Aansprakelijkheidsverzekeringen
1. Inleiding
1.1. Bronnen van het aansprakelijkheidsrecht
1.1.1 Situering van de burgelijke aansprakelijkheid in het burgerlijk wetboek
1.1.2 Situering van de risicoaansprakelijkheid
1.1.3 Situering van de strafrectelijke aansprakelijkheid
1.2. Afbakenen van het onderwerp
2. De aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad
2.1 Inleiding
Art. 1382 ‘’Elke daad van de mens waardoor aan een ander schade wordt toegebracht,
verplicht diegene door wiens schuld de schade is ontstaan, om deze te vergoeden.’’
Art. 1383 ‘’Ieder is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke hij door zijn daad, maar ook
voor die welke hij door zijn nalatigheid of door zijn onvoorzichtigheid heeft veroorzaakt.’’
à art.1383 is eigenlijk overbodig, want verwijst gewoon preciezer naar schade dat
veroorzaakt is door natigheid of onvoorzichtigheid.
Nalatigheid = als je iets had moeten doen maar je deed het niet.
Vb. iemand ligt gewond op straat en je helpt de persoon niet.
Om beroep te doen op art. 1382 moet er aan 3 voorwaarden voldaan worden:
Art 1382 BW I. FOUT: De dader moet een fout begaan zijn
Oorzakelijk verband II. SCHADE: De dader moet schade veroorzaakt hebben
Fout Schade III. CAUSAAL VERBAND: Tussen de fout van de dader en de door hem
Schadeherstel
veroorzaakte schade moeten een causaal verband bestaan.
2.2 De dader moet een fout begaan hebben
De fout bevat twee bestandsdelen: (moeten beide aanwezig zijn om over fout te praten)
- Objectief onrechtmatige daad = wanneer je maatschappelijk onaanvaardbare
gedraging gesteld hebt.
- Subjectief onrechtmatige daad = als de dader weldegelijk bewust is van zijn
daad.
1
, 2.2.1 Objectief onrechtmatige daad
= een fout, die een normaal zorgvuldige persoon, geplaatst in dezelfde situatie
niet zou begaan.
à wordt ook wel de zorgvuldigheidsnorm genoemd
2.2.1.1 De zorgvuldigheidsnorm
= Dus persoon in dezelfde situatie zou die fout niet begaan.
De wetgever heeft hier een algemene beschrijving over gegeven. Dit is
dus niet strikt geformuleerd en wordt ook wel een open systeem
genoemd. Je kan dus creatief nadenken over wat fout is en wat niet.
<-> het strafrecht heeft daarentegen een gesloten systeem
Als er een fout begaan wordt, zal men het gaan toetsen tegen een
criterium van ‘goede huisvader’ of ‘bonus pater familias’. Dit is een
beoordeling in abstracto; op algemene wijze.
Zorgvuldigheidsbeginsel wordt beoordeeld op het ogenblik van de
handeling, adhv de stand van de techniek, wetenschap.
Waarom? ->Voorzichtigheid evolueert, kan vroeger anders zijn dan nu.
Daarnaast zegt de rechtbank ook dat je enkel aansprakelijk gesteld kan
worden als de schade voorzienbaar was. Dus je moet niet aansprakelijk
gesteld worden als men weet dat je niet wist dat de schadeleider zijn
belangen hierdoor aangetast konden worden.
2.2.1.2 Schending van een rechtsnorm
= wanneer iemand handelt tegenin de rechtregel, zonder te kijken
naar de eventuele schuld die hij daarbij maakt.
à dit is steeds een fout, dit is objectief, niet discussiëren!
& dit is gelijk welke rechtsnorm; gelijk welk bestuursniveau
Uitzondering:
- Verschoonbare dwaling = een fout begaan maar door de
rechter als redelijk of begrijpelijk wordt beschouwd.
- Ontheffing van aansprakelijkheid = wanneer je jouw
aansprakelijkheid voor een bepaalde handeling/fout probeert
te beperken of uit te sluiten.
2
,2.2.1.3 Onrechtmatige daad gepleegd in het kader van de uitoefening van
subjectieve rechten
Vb. eigendomsrecht is een subjectief recht
De uitoefening van subjectieve rechten worden begrensd door
- Wettelijke normen: uw subjectief recht moet met de wet
overeenkomen.
- Zorgvuldigheidsnorm: uw rechten mag je uitvoeren op een
redelijke manier, zonder andere daarmee te schaden.
à om zo een evenwicht te houden tussen de individuele vrijheden
en het algemeen belang.
OF; Rechtspraak heeft dit verfijnd: figuur van rechtsmisbruik
- Met opzet schade te berokkenen (naar een ander)
- Zonder enig redelijk belang gesteld
- Keuze tussen mogelijkheden die voor de titularis een gelijk
voordeel oplevert, maar niet voor het slachtoffer
- Beperkt voordeel versus groot nadeel voor de schadelijder
- Recht uitoefenen in strijd met de bedoeling ervan
à bij rechtsmisbruik heeft de rechter de marginale toetsing
enkel de abnormale uitoefeningen gesanctioneerd te laten
worden.
Verschil tussen marginale en gewone toetsing: (EX!)
Gewone toetsing; men gaat heel de zaak opnieuw gaan analyseren omdat ze
merken dat er discussies zijn over de subtieve rechten.
Marginale toetsing; men gaat in dit geval gewoon nagaan of de
oorspronkelijke beslissing binnen de grenzen valt. Indien dit het geval is,
zullen ze hier niet verder op in gaan, anders wel. Bij marginale toetsing
hebben ze een terughoudender karakter die bij de start van het onderzoek
meer respect voor het oorspronkelijke besluit zal uiten.
2.2.2 De ernst van de fout speelt geen rol
= bij de aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad is de graad van de ernst van
de fout van geen enkel belang. Bij burgelijke aansprakelijkheid werken ze wel
met verzachtende en verzwarende omstandigheden
<-> alweer omgekeerd van het strafrechterlijk recht waar de intentie/fout van
de dader wel cruciaal is.
3
, Uitzondering; soms wordt hier wel rekening mee gehouden.
Vb. bij fouten van een werknemer, vrijwilliger of ambtenaar
> zware fout, bedrog of lichte fout die eerder gewoonlijk dan
toevallig voorkomt.
à Art. 18 wet arbeidsovereenkomst; een werknemer kan alleen
aansprakelijk gesteld worden voor grove fouten, bedrog en lichte
fouten die eerder dan toevallig voorkomen.
2.2.3 Onrechtmatige daad en strafrechtelijke misdrijf
Er is een verband van groot belang tussen de burgelijke aansprakelijkheid en de
strafrechtelijke aansprakelheid. Een strafrechtelijke aansprakelijkheid brengt
meestal een burgelijke aansprakelijkheid met zich mee.
Extra: burgerlijk aansprakelijkheid -> burgelijke rechtbank à Gerechtelijk
Wetboek
2.2.3.1 Burgelijke partijstelling voor de strafrechter
Als de schade (die burgerlijk wordt vastgesteld) tergelijk ook
strafrechtelijk meeneemt, mag het slachtoffer kiezen voor welke rechter
hij het sleept.
Wanneer het slachtoffer kiest voor naar de strafrechter te gaan, moet
hij zich burgerlijk partijstellen voor de strafrechter. De strafrechter is
dan verplicht om over beide uitspraak te doen.
2.2.3.2 Gezag van strafrechtelijk gewijsde
Soms wil het slachtoffer geen gebruik maken van burgelijke
partijstelling, dan kiezen ze dus voor een afzonderlijke procedure.
De strafrechter heeft dan gezag van gewijsde tegenover de burgelijke
rechter. De burgelijke rechter is dus gebonden door uitspraak van de
strafrechter.
Wanneer een burgelijke rechter merkt dat de strafrechter ook met dat
dossier bezig is moeten ze hun dossier opschorten. Want de strafrechter
zijn uitspraak heeft voorrang, op deze wijze kunnen ze discussies
vermijden.
Gezag van gewijsde geldt enkel voor de partijen die bij het geding
betrokken waren. Dus telt niet voor partijen die zich na het voorval
voegen.
4
1. Inleiding
1.1. Bronnen van het aansprakelijkheidsrecht
1.1.1 Situering van de burgelijke aansprakelijkheid in het burgerlijk wetboek
1.1.2 Situering van de risicoaansprakelijkheid
1.1.3 Situering van de strafrectelijke aansprakelijkheid
1.2. Afbakenen van het onderwerp
2. De aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad
2.1 Inleiding
Art. 1382 ‘’Elke daad van de mens waardoor aan een ander schade wordt toegebracht,
verplicht diegene door wiens schuld de schade is ontstaan, om deze te vergoeden.’’
Art. 1383 ‘’Ieder is aansprakelijk niet alleen voor de schade welke hij door zijn daad, maar ook
voor die welke hij door zijn nalatigheid of door zijn onvoorzichtigheid heeft veroorzaakt.’’
à art.1383 is eigenlijk overbodig, want verwijst gewoon preciezer naar schade dat
veroorzaakt is door natigheid of onvoorzichtigheid.
Nalatigheid = als je iets had moeten doen maar je deed het niet.
Vb. iemand ligt gewond op straat en je helpt de persoon niet.
Om beroep te doen op art. 1382 moet er aan 3 voorwaarden voldaan worden:
Art 1382 BW I. FOUT: De dader moet een fout begaan zijn
Oorzakelijk verband II. SCHADE: De dader moet schade veroorzaakt hebben
Fout Schade III. CAUSAAL VERBAND: Tussen de fout van de dader en de door hem
Schadeherstel
veroorzaakte schade moeten een causaal verband bestaan.
2.2 De dader moet een fout begaan hebben
De fout bevat twee bestandsdelen: (moeten beide aanwezig zijn om over fout te praten)
- Objectief onrechtmatige daad = wanneer je maatschappelijk onaanvaardbare
gedraging gesteld hebt.
- Subjectief onrechtmatige daad = als de dader weldegelijk bewust is van zijn
daad.
1
, 2.2.1 Objectief onrechtmatige daad
= een fout, die een normaal zorgvuldige persoon, geplaatst in dezelfde situatie
niet zou begaan.
à wordt ook wel de zorgvuldigheidsnorm genoemd
2.2.1.1 De zorgvuldigheidsnorm
= Dus persoon in dezelfde situatie zou die fout niet begaan.
De wetgever heeft hier een algemene beschrijving over gegeven. Dit is
dus niet strikt geformuleerd en wordt ook wel een open systeem
genoemd. Je kan dus creatief nadenken over wat fout is en wat niet.
<-> het strafrecht heeft daarentegen een gesloten systeem
Als er een fout begaan wordt, zal men het gaan toetsen tegen een
criterium van ‘goede huisvader’ of ‘bonus pater familias’. Dit is een
beoordeling in abstracto; op algemene wijze.
Zorgvuldigheidsbeginsel wordt beoordeeld op het ogenblik van de
handeling, adhv de stand van de techniek, wetenschap.
Waarom? ->Voorzichtigheid evolueert, kan vroeger anders zijn dan nu.
Daarnaast zegt de rechtbank ook dat je enkel aansprakelijk gesteld kan
worden als de schade voorzienbaar was. Dus je moet niet aansprakelijk
gesteld worden als men weet dat je niet wist dat de schadeleider zijn
belangen hierdoor aangetast konden worden.
2.2.1.2 Schending van een rechtsnorm
= wanneer iemand handelt tegenin de rechtregel, zonder te kijken
naar de eventuele schuld die hij daarbij maakt.
à dit is steeds een fout, dit is objectief, niet discussiëren!
& dit is gelijk welke rechtsnorm; gelijk welk bestuursniveau
Uitzondering:
- Verschoonbare dwaling = een fout begaan maar door de
rechter als redelijk of begrijpelijk wordt beschouwd.
- Ontheffing van aansprakelijkheid = wanneer je jouw
aansprakelijkheid voor een bepaalde handeling/fout probeert
te beperken of uit te sluiten.
2
,2.2.1.3 Onrechtmatige daad gepleegd in het kader van de uitoefening van
subjectieve rechten
Vb. eigendomsrecht is een subjectief recht
De uitoefening van subjectieve rechten worden begrensd door
- Wettelijke normen: uw subjectief recht moet met de wet
overeenkomen.
- Zorgvuldigheidsnorm: uw rechten mag je uitvoeren op een
redelijke manier, zonder andere daarmee te schaden.
à om zo een evenwicht te houden tussen de individuele vrijheden
en het algemeen belang.
OF; Rechtspraak heeft dit verfijnd: figuur van rechtsmisbruik
- Met opzet schade te berokkenen (naar een ander)
- Zonder enig redelijk belang gesteld
- Keuze tussen mogelijkheden die voor de titularis een gelijk
voordeel oplevert, maar niet voor het slachtoffer
- Beperkt voordeel versus groot nadeel voor de schadelijder
- Recht uitoefenen in strijd met de bedoeling ervan
à bij rechtsmisbruik heeft de rechter de marginale toetsing
enkel de abnormale uitoefeningen gesanctioneerd te laten
worden.
Verschil tussen marginale en gewone toetsing: (EX!)
Gewone toetsing; men gaat heel de zaak opnieuw gaan analyseren omdat ze
merken dat er discussies zijn over de subtieve rechten.
Marginale toetsing; men gaat in dit geval gewoon nagaan of de
oorspronkelijke beslissing binnen de grenzen valt. Indien dit het geval is,
zullen ze hier niet verder op in gaan, anders wel. Bij marginale toetsing
hebben ze een terughoudender karakter die bij de start van het onderzoek
meer respect voor het oorspronkelijke besluit zal uiten.
2.2.2 De ernst van de fout speelt geen rol
= bij de aansprakelijkheid uit onrechtmatige daad is de graad van de ernst van
de fout van geen enkel belang. Bij burgelijke aansprakelijkheid werken ze wel
met verzachtende en verzwarende omstandigheden
<-> alweer omgekeerd van het strafrechterlijk recht waar de intentie/fout van
de dader wel cruciaal is.
3
, Uitzondering; soms wordt hier wel rekening mee gehouden.
Vb. bij fouten van een werknemer, vrijwilliger of ambtenaar
> zware fout, bedrog of lichte fout die eerder gewoonlijk dan
toevallig voorkomt.
à Art. 18 wet arbeidsovereenkomst; een werknemer kan alleen
aansprakelijk gesteld worden voor grove fouten, bedrog en lichte
fouten die eerder dan toevallig voorkomen.
2.2.3 Onrechtmatige daad en strafrechtelijke misdrijf
Er is een verband van groot belang tussen de burgelijke aansprakelijkheid en de
strafrechtelijke aansprakelheid. Een strafrechtelijke aansprakelijkheid brengt
meestal een burgelijke aansprakelijkheid met zich mee.
Extra: burgerlijk aansprakelijkheid -> burgelijke rechtbank à Gerechtelijk
Wetboek
2.2.3.1 Burgelijke partijstelling voor de strafrechter
Als de schade (die burgerlijk wordt vastgesteld) tergelijk ook
strafrechtelijk meeneemt, mag het slachtoffer kiezen voor welke rechter
hij het sleept.
Wanneer het slachtoffer kiest voor naar de strafrechter te gaan, moet
hij zich burgerlijk partijstellen voor de strafrechter. De strafrechter is
dan verplicht om over beide uitspraak te doen.
2.2.3.2 Gezag van strafrechtelijk gewijsde
Soms wil het slachtoffer geen gebruik maken van burgelijke
partijstelling, dan kiezen ze dus voor een afzonderlijke procedure.
De strafrechter heeft dan gezag van gewijsde tegenover de burgelijke
rechter. De burgelijke rechter is dus gebonden door uitspraak van de
strafrechter.
Wanneer een burgelijke rechter merkt dat de strafrechter ook met dat
dossier bezig is moeten ze hun dossier opschorten. Want de strafrechter
zijn uitspraak heeft voorrang, op deze wijze kunnen ze discussies
vermijden.
Gezag van gewijsde geldt enkel voor de partijen die bij het geding
betrokken waren. Dus telt niet voor partijen die zich na het voorval
voegen.
4
