BELEID EN ORGANISATIE IN DE
ORTHOPEDAGOGISCHE
HULPVERLENING
Inhoudsopgave
1. Vlaams en federaal beleid in de orthopedagogische hulpverlening...............................1
1.1. Vlaamse overheid.................................................................................................... 1
1.1.1. Beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin............................................2
1.1.2. Het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin........................................3
1.1.3. Vlaamse regering 2019-2024.............................................................................4
1.2. Federale regering 2020 - 2024.................................................................................7
1.2.1. Regeerakkoord................................................................................................... 8
Portfolio-opdracht 1........................................................................................................ 8
2. Recente beleidstendensen............................................................................................. 9
2.1. Recente ontwikkelingen in de ondersteuning van personen met een handicap.....10
2.1.1. Bredere context............................................................................................... 10
2.1.2. Persoonsgerichte/vraaggestuurde ondersteuning............................................10
2.1.3. Inclusie – Vermaatschappelijking van de zorg..................................................12
2.1.4. Intersectoraal/integraal werken.......................................................................13
2.1.5. Gedeelde zorg.................................................................................................. 13
2.2. Recente ontwikkelingen in de integrale jeugdhulp.................................................14
2.2.1. Principes van integrale jeugdhulp....................................................................14
2.2.2. Evaluatie SWVG 2020......................................................................................15
2.2.3. Geïntegreerd gezinsbeleid...............................................................................17
2.2.4. Toekomstplan kinderopvang............................................................................17
Voorbeelden examenvraag........................................................................................17
2.3. Recente beleidstendensen in de geestelijke gezondheidszorg...............................17
2.3.1. Evoluties die bijgedragen hebben aan actuele organisatie GGZ......................18
2.3.2. Vertrekpunt: Klassieke organisatie van GGZ....................................................18
2.3.3. Niet-klassieke aanbod en zorgvernieuwende projecten...................................18
2.3.4. Bevoegdheden na de zesde staatshervorming................................................19
2.3.5. Zorgcircuits en netwerken voor volwassenen..................................................21
2.3.6. Zorgcircuits en netwerken voor kinderen.........................................................23
2.3.7. Zorgcircuits en netwerken voor ouderen.........................................................23
2.3.8. Nieuw decreet GGZ..........................................................................................24
2.3.9. Evaluatie.......................................................................................................... 26
, 2.4. Recente ontwikkelingen in beleid rond onderwijs aan kinderen met specifieke
noden............................................................................................................................ 27
3. Persoonsvolgende financiering voor personen met een handicap................................34
3.1. Trap 1: Basisondersteuningsbudget of zorgbudget voor PmH................................34
3.1.1. Rechtstreeks toegankelijke hulp......................................................................35
3.1.2. SWVG-onderzoek (2019)..................................................................................35
3.2. Trap 2: Persoonsvolgend budget (PVB)..................................................................35
3.2.1. Hoe krijg je PVB?..............................................................................................36
3.2.2. Budgetbepaling................................................................................................37
3.2.3. Prioriteitsbepaling door RPC.............................................................................37
3.2.4. Wat kan je doen met je PVB?...........................................................................38
3.3. Persoonlijk AssistentieBudget (PAB).......................................................................40
3.4. Discussie................................................................................................................ 42
Portfolio-opdracht 2...................................................................................................... 42
4. Kwaliteitszorg in orthopedagogische contexten...........................................................43
4.1. Decreet over de kwaliteit van zorg in het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid
en Gezin (3 mei 2013)................................................................................................... 43
4.1.1. Basisprincipes.................................................................................................. 44
4.1.2. Belanghebbendenoverleg................................................................................46
4.1.3. Realiseren van kwaliteit van zorg....................................................................48
4.2. Oude kwaliteitsdecreet.......................................................................................... 49
4.2.1. Gebruikersgerichte processen.........................................................................49
4.2.2. Organisatiegerichte processen........................................................................49
4.2.3. Zelfevaluatie.................................................................................................... 50
4.2.4. Kwaliteitscoördinator of -verantwoordelijke.....................................................50
4.3. Kwaliteitswetgeving in onderwijs...........................................................................50
4.3.1. Referentiekader voor onderwijskwaliteit..........................................................50
4.4. Kwaliteitswet voor individuele gezondheidszorgbeoefenaars.................................51
4.4.1. Bepalingen van de kwaliteitswet......................................................................51
4.5. Organisatiecultuur.................................................................................................53
4.5.1. Het competing values-model van Quinn..........................................................54
4.6. Organisatiestructuur.............................................................................................. 54
4.6.1. Ontwerpparameters voor een organisatie........................................................54
4.6.2. Zelfsturende teams: principes.........................................................................55
4.6.3. Discussie.......................................................................................................... 56
Portfolio-opdracht 3...................................................................................................... 56
5. Beleid met betrekking tot misbruik en mishandeling van jongeren..............................56
5.1. Algemeen kader..................................................................................................... 58
Pagina 2 van 94
, 5.1.1. Beroepsgeheim................................................................................................59
5.2. Protocol kindermishandeling justitie-welzijn (2010)...............................................61
5.3. Kwaliteitszorg......................................................................................................... 62
5.3.1. SMK of procedure kindermishandeling.............................................................62
5.4. Werking vertrouwenscentrum Kindermishandeling en IJH......................................63
5.4.1. Opdrachten VK als gemandateerde voorziening..............................................63
5.4.2. Contact met een Vertrouwenscentrum Kindermishandeling............................64
Portfolio-opdracht 4...................................................................................................... 65
6. Vrijheidsbeperkende maatregelen: Afzondering en fixatie met focus op personen met
een handicap................................................................................................................... 65
6.1. Situering vrijheidsbeperkende maatregelen..........................................................65
6.2. Vrijheidsbeperking – definities...............................................................................66
6.2.1. Definitie & indeling.......................................................................................... 66
6.3. Richtlijnen & aanbevelingen voor afzondering en fixatie.......................................68
6.3.1. Intersectorale richtlijn brede residentiële jeugdhulp........................................69
6.3.2. Onderzoek preventie, toepassing en uitvoering afzondering en fixatie bij PmH
.................................................................................................................................. 70
6.3. Implementatie aanbevelingen/richtlijnen...............................................................78
6.4. Conclusies.............................................................................................................. 78
Portfolio-opdracht 5...................................................................................................... 78
7. Wettelijke erkenning van de orthopedagogiek.............................................................80
7.1. Belang van wettelijk statuut...................................................................................80
7.2. Wettelijke erkenning in een notendop...................................................................84
7.2.1. Initiële toegang en uitoefeningsvoorwaarden..................................................84
7.2.2. Definitie klinische orthopedagogiek.................................................................85
7.2.3. Regulerende instanties....................................................................................86
7.3. Wet op de patiëntenrechten..................................................................................87
7.4. Wet op de kwaliteitsvolle praktijkvoering (‘Kwaliteitswet’)....................................88
7.4.1. Gesuperviseerde professionele praktijk...........................................................88
7.5. Conclusie............................................................................................................... 89
Portfolio-opdracht 6...................................................................................................... 90
Pagina 3 van 94
, 1. VLAAMS EN FEDERAAL BELEID IN DE ORTHOPEDAGOGISCHE
HULPVERLENING
Transversale thema’s = beleidsthemas die overheidsbreed zijn, thema’s die moeilijk te
plaatsen zijn bij 1 minister
- bv: integratie van personen met een migratie-achtergrond (onderwijs, financiën,
migratie, mobiliteit, werk, …)
- bv: kwaliteitszorg
- bv: armoede
1.1. VLAAMSE OVERHEID
= overkoepeling van allemaal overheidsdiensten die gebundeld zijn in 10
beleidsdomeinen.
- Beleidsdomein kanselarij, bestuur, buitenlandse zaken en justitie
- Beleidsdomein financiën en begroting
- Beleidsdomein economie, wetenschap en innovatie
- Beleidsdomein onderwijs en vorming
- Beleidsdomein welzijn, volksgezondheid en gezin
- Beleidsdomein cultuur, jeugd, sport en media
- Beleidsdomein werk en sociale economie
- Beleidsdomein landbouw en visserij
- Beleidsdomein mobiliteit en openbare werken
- Beleidsdomein omgeving
Pagina 1 van 94
ORTHOPEDAGOGISCHE
HULPVERLENING
Inhoudsopgave
1. Vlaams en federaal beleid in de orthopedagogische hulpverlening...............................1
1.1. Vlaamse overheid.................................................................................................... 1
1.1.1. Beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid en Gezin............................................2
1.1.2. Het departement Welzijn, Volksgezondheid en Gezin........................................3
1.1.3. Vlaamse regering 2019-2024.............................................................................4
1.2. Federale regering 2020 - 2024.................................................................................7
1.2.1. Regeerakkoord................................................................................................... 8
Portfolio-opdracht 1........................................................................................................ 8
2. Recente beleidstendensen............................................................................................. 9
2.1. Recente ontwikkelingen in de ondersteuning van personen met een handicap.....10
2.1.1. Bredere context............................................................................................... 10
2.1.2. Persoonsgerichte/vraaggestuurde ondersteuning............................................10
2.1.3. Inclusie – Vermaatschappelijking van de zorg..................................................12
2.1.4. Intersectoraal/integraal werken.......................................................................13
2.1.5. Gedeelde zorg.................................................................................................. 13
2.2. Recente ontwikkelingen in de integrale jeugdhulp.................................................14
2.2.1. Principes van integrale jeugdhulp....................................................................14
2.2.2. Evaluatie SWVG 2020......................................................................................15
2.2.3. Geïntegreerd gezinsbeleid...............................................................................17
2.2.4. Toekomstplan kinderopvang............................................................................17
Voorbeelden examenvraag........................................................................................17
2.3. Recente beleidstendensen in de geestelijke gezondheidszorg...............................17
2.3.1. Evoluties die bijgedragen hebben aan actuele organisatie GGZ......................18
2.3.2. Vertrekpunt: Klassieke organisatie van GGZ....................................................18
2.3.3. Niet-klassieke aanbod en zorgvernieuwende projecten...................................18
2.3.4. Bevoegdheden na de zesde staatshervorming................................................19
2.3.5. Zorgcircuits en netwerken voor volwassenen..................................................21
2.3.6. Zorgcircuits en netwerken voor kinderen.........................................................23
2.3.7. Zorgcircuits en netwerken voor ouderen.........................................................23
2.3.8. Nieuw decreet GGZ..........................................................................................24
2.3.9. Evaluatie.......................................................................................................... 26
, 2.4. Recente ontwikkelingen in beleid rond onderwijs aan kinderen met specifieke
noden............................................................................................................................ 27
3. Persoonsvolgende financiering voor personen met een handicap................................34
3.1. Trap 1: Basisondersteuningsbudget of zorgbudget voor PmH................................34
3.1.1. Rechtstreeks toegankelijke hulp......................................................................35
3.1.2. SWVG-onderzoek (2019)..................................................................................35
3.2. Trap 2: Persoonsvolgend budget (PVB)..................................................................35
3.2.1. Hoe krijg je PVB?..............................................................................................36
3.2.2. Budgetbepaling................................................................................................37
3.2.3. Prioriteitsbepaling door RPC.............................................................................37
3.2.4. Wat kan je doen met je PVB?...........................................................................38
3.3. Persoonlijk AssistentieBudget (PAB).......................................................................40
3.4. Discussie................................................................................................................ 42
Portfolio-opdracht 2...................................................................................................... 42
4. Kwaliteitszorg in orthopedagogische contexten...........................................................43
4.1. Decreet over de kwaliteit van zorg in het beleidsdomein Welzijn, Volksgezondheid
en Gezin (3 mei 2013)................................................................................................... 43
4.1.1. Basisprincipes.................................................................................................. 44
4.1.2. Belanghebbendenoverleg................................................................................46
4.1.3. Realiseren van kwaliteit van zorg....................................................................48
4.2. Oude kwaliteitsdecreet.......................................................................................... 49
4.2.1. Gebruikersgerichte processen.........................................................................49
4.2.2. Organisatiegerichte processen........................................................................49
4.2.3. Zelfevaluatie.................................................................................................... 50
4.2.4. Kwaliteitscoördinator of -verantwoordelijke.....................................................50
4.3. Kwaliteitswetgeving in onderwijs...........................................................................50
4.3.1. Referentiekader voor onderwijskwaliteit..........................................................50
4.4. Kwaliteitswet voor individuele gezondheidszorgbeoefenaars.................................51
4.4.1. Bepalingen van de kwaliteitswet......................................................................51
4.5. Organisatiecultuur.................................................................................................53
4.5.1. Het competing values-model van Quinn..........................................................54
4.6. Organisatiestructuur.............................................................................................. 54
4.6.1. Ontwerpparameters voor een organisatie........................................................54
4.6.2. Zelfsturende teams: principes.........................................................................55
4.6.3. Discussie.......................................................................................................... 56
Portfolio-opdracht 3...................................................................................................... 56
5. Beleid met betrekking tot misbruik en mishandeling van jongeren..............................56
5.1. Algemeen kader..................................................................................................... 58
Pagina 2 van 94
, 5.1.1. Beroepsgeheim................................................................................................59
5.2. Protocol kindermishandeling justitie-welzijn (2010)...............................................61
5.3. Kwaliteitszorg......................................................................................................... 62
5.3.1. SMK of procedure kindermishandeling.............................................................62
5.4. Werking vertrouwenscentrum Kindermishandeling en IJH......................................63
5.4.1. Opdrachten VK als gemandateerde voorziening..............................................63
5.4.2. Contact met een Vertrouwenscentrum Kindermishandeling............................64
Portfolio-opdracht 4...................................................................................................... 65
6. Vrijheidsbeperkende maatregelen: Afzondering en fixatie met focus op personen met
een handicap................................................................................................................... 65
6.1. Situering vrijheidsbeperkende maatregelen..........................................................65
6.2. Vrijheidsbeperking – definities...............................................................................66
6.2.1. Definitie & indeling.......................................................................................... 66
6.3. Richtlijnen & aanbevelingen voor afzondering en fixatie.......................................68
6.3.1. Intersectorale richtlijn brede residentiële jeugdhulp........................................69
6.3.2. Onderzoek preventie, toepassing en uitvoering afzondering en fixatie bij PmH
.................................................................................................................................. 70
6.3. Implementatie aanbevelingen/richtlijnen...............................................................78
6.4. Conclusies.............................................................................................................. 78
Portfolio-opdracht 5...................................................................................................... 78
7. Wettelijke erkenning van de orthopedagogiek.............................................................80
7.1. Belang van wettelijk statuut...................................................................................80
7.2. Wettelijke erkenning in een notendop...................................................................84
7.2.1. Initiële toegang en uitoefeningsvoorwaarden..................................................84
7.2.2. Definitie klinische orthopedagogiek.................................................................85
7.2.3. Regulerende instanties....................................................................................86
7.3. Wet op de patiëntenrechten..................................................................................87
7.4. Wet op de kwaliteitsvolle praktijkvoering (‘Kwaliteitswet’)....................................88
7.4.1. Gesuperviseerde professionele praktijk...........................................................88
7.5. Conclusie............................................................................................................... 89
Portfolio-opdracht 6...................................................................................................... 90
Pagina 3 van 94
, 1. VLAAMS EN FEDERAAL BELEID IN DE ORTHOPEDAGOGISCHE
HULPVERLENING
Transversale thema’s = beleidsthemas die overheidsbreed zijn, thema’s die moeilijk te
plaatsen zijn bij 1 minister
- bv: integratie van personen met een migratie-achtergrond (onderwijs, financiën,
migratie, mobiliteit, werk, …)
- bv: kwaliteitszorg
- bv: armoede
1.1. VLAAMSE OVERHEID
= overkoepeling van allemaal overheidsdiensten die gebundeld zijn in 10
beleidsdomeinen.
- Beleidsdomein kanselarij, bestuur, buitenlandse zaken en justitie
- Beleidsdomein financiën en begroting
- Beleidsdomein economie, wetenschap en innovatie
- Beleidsdomein onderwijs en vorming
- Beleidsdomein welzijn, volksgezondheid en gezin
- Beleidsdomein cultuur, jeugd, sport en media
- Beleidsdomein werk en sociale economie
- Beleidsdomein landbouw en visserij
- Beleidsdomein mobiliteit en openbare werken
- Beleidsdomein omgeving
Pagina 1 van 94
