SOW – Praktijkonderzoek in de school
H1: Een inleiding op praktijkonderzoek
Leraar met onderzoekende houding is: (De Vries)
1. Ontwikkelingsgericht
2. Samenwerkend
3. Reflectief
3 niveaus reflectie:
1. Instrumentaal niveau: zichtbare handelen van leraar in praktijk
2. Substantieel: Onderliggende uitgangspunten van handelen leraar (visie)
3. Kritisch niveau: morele, ethische en andere normatieve overwegingen leraar
Onderzoekende houding
• Vaardigheid om onderzoek te ontwerpen en uit te voeren
• Positieve houding ten opzichte van onderzoek
• Onderzoekende, kritische kijk op eigen lespraktijk
Hoofddoelen onderzoek
• Fundamenteel: kennis is generaliseerbaar (theorie ontdekken of toetsen/verklaren)
• Toegepast: kennis is probleemgebonden (brede beroepscontext, oplossingen voor generieke
problemen, bv hoe bevorder ik samenwerking met collega’s)
• Praktijkonderzoek: kennis is contextgebonden (aan context, bijvoorbeeld aan stageschool)
Onderzoekende houding
• Praktijkonderzoek
o Leraren (in opleiding)
o Systematische wijze
o In interactie met de omgeving
o Antwoorden op praktijkvragen
o Gericht op verbetering eigen praktijk
• 2 onderzoeksbenaderingen
o Constructivistische benadering: meerdere interpretaties van werkelijkheid
o Positivistische benadering: één bestaande werkelijkheid
• Ontwerponderzoek: Bedenken en uittesten (invoeren)
Leercirkel (Kolb)
1. Concreet ervaren (ervaringen opdoen)
2. Reflectieve observatie (observeren en reflecteren op zaken)
3. Abstractie begripsvorming (Ervaringen in theoretisch kader plaatsen en conclusie trekken
voor eigen handelen)
4. Actief uitproberen
, Regulatief = Sturend ingrijpen in praktijk om een meer ideale situatie te bereiken
• Regulatieve cyclus:
o Probleemstelling
o Diagnose
o Plan
o Ingreep
o Evaluatie
Kenmerken praktijkonderzoek
• Onderbouwing van besluitvorming
• Verschillende perspectieven innemen
• Koppeling theorie en praktijk
• Leren en ontwikkelen samen met anderen (participatief)
o Kennisverwerving wordt direct aan ontwikkeling en toetsing van nieuwe
handelingsmogelijkheden verbonden om levensomstandigheden/manier van werken
bij betrokkenen te verbeteren
o Onderzoekers en mensen van wie het leven/werk wordt onderzocht werken samen
en zijn gelijkwaardig en lopen voor zover mogelijk alle fasen onderzoeksproces
samen door.
• Onderzoek integreren in dagelijks handelen
Kernactiviteiten praktijkonderzoek
Cyclus voor praktijkonderzoek:
Oriënteren
Rapporteren en presenteren Richten
Analyseren en concluderen Plannen
Verzamelen
Spelregels onderzoek
• Validiteit (5 vormen): meten wat je meten wilt (bewust van beïnvloedende factoren)
• Interne validiteit
o Resultaat (oplossing probleem)
o Proces (onderzoeksaanpak sluit aan bij organisatie)
o Democratisch (overleg alle belanghebbende partijen)
o Kathalyserende (betrokkenen moeten een beter zicht krijgen na onderzoek)
o Dialogische (onderzoek wordt kritisch en systemisch gevolg door collega’s of
anderen)
• Externe validiteit: bewust van omvang uitspraken die je doet in je onderzoek (alleen
school/jezelf)
• Betrouwbaarheid:
o Betrouwbaar wanneer zelfde uitkomsten bij herhaling
H1: Een inleiding op praktijkonderzoek
Leraar met onderzoekende houding is: (De Vries)
1. Ontwikkelingsgericht
2. Samenwerkend
3. Reflectief
3 niveaus reflectie:
1. Instrumentaal niveau: zichtbare handelen van leraar in praktijk
2. Substantieel: Onderliggende uitgangspunten van handelen leraar (visie)
3. Kritisch niveau: morele, ethische en andere normatieve overwegingen leraar
Onderzoekende houding
• Vaardigheid om onderzoek te ontwerpen en uit te voeren
• Positieve houding ten opzichte van onderzoek
• Onderzoekende, kritische kijk op eigen lespraktijk
Hoofddoelen onderzoek
• Fundamenteel: kennis is generaliseerbaar (theorie ontdekken of toetsen/verklaren)
• Toegepast: kennis is probleemgebonden (brede beroepscontext, oplossingen voor generieke
problemen, bv hoe bevorder ik samenwerking met collega’s)
• Praktijkonderzoek: kennis is contextgebonden (aan context, bijvoorbeeld aan stageschool)
Onderzoekende houding
• Praktijkonderzoek
o Leraren (in opleiding)
o Systematische wijze
o In interactie met de omgeving
o Antwoorden op praktijkvragen
o Gericht op verbetering eigen praktijk
• 2 onderzoeksbenaderingen
o Constructivistische benadering: meerdere interpretaties van werkelijkheid
o Positivistische benadering: één bestaande werkelijkheid
• Ontwerponderzoek: Bedenken en uittesten (invoeren)
Leercirkel (Kolb)
1. Concreet ervaren (ervaringen opdoen)
2. Reflectieve observatie (observeren en reflecteren op zaken)
3. Abstractie begripsvorming (Ervaringen in theoretisch kader plaatsen en conclusie trekken
voor eigen handelen)
4. Actief uitproberen
, Regulatief = Sturend ingrijpen in praktijk om een meer ideale situatie te bereiken
• Regulatieve cyclus:
o Probleemstelling
o Diagnose
o Plan
o Ingreep
o Evaluatie
Kenmerken praktijkonderzoek
• Onderbouwing van besluitvorming
• Verschillende perspectieven innemen
• Koppeling theorie en praktijk
• Leren en ontwikkelen samen met anderen (participatief)
o Kennisverwerving wordt direct aan ontwikkeling en toetsing van nieuwe
handelingsmogelijkheden verbonden om levensomstandigheden/manier van werken
bij betrokkenen te verbeteren
o Onderzoekers en mensen van wie het leven/werk wordt onderzocht werken samen
en zijn gelijkwaardig en lopen voor zover mogelijk alle fasen onderzoeksproces
samen door.
• Onderzoek integreren in dagelijks handelen
Kernactiviteiten praktijkonderzoek
Cyclus voor praktijkonderzoek:
Oriënteren
Rapporteren en presenteren Richten
Analyseren en concluderen Plannen
Verzamelen
Spelregels onderzoek
• Validiteit (5 vormen): meten wat je meten wilt (bewust van beïnvloedende factoren)
• Interne validiteit
o Resultaat (oplossing probleem)
o Proces (onderzoeksaanpak sluit aan bij organisatie)
o Democratisch (overleg alle belanghebbende partijen)
o Kathalyserende (betrokkenen moeten een beter zicht krijgen na onderzoek)
o Dialogische (onderzoek wordt kritisch en systemisch gevolg door collega’s of
anderen)
• Externe validiteit: bewust van omvang uitspraken die je doet in je onderzoek (alleen
school/jezelf)
• Betrouwbaarheid:
o Betrouwbaar wanneer zelfde uitkomsten bij herhaling
