Grondslagen Inkomstenbelasting
Hoorcollege 1 – Grondslagen inkomstenbelasting
Opzet
• Systeem, structuur, draagkracht
• Belastingplicht, partners, toerekening
• Loon
• Resultaat uit overige werkzaamheden
• Box 3/belastingheffing over vermogen
• Eigen woning
• Inkomensvoorzieningen
• Aanmerkelijk belang
• Buitenlandse belastingplicht
Aanpak casus
1. Wat zijn de feiten?
2. Wat gebeurt er civielrechtelijk?
3. Fiscaal daar bij aansluiten?
4. Gebeurt er economisch gezien wellicht wat anders?
5. Indien ja: fiscaal daar bij aansluiten?
Voorbeeld 1
Fred heeft 100% van de aandelen in BV X
Hij trouwt in gemeenschap van goederen met Ingrid
• Wat zijn de civielrechtelijke gevolgen?
o Wat houdt een gemeenschap van goederen in?
o Wat betekent dat voor de feiten uit deze casus?
o En waarom?!
• Wat zijn de fiscaalrechtelijke gevolgen?
o Waartoe leidt een gemeenschap van goederen?
o Wat betekent dat voor de feiten in deze casus?
o En waarom?!
Gemeenschap in goederen: regel gewijzigd per 1 jan. 2018, baten en lasten vóór huwelijk blijft privé, wat je samen
opbouwt in huwelijk wordt gemeenschappelijk
Leeruitkomsten vandaag
• Je kent de functies van belastingen
• Je kent de begrippen draagkracht en het draagkrachtbeginsel en kunt dit toetsen
• Je hebt kennis van het boxensysteem van de Wet IB 2001
• Je hebt kennis van de verliesverrekeningssystematiek
Functies van belastingen
• Budgettaire functie: financieren van collectieve uitgaven van overheid
o Zoals infrastructuur, cultuur en onderwijs
o http://www.youtube.com/watch?v=EByzptsHeGg
• Instrumentele functie: inzet van belastingen om bepaald sociaal of economisch doel te bereiken; om bepaald
gedrag te belonen of te bestraffen.
o Zoals accijns op sigaretten en alcohol.
o Zie Caminada/Stevens
o http://www.youtube.com/watch?v=KbsewZuvvko
o https://www.youtube.com/watch?v=GmSIEXDnp80
• Steunfunctie
o Dit houdt in dat de ene belasting wordt gezien als ondersteuning van een andere belasting.
, o Hierbij kan je bijvoorbeeld denken aan de VPB als ondersteuning voor de IB. Als er geen VPB zou zijn,
zouden ondernemers geen onderneming opzetten waar ze inkomstenbelasting moeten betalen. Ze
zouden dan juist een vennootschap oprichten waar ze helemaal geen belasting over hun winst
zouden hoeven te betalen.
Beginselen van belastingheffing
Rechts/ of verdelingsbeginselen
• Draagkrachtbeginsel
• Profijtbeginsel
• Beginsel van de bevoorrechte verkrijging
Doelmatigheidsbeginselen
• Beginsel van de minste pijn
• Welvaartsbeginsel
• Beginsel van de optimale realisatie
Voorbeeld profijtbeginsel: wegenbelasting, je profiteert ergens van en betaalt daarvoor belasting, je profiteert van de
weg, dus betaalt daarvoor
Beginsel van bevoorrechte verkrijging: zoals erfbelasting, omdat een familielid overlijdt, ontvang jij
geld/nalatenschap, dit is in NL belast, feitelijk het enige wat jij doet is zijn wie jij bent (zoon van/dochter van)
Doelmatigheidsbeginsel kan op gespannen voet staan met rechts- of verdelingsbeginselen.
Beginsel van de minste pijn: loonbelasting, BTW, je betaalt belasting, maar je voelt het niet, want je hebt het geld
eigenlijk nooit ‘gehad’
Welvaartbeginsel: indien welvaart stijgt, kan dat een reden zijn om belasting te heffen
Beginsel van optimale realisatie: betekent dat de beginselen nooit helemaal gerealiseerd worden, maar wel optimaal
gerealiseerd dienen te worden
De beginselen werken op elkaar in, dus kunnen ook ten koste gaan van andere beginselen.
Draagkrachtbeginsel
• Maatstaven van draagkracht
• Draagkracht : mensen die veel financiële middelen en andere aardse goederen ter beschikking hebben,
moeten redelijkerwijs ook in staat worden geacht om relatief veel bij te dragen aan de algemene middelen.
Immers iemand die welvarend is, moet ook relatief veel voordeel hebben getrokken van de prestaties die de
overheid aanbiedt.
• Relatie IB –LB
• Relatie IB –Vpb
• Inkomstenbelastingheffing = draagkrachtheffing?
o Is progressieve heffing logisch?
• Hoe bepaal je draagkracht?
o Ability to pay
Draagkracht moet basis zijn voor de te betalen belasting.
Loonbelasting is voorheffing op IB, Vpb is belastingheffing op inkomen van bedrijven, dus eigenlijk ook IB.
Als je IB belasting hebt, waar draagkracht basis is, is progressieve heffing dan logisch? Hoe meer je verdient, hoe
meer je draagkracht je ook krijgt en dat het nut om het inkomen te verwerven is kleiner wordt en meer kan afdragen.
Progressief stelsel hoeft niet nodig te zijn (meningen verdeeld).
SHS-inkomensbegrip
• Schanz, Haig en Simons
• Vanuit draagkrachtbeginsel:
o Draagkracht bepalen op grond van de vermogensvergelijkingstheorie
• Y = EV – BV + C
• Vermogensvergelijkingstheoriekomt neer op een vermogensaanwasbenadering
• Feitelijke, reële koopkracht
, Om draagkracht te kunnen berekenen is de vermogensvergelijkingstheorie:
Y = inkomen
EV = eindvermogen
BV = beginvermogen
C = consumptie
Formule berekenen geeft inkomen.
Vermogensvergelijkingstheorie komt neer op vermogensaanwasbenadering, hetgeen belasten wat is toegenomen.
Als in een jaar je huis €1000 in waarde stijgt, dan wordt je belast over hetgeen wat je ‘rijker’ bent geworden, maar
indien je niet werkt kun je dat niet betalen..
→ Stijging van feitelijke reële koopkracht
Wet IB 2001: hoofdstukken
1. Algemene bepalingen
2. Raamwerk
3. Box 1
4. Box 2
5. Box 3
6. Persoonsgebonden aftrek
7. Buitenlands belastingplichtigen
8. Heffingskortingen
9. Wijze van heffing
10. Aanvullende regelingen
11. Slotbepalingen
Wet IB 2001
• Heffing naar draagkracht?
• Analytisch of synthetisch?
• Verschillen tussen de boxen
o Neutraliteit ontbreekt
o Wat zijn de gevolgen?
Draagkrachtbeginsel is leidend, maar heffen wij wel naar draagkracht?
Analytisch stelsel (analytische IB): boxenstelsel, box 1 heeft niks met box 2 te maken etc. per bron van inkomen heb je
ander tarief (maar dat is niet geheel waar, box 1 is een ‘vergaarbak’ van allerlei bronnen)
Synthetisch stelsel (synthetische IB): alle inkomsten tel je bij elkaar op, en daar tarief over
Zie Stevens WFR 1999/293
Het Nederlandse stelsel kan meer omschreven worden als een duaal stelsel. De behandeling van de
vermogensinkomsten komen in de buurt van het analytisch stelsel. Maar het progressieve tarief heeft meer weg van
een synthetisch stelsel. Een duaal stelsel houdt in dat het een synthetische inkomstenbelasting heeft naar
progressief tarief waarin door afzonderlijke, proportionele belasting over de vermogensinkomsten analytische
elementen zijn ingebracht.
Voorbeeld 2
• A koopt een eigen woning waarin hij gaat samenwonen met B
• A leent bij B € 100.000 voor de aanschaf van de woning
• Ze spreken een zakelijke rente af van 6%
• Hoe verloopt de belastingheffing bij B? A betaalt 6% rente aan B.
• Hoe verloopt de belastingheffing bij A?
Maar is renteaftrek voor A belast, en renteopbrengst voor B belast?
Als ze fiscaal partner zijn, en je leent daarvan, dan is rente niet aftrekbaar.
Toerekeningsregels
• Rangorde tussen de boxen bij een belastingplichtige
Hoorcollege 1 – Grondslagen inkomstenbelasting
Opzet
• Systeem, structuur, draagkracht
• Belastingplicht, partners, toerekening
• Loon
• Resultaat uit overige werkzaamheden
• Box 3/belastingheffing over vermogen
• Eigen woning
• Inkomensvoorzieningen
• Aanmerkelijk belang
• Buitenlandse belastingplicht
Aanpak casus
1. Wat zijn de feiten?
2. Wat gebeurt er civielrechtelijk?
3. Fiscaal daar bij aansluiten?
4. Gebeurt er economisch gezien wellicht wat anders?
5. Indien ja: fiscaal daar bij aansluiten?
Voorbeeld 1
Fred heeft 100% van de aandelen in BV X
Hij trouwt in gemeenschap van goederen met Ingrid
• Wat zijn de civielrechtelijke gevolgen?
o Wat houdt een gemeenschap van goederen in?
o Wat betekent dat voor de feiten uit deze casus?
o En waarom?!
• Wat zijn de fiscaalrechtelijke gevolgen?
o Waartoe leidt een gemeenschap van goederen?
o Wat betekent dat voor de feiten in deze casus?
o En waarom?!
Gemeenschap in goederen: regel gewijzigd per 1 jan. 2018, baten en lasten vóór huwelijk blijft privé, wat je samen
opbouwt in huwelijk wordt gemeenschappelijk
Leeruitkomsten vandaag
• Je kent de functies van belastingen
• Je kent de begrippen draagkracht en het draagkrachtbeginsel en kunt dit toetsen
• Je hebt kennis van het boxensysteem van de Wet IB 2001
• Je hebt kennis van de verliesverrekeningssystematiek
Functies van belastingen
• Budgettaire functie: financieren van collectieve uitgaven van overheid
o Zoals infrastructuur, cultuur en onderwijs
o http://www.youtube.com/watch?v=EByzptsHeGg
• Instrumentele functie: inzet van belastingen om bepaald sociaal of economisch doel te bereiken; om bepaald
gedrag te belonen of te bestraffen.
o Zoals accijns op sigaretten en alcohol.
o Zie Caminada/Stevens
o http://www.youtube.com/watch?v=KbsewZuvvko
o https://www.youtube.com/watch?v=GmSIEXDnp80
• Steunfunctie
o Dit houdt in dat de ene belasting wordt gezien als ondersteuning van een andere belasting.
, o Hierbij kan je bijvoorbeeld denken aan de VPB als ondersteuning voor de IB. Als er geen VPB zou zijn,
zouden ondernemers geen onderneming opzetten waar ze inkomstenbelasting moeten betalen. Ze
zouden dan juist een vennootschap oprichten waar ze helemaal geen belasting over hun winst
zouden hoeven te betalen.
Beginselen van belastingheffing
Rechts/ of verdelingsbeginselen
• Draagkrachtbeginsel
• Profijtbeginsel
• Beginsel van de bevoorrechte verkrijging
Doelmatigheidsbeginselen
• Beginsel van de minste pijn
• Welvaartsbeginsel
• Beginsel van de optimale realisatie
Voorbeeld profijtbeginsel: wegenbelasting, je profiteert ergens van en betaalt daarvoor belasting, je profiteert van de
weg, dus betaalt daarvoor
Beginsel van bevoorrechte verkrijging: zoals erfbelasting, omdat een familielid overlijdt, ontvang jij
geld/nalatenschap, dit is in NL belast, feitelijk het enige wat jij doet is zijn wie jij bent (zoon van/dochter van)
Doelmatigheidsbeginsel kan op gespannen voet staan met rechts- of verdelingsbeginselen.
Beginsel van de minste pijn: loonbelasting, BTW, je betaalt belasting, maar je voelt het niet, want je hebt het geld
eigenlijk nooit ‘gehad’
Welvaartbeginsel: indien welvaart stijgt, kan dat een reden zijn om belasting te heffen
Beginsel van optimale realisatie: betekent dat de beginselen nooit helemaal gerealiseerd worden, maar wel optimaal
gerealiseerd dienen te worden
De beginselen werken op elkaar in, dus kunnen ook ten koste gaan van andere beginselen.
Draagkrachtbeginsel
• Maatstaven van draagkracht
• Draagkracht : mensen die veel financiële middelen en andere aardse goederen ter beschikking hebben,
moeten redelijkerwijs ook in staat worden geacht om relatief veel bij te dragen aan de algemene middelen.
Immers iemand die welvarend is, moet ook relatief veel voordeel hebben getrokken van de prestaties die de
overheid aanbiedt.
• Relatie IB –LB
• Relatie IB –Vpb
• Inkomstenbelastingheffing = draagkrachtheffing?
o Is progressieve heffing logisch?
• Hoe bepaal je draagkracht?
o Ability to pay
Draagkracht moet basis zijn voor de te betalen belasting.
Loonbelasting is voorheffing op IB, Vpb is belastingheffing op inkomen van bedrijven, dus eigenlijk ook IB.
Als je IB belasting hebt, waar draagkracht basis is, is progressieve heffing dan logisch? Hoe meer je verdient, hoe
meer je draagkracht je ook krijgt en dat het nut om het inkomen te verwerven is kleiner wordt en meer kan afdragen.
Progressief stelsel hoeft niet nodig te zijn (meningen verdeeld).
SHS-inkomensbegrip
• Schanz, Haig en Simons
• Vanuit draagkrachtbeginsel:
o Draagkracht bepalen op grond van de vermogensvergelijkingstheorie
• Y = EV – BV + C
• Vermogensvergelijkingstheoriekomt neer op een vermogensaanwasbenadering
• Feitelijke, reële koopkracht
, Om draagkracht te kunnen berekenen is de vermogensvergelijkingstheorie:
Y = inkomen
EV = eindvermogen
BV = beginvermogen
C = consumptie
Formule berekenen geeft inkomen.
Vermogensvergelijkingstheorie komt neer op vermogensaanwasbenadering, hetgeen belasten wat is toegenomen.
Als in een jaar je huis €1000 in waarde stijgt, dan wordt je belast over hetgeen wat je ‘rijker’ bent geworden, maar
indien je niet werkt kun je dat niet betalen..
→ Stijging van feitelijke reële koopkracht
Wet IB 2001: hoofdstukken
1. Algemene bepalingen
2. Raamwerk
3. Box 1
4. Box 2
5. Box 3
6. Persoonsgebonden aftrek
7. Buitenlands belastingplichtigen
8. Heffingskortingen
9. Wijze van heffing
10. Aanvullende regelingen
11. Slotbepalingen
Wet IB 2001
• Heffing naar draagkracht?
• Analytisch of synthetisch?
• Verschillen tussen de boxen
o Neutraliteit ontbreekt
o Wat zijn de gevolgen?
Draagkrachtbeginsel is leidend, maar heffen wij wel naar draagkracht?
Analytisch stelsel (analytische IB): boxenstelsel, box 1 heeft niks met box 2 te maken etc. per bron van inkomen heb je
ander tarief (maar dat is niet geheel waar, box 1 is een ‘vergaarbak’ van allerlei bronnen)
Synthetisch stelsel (synthetische IB): alle inkomsten tel je bij elkaar op, en daar tarief over
Zie Stevens WFR 1999/293
Het Nederlandse stelsel kan meer omschreven worden als een duaal stelsel. De behandeling van de
vermogensinkomsten komen in de buurt van het analytisch stelsel. Maar het progressieve tarief heeft meer weg van
een synthetisch stelsel. Een duaal stelsel houdt in dat het een synthetische inkomstenbelasting heeft naar
progressief tarief waarin door afzonderlijke, proportionele belasting over de vermogensinkomsten analytische
elementen zijn ingebracht.
Voorbeeld 2
• A koopt een eigen woning waarin hij gaat samenwonen met B
• A leent bij B € 100.000 voor de aanschaf van de woning
• Ze spreken een zakelijke rente af van 6%
• Hoe verloopt de belastingheffing bij B? A betaalt 6% rente aan B.
• Hoe verloopt de belastingheffing bij A?
Maar is renteaftrek voor A belast, en renteopbrengst voor B belast?
Als ze fiscaal partner zijn, en je leent daarvan, dan is rente niet aftrekbaar.
Toerekeningsregels
• Rangorde tussen de boxen bij een belastingplichtige
