)/ je herkent gezichten of vormen niet ect. Dit allemaal is
prosopagnosie.
- Neurologische lokalisatie: associatiecortex in de temporaalkwab.
=> Je moet weten waar globaal in de cortex (hersenschors) de functies liggen en wat kan je
verwachten als er iets stuk is.
2
,Herstel
Belangrijke factoren in hersen (ICF persoonlijke factoren):
- conditie
- leeftijd
- motivatie
- grootte van de laesie
- aard van de laesie
Herstelmechanismen
Neurale reactivatie: het opnieuw activeren van de oude route door veel stimulatie, dat de oude
neuronen hun oude werk weer gaan oppakken.
Neutrale aanpassing: neutrale reorganisatie of neutrale compensatie.
Neurale reorganisatie: Op neuraal niveau wordt er iets anders georganiseerd dus een extra
verbinding.
Compensatie: wordt totaal overgenomen door een ander hersengebied.
=> Neurale aanpassing welke fase? Revalidatiefase.
Therapie (ICF participatie)
Therapie gericht op herstel => vorm van Neurorevalidatie.
Het zenuwstelsel beschikt over aantal ingebouwde herstelmechanismen (neurale reactivatie en
neurale aanpassing). In de therapie hier gebruik van maken! WANT: de interventie die je gebruikt
beïnvloedt de neurale processen!
Herstelmechanisme en therapeutische interventie
- Herstelmechanisme: neurale reactiviatie | interventie= stimuleren (plaatjes benoemen,
fonologische cues geven).
3
,- Herstelmechanisme: neutrale reorganisatie | interventie= strategietraining (cognitief, zodat daar
andere neurale verbindingen die functies weer kunnen uitvoeren)(preventief & adaptief).
- Herstelmechanisme neutrale compensatie | interventie= strategietrainingen (compenserend) bv.:
schrijven met een andere hand.
Neurale reactivatie |Stimuleren
Inhoud:
Sluit aan bij het spontane herstel (acute fase, begin revalidatiefase)
Therapeut faciliteert patiënt tot doen van doelactiviteit
Therapeut geeft geen specifieke uitleg (impliciet leren)
Therapeut biedt hulp die patiënt nodig heeft om de doelactiviteit uit te voeren
Doel:
‘ Echt herstel’: patiënt voert vaardigheid uit op premorbide niveau.
Neurale reorganisatie | Strategietraining
Inhoud:
Gaat (deels) via andere weg in de hersenen
Patiënt leert bewust een strategie aan (expliciet leren)
Doel:
Oorspronkelijke functie/ vaardigheid weer zo goed mogelijk uitvoeren.
=> geen ‘ echt herstel’, patiënt voert vaardigheid niet uit op premorbide niveau (voordat de letsel is
ontstaan).
Neurale compensatie | Strategietraining (compenseren)
Inhoud:
Oorspronkelijke neurale banen worden omzeild
Patiënt leert bewust andere vaardigheden in te zetten om de gestoorde functie te omzeilen
Doel:
Oorspronkelijke functie/vaardigheid omzeilen. Dus je hebt bv. een hulpmiddel om te zeggen wat je
wilt.
4
, Adaptief: kijken of de fout niet meer voorkomt (preventief) of dat iemand zichzelf kan corrigeren.
Bij welke therapievorm spelen cognitieve beperkingen een grote rol? Expliciet.
Voorbeeld 1: expliciet, het aanpassen van het tempo is strategie.
Voorbeeld 2: impliciet
Therapie
KEUZES
– Wat wil je? Waarom? => logisch?
– Keuze m.b.v. neurologische onderbouwing
HC 2 inleiding op behandeling dysartrie/ dysfagie
Definitie van Dysartrie
Dysartrie is een verzamelnaam van Neurologische Spraakstoornissen ten gevolge van afwijkingen in
kracht, snelheid, bereik, stabiliteit, tonus of nauwkeurigheid van spieren die nodig zijn voor de
realisatie van de ademhalings-, fonatie-, resonantie- en articulatie-aspecten en prosodische aspecten
van de spraak (articulatie, fonatie/stem, ademing, resonans en prosodie).
Het is een spraakstoornis veroorzaakt door beschadiging aan het zenuwstelsel, hierdoor werken de
spieren die nodig zijn voor ademen, stemgeving en uitspraak onvoldoende.
Hoe ontstaat Dysartrie?
Als gevolg van een
- Cerebrale,
- Neurodegeneratieve of
- Neuromusculaire aandoening
Gevolgen van dysartrie
Behandelingen indelen volgens ICF-niveaus!
FUNCTIE – b.v. zwakke stem
ACTIVITEITEN – het spreken
PARTICIPATIE – b.v. spreken met mensen op het werk
Classificatie van dysartrieën (hoofdkenmerken blz. 28)
• Slappe dysartrie, oorzaak kan zijn:
- Mononeuropathisch (uitval van 1 of meerdere zenuwen)
- Myogeen (niveau spier of neuromusculaire overgang)
- Bulbair (niveau hersenstam)
- UUMN: Unilateral Upper Motor Neuron disease (CVA of trauma)
• Spastische dysartrie (soms pseudobulbair genoemd)
• Atactische dysartrie (soms cerebellair genoemd)
• Hypokinetische dysartrie (Parkinson, therapie: laag en luid spreken)
• Hyperkinetische dysartrie (bij chorea/athetose of dystonie)
=> Een toets vraag kan zijn: wat voor type dysartrie heeft deze patiënt?
Meetinstrumenten dysartrie
• Radboud Oraal Onderzoek naar de 5 hersenzenuwen (ROO)
• Nederlandstalig Dysartrie Onderzoek - Volwassenen (NDO-V)
5
