H01: Rouw en verlies binnen oncologische setting
1. Inleiding
We gaan ervan uit dat de oncologische setting een omgeving is met veel verlies en verdriet, niet alleen voor de familie
maar ook voor verpleegkundigen.
Rouw = emotioneel lijden naar aanleiding van een verlies.
- Verlies is niet enkel een overlijden bv functieverlies = ook verlies
Iemand die rouwt
- Voelt verdriet, droefheid, boosheid
- Voelt pijn (emotionele maar soms ook lichamelijke pijn)
2. Theoretisch concept
Rouw wordt beschouwd als een proces, een complex proces dat heel individueel bepaald is.
3. Rouwverwerkingstheorieën
3.1. Lindemann
Erich Lindemann’s, psychiater, werkte na 28 november 1942 met de overlevenden van The Cocoanut Grove fire (een
nachtclub in Boston, waar 492 mensen overleden na een brand).
Hij ontwikkelde de eerste rouwverwerkingstheorie “points of grief” (momenten wanneer verdriet sterker was):
1. Lichamelijke problemen
2. Preoccupatie ® denken aan de overledene (= denken)
3. Schuldgevoelens (= voelen)
4. Controleverlies over eigen leven (= voelen)
5. Boze (‘agressive’) reacties (= handelen)
6. Minder voorkomend = de rouwende neemt enkele kenmerken over van de overledene.
® theorie is het gevolg van 1 traumatische ervaring (brand) dus sommige points of grief hangen heel hard samen met
het trauma van die avond.
3.2. Kübler-Ross
Elisabeth Kübler-Ross, zwitsers-Amerikaans psychiater. Ze werkte als eerste echt rond stervensbegeleiding en schets
een superberoemde rouwverwerkingstheorie. 1969 : On Death and Dying.
Stelling ® 5 fasen in het rouwproces.
- Ze bekeek 2 contexten:
o Mensen in palliatief proces.
o Mensen die een verlies geleden hebben.
§ Van een dierbaar iets of iemand
§ Eigenlijk ook bij zichzelf!
, 5 fasen binnen het rouwproces:
- Fase 1: ontkenning en isolatie
o Daarom afscheid laten nemen, ook al overleden
- Fase 2: boosheid
- Fase 3: onderhandeling
- Fase 4: depressie
- Fase 5: acceptatie
3.3. Takenmodel volgens William Worden
- Rouwtaak 1
o De realiteit van het verlies onder ogen zien
- Rouwtaak 2
o De pijn en het verdriet doorleven
- Rouwtaak 3
o Zich aanpassen aan het nieuwe leven
- Rouwtaak 4
o Draad van het leven weer oppakken
3.4. Het duale procesmodel Volens M. Stroebe en H. Schut
Een rouwproces = meer dan je door
enkele taken te werken zoals bij
Worden.
Verliesgericht Herstelgericht
Op zoek naar een nieuwe balans =
een continu veranderingsproces.
Tegelijkertijd een verliesgericht- en
een herstelgericht proces.
- Soms is het goed even afleiding te zoeken of gewoon te genieten van iets. Soms nodig om afleiding te zoeken
(= niet ontkenning) ... Weg van alles wat het verlies zelf oproept. Gevoelens en herinneringen aan de
verlieservaring te vermijden of te ontkennen.
- Soms moet je ook even los ‘durven’ en ‘kunnen’ komen van de rouwgevoelens en genieten van het leven. (Een
knuffel van een kleinkind, een prachtige zonsondergang, een leuke ontmoeting met de buurvrouw, een grap,
een filmfragment, enz.)
- Soms is het goed je even in een rouwdeken te hullen, melancholie toe te laten, een dagboek te schrijven, een
brief te schrijven aan de overledene, er even tegen te praten, iets te tonen, te ruiken aan een kledingstuk,
foto’s te bekijken, herinneringen op te halen met jullie vrienden, etc.
1. Inleiding
We gaan ervan uit dat de oncologische setting een omgeving is met veel verlies en verdriet, niet alleen voor de familie
maar ook voor verpleegkundigen.
Rouw = emotioneel lijden naar aanleiding van een verlies.
- Verlies is niet enkel een overlijden bv functieverlies = ook verlies
Iemand die rouwt
- Voelt verdriet, droefheid, boosheid
- Voelt pijn (emotionele maar soms ook lichamelijke pijn)
2. Theoretisch concept
Rouw wordt beschouwd als een proces, een complex proces dat heel individueel bepaald is.
3. Rouwverwerkingstheorieën
3.1. Lindemann
Erich Lindemann’s, psychiater, werkte na 28 november 1942 met de overlevenden van The Cocoanut Grove fire (een
nachtclub in Boston, waar 492 mensen overleden na een brand).
Hij ontwikkelde de eerste rouwverwerkingstheorie “points of grief” (momenten wanneer verdriet sterker was):
1. Lichamelijke problemen
2. Preoccupatie ® denken aan de overledene (= denken)
3. Schuldgevoelens (= voelen)
4. Controleverlies over eigen leven (= voelen)
5. Boze (‘agressive’) reacties (= handelen)
6. Minder voorkomend = de rouwende neemt enkele kenmerken over van de overledene.
® theorie is het gevolg van 1 traumatische ervaring (brand) dus sommige points of grief hangen heel hard samen met
het trauma van die avond.
3.2. Kübler-Ross
Elisabeth Kübler-Ross, zwitsers-Amerikaans psychiater. Ze werkte als eerste echt rond stervensbegeleiding en schets
een superberoemde rouwverwerkingstheorie. 1969 : On Death and Dying.
Stelling ® 5 fasen in het rouwproces.
- Ze bekeek 2 contexten:
o Mensen in palliatief proces.
o Mensen die een verlies geleden hebben.
§ Van een dierbaar iets of iemand
§ Eigenlijk ook bij zichzelf!
, 5 fasen binnen het rouwproces:
- Fase 1: ontkenning en isolatie
o Daarom afscheid laten nemen, ook al overleden
- Fase 2: boosheid
- Fase 3: onderhandeling
- Fase 4: depressie
- Fase 5: acceptatie
3.3. Takenmodel volgens William Worden
- Rouwtaak 1
o De realiteit van het verlies onder ogen zien
- Rouwtaak 2
o De pijn en het verdriet doorleven
- Rouwtaak 3
o Zich aanpassen aan het nieuwe leven
- Rouwtaak 4
o Draad van het leven weer oppakken
3.4. Het duale procesmodel Volens M. Stroebe en H. Schut
Een rouwproces = meer dan je door
enkele taken te werken zoals bij
Worden.
Verliesgericht Herstelgericht
Op zoek naar een nieuwe balans =
een continu veranderingsproces.
Tegelijkertijd een verliesgericht- en
een herstelgericht proces.
- Soms is het goed even afleiding te zoeken of gewoon te genieten van iets. Soms nodig om afleiding te zoeken
(= niet ontkenning) ... Weg van alles wat het verlies zelf oproept. Gevoelens en herinneringen aan de
verlieservaring te vermijden of te ontkennen.
- Soms moet je ook even los ‘durven’ en ‘kunnen’ komen van de rouwgevoelens en genieten van het leven. (Een
knuffel van een kleinkind, een prachtige zonsondergang, een leuke ontmoeting met de buurvrouw, een grap,
een filmfragment, enz.)
- Soms is het goed je even in een rouwdeken te hullen, melancholie toe te laten, een dagboek te schrijven, een
brief te schrijven aan de overledene, er even tegen te praten, iets te tonen, te ruiken aan een kledingstuk,
foto’s te bekijken, herinneringen op te halen met jullie vrienden, etc.
