HC1 Wat is psychologie: H1, blz. 1 t/m 29 Psychologie en opvoeding
Begrip/onderwerp Definitie Extra uitleg
1. De student kenthet ontstaan/de geschiedenis van de psychologie
2. De studentkan gedrag verklarenvanuit de eerste psychologische theorieën
3. De studentkan het spanningsveld in de verschillende verklaringen voor gedrag benoemen
4. De studentkent verschillende psychologisch wetenschappelijke methoden
Wat is psychologie?
Psychologie Een wetenschap waarbij gedrag - Verplaatsen in een ander speelt een belangrijke rol
bestudeerd wordt in samenhang met de - 1879 officieel erkend
interne processen die daaraan ten - Kennis toegepast op veel terreinen
grondslag liggen en de omstandigheden - Op basis van verklaring wordt interventies ontwikkeld.
waarin het plaatsvindt, met het doel het
gedrag te begrijpen en voorspellen.
Interpretatie Interpretatie speelt belangrijke rol bij het - Objectieve werkelijkheid bepaalt dus niet altijd ons
bepalen wat wij doen. gedrag
Oorsprong psychologie als wetenschap
Wundt en James
Wetenschap Het proces om zo objectief mogelijk de Verschil wetenschappelijke kennis over psychologie en de
waarneembare (empirische) werkelijkheid kennis die wij dagelijks opdoen over onszelf/anderen:
te verklaren op zowel fundamenteel als
op toegepast niveau.
Verschil met wetenschappelijke kennis:
1. Wetenschappers toetsen veronderstellingen grondiger voordat ze tot een oordeel komen:
Gaan een stap verder door grondige vragen te stellen over de stelling
2. Grondigere methoden die gebruikt wordt om op antwoorden te komen
Psychologische kennis:
- Slaapgedrag en angst: aangeleerd of aangeboren?
- Welke invloed heeft stress op menselijk gedrag?
- Hoe leert Pieter in zijn eigen bed slapen?
- Hoe beïnvloed jouw beeld van het gezin jouw advies?
- Is angst normaal voor de leeftijdsfase van Pieter?
Psychologische beroep
Klinische psychologie Focus ligt op stoornissen en wordt - Hulpverleners in sociaal werk komen hier vaak in
bekeken hoe emoties, gedachten en aanraking mee
gedrag afwijken van wat normaal is.
,Pseudopsychologie Kritisch, redelijk, wetenschappelijk, - Psychologie vs. pseudopsychologie
onbevooroordeeld, doordacht en vanuit
verschillende perspectieven.
Hoe psychologie begon
René Descartes Het eerste, voorzichtige begin van de - Nog voordat het een officiële wetenschap werd
psychologie werd aan René - 17e eeuw
toegeschreven. - Aantal opvattingen ging tegen de stellingen van Frankrijk
Bij het verklaren van gedrag keek hij in
vooral naar aangeboren eigenschappen. - Hield zich bezig met de vraag wat waarheid nu precies
was: filosoof
- Altijd twijfelen aan je opvattingen:
- Systematische twijfel als manier om pad naar waarheid
te openen
Lichaam en geest Hij kwam tot de conclusie dat een mens - Hij wist dat hij nadacht en dat dit nadenken zich in zijn
Descartes een combinatie van lichaam en geest geest afspeelde, maar hij wist ook dat hij van
was. vlees/bloed was: conclusie
- In die tijd was het gevaarlijk om hierover na te denken:
over werking van geest
Katholieke kerk:
- Ieder mens een goddelijke ziel
- Geest hier onderdeel van
- Ziel liet zich niet in wetmatigheden vangen
Daarom vielen verklaringen voor menselijk gedrag buiten
het bereik van wetenschap
Reflexen Automatische handeling die razendsnel - Niet goddelijke ziel maar dierlijke ziel bepaalt deze
Goddelijke ziel vs. Dierlijke ziel plaatsvindt. reflexen
, Reflexmatig gedrag kan plaatsvinden - Over reflexen niet altijd bewust controle
zonder invloed van de goddelijke ziel. - Bewust nadenken langzaam reageren
- Direct handelen is noodzakelijk
Begin van veronderstelling dat menselijk gedrag nader
bekeken kan worden
Dualisme Ieder mens bestaat uit een ziel en een - Volgens Descartes
Punt 1 Descartes lichaam en de ziel is in staat het lichaam - Sluit aan bij telekinese: voorwerp/denken
aan te sturen.
Nature Mensen worden met bestaande - Verschil mens en dier en goddelijk ziel: alleen mens
Punt 2 Descartes eigenschappen geboren. bezit dit
- Mensen taken uitvoeren die niet haalbaar zijn voor
dieren
John Locke
Hoe psychologie begon
John Locke Alle kenmerken die mensen hebben Blanco blad/tabula rasa:
komen tot stand door ervaringen. - Eigenschappen ontstaan door interactie met omgeving
Onderbouwing van Locke:
Onderbouwing van zijn opvattingen over hoe eigenschappen door ervaring tot stand komen:
3 principes:
1. Leren door middel van associatie (klassiek conditioneren):
- Leren vindt plaats door de associaties die je tussen 2 zaken kunt maken: nacht/monster
- Dit verschijnsel ook te zien bij gewoontes: uitgaan/roken
- Afkicken gaat goed totdat hij in de vertrouwde omgeving terugkomt
2. Leren door middel van straffen en belonen (operant conditioneren):
- Leren van het effect dat zijn gedrag heeft
- Hard leren, 10/daarna weer
- Gedrag zal vaker plaatsvinden als het kind beloond wordt
- Gedrag wordt gevormd
3. Leren door middel van imiteren (modeling):
- Niet alleen vanuit zichzelf leren, ook van goed/slecht voorbeeld van anderen
- Sociaal leren: leren imiteren van rolmodel
- Vooral in situaties waarin onduidelijk is wat er gedaan moet worden of waarbij een autoriteit aanwezig is: tennisleraar
Nurture Menselijke eigenschappen komen tot - Nadruk op de flexibiliteit en maakbaarheid van de mens
Locke stand door ervaringen.
Immanuel Kant
Hoe psychologie begon
, Immanuel kant Nadruk op het belang van aangeboren - Blanco blad moet bepaalde eigenschappen hebben die
eigenschappen van de menselijke geest. ervaringen zinvol interpreteren
- DUS mens denkt:
1. Automatisch in termen van oorzaak en gevolg
2. In termen van tijd en grootte
Meer dan 1 wereld
Kant
Objectieve wereld Bestaat uit de zaken zoals ze echt zijn, - Hoe het ervaren wordt, is afhankelijk van de persoon die
onafhankelijk van de menselijke observatie doet
waarneming. - Interpretatie
- Deze wereld nemen we waar via onze zintuigen
Nadat we deze werkelijkheid hebben waargenomen,
ontstaat:
Subjectieve wereld Deze verschilt per persoon en is - Werking ervan kan nooit onderzocht worden
afhankelijk van hoe onze zintuigen
werken.
Geboorte van nieuwe wetenschap
Hermann en Gustav
Hermann von Helmholtz Bekeek hoe ervaringen een rol kon - Proefpersonen
spelen bij de waarneming en slaagde erin - Onderzoek naar de manier waarop ervaring een rol
om het effect van ervaring op speelde in het waarnemen van de werkelijkheid
waarneming objectief in kaart te brengen.
Werkelijkheid Wij leren de werkelijkheid waar te nemen -
Hermann door ervaring en zorgt deze ervaring
ervoor dat wij volledig onbewust onze
weg vinden in de objectieve wereld.
Gustav Fechner Toonde aan dat een psychologisch - Onderzocht hoe de zintuigen functioneren en hoe
fenomeen (waarnemen van verschillen) waarneming in wetmatigheden kon worden beschreven
objectief valt te meten en in wiskundige
verhoudingen valt te beschrijven.
Onderzoek en de empirische cyclus
Empirische wetenschap Veronderstellingen worden getoetst op - Splitsing psychologie/filosofie: 1879
hun waarheidsgehalte. - Psychologie werd empirische wetenschap
Verklaring kennis hebben over onderzoek De praktijk van hulpverlening staat nauw - Handelingen van hulpverleners kan door
Voor hulpverlener in verband met onderzoek. wetenschappers in kaart worden gebracht
- Wetenschappers hebben werkwijze gevonden
hulpverleners voeren uit
Verschillende varianten empirische cyclus:
Cyclus bestaat uit 4 stappen (volgens Mook):
1. Waarneming:
Begrip/onderwerp Definitie Extra uitleg
1. De student kenthet ontstaan/de geschiedenis van de psychologie
2. De studentkan gedrag verklarenvanuit de eerste psychologische theorieën
3. De studentkan het spanningsveld in de verschillende verklaringen voor gedrag benoemen
4. De studentkent verschillende psychologisch wetenschappelijke methoden
Wat is psychologie?
Psychologie Een wetenschap waarbij gedrag - Verplaatsen in een ander speelt een belangrijke rol
bestudeerd wordt in samenhang met de - 1879 officieel erkend
interne processen die daaraan ten - Kennis toegepast op veel terreinen
grondslag liggen en de omstandigheden - Op basis van verklaring wordt interventies ontwikkeld.
waarin het plaatsvindt, met het doel het
gedrag te begrijpen en voorspellen.
Interpretatie Interpretatie speelt belangrijke rol bij het - Objectieve werkelijkheid bepaalt dus niet altijd ons
bepalen wat wij doen. gedrag
Oorsprong psychologie als wetenschap
Wundt en James
Wetenschap Het proces om zo objectief mogelijk de Verschil wetenschappelijke kennis over psychologie en de
waarneembare (empirische) werkelijkheid kennis die wij dagelijks opdoen over onszelf/anderen:
te verklaren op zowel fundamenteel als
op toegepast niveau.
Verschil met wetenschappelijke kennis:
1. Wetenschappers toetsen veronderstellingen grondiger voordat ze tot een oordeel komen:
Gaan een stap verder door grondige vragen te stellen over de stelling
2. Grondigere methoden die gebruikt wordt om op antwoorden te komen
Psychologische kennis:
- Slaapgedrag en angst: aangeleerd of aangeboren?
- Welke invloed heeft stress op menselijk gedrag?
- Hoe leert Pieter in zijn eigen bed slapen?
- Hoe beïnvloed jouw beeld van het gezin jouw advies?
- Is angst normaal voor de leeftijdsfase van Pieter?
Psychologische beroep
Klinische psychologie Focus ligt op stoornissen en wordt - Hulpverleners in sociaal werk komen hier vaak in
bekeken hoe emoties, gedachten en aanraking mee
gedrag afwijken van wat normaal is.
,Pseudopsychologie Kritisch, redelijk, wetenschappelijk, - Psychologie vs. pseudopsychologie
onbevooroordeeld, doordacht en vanuit
verschillende perspectieven.
Hoe psychologie begon
René Descartes Het eerste, voorzichtige begin van de - Nog voordat het een officiële wetenschap werd
psychologie werd aan René - 17e eeuw
toegeschreven. - Aantal opvattingen ging tegen de stellingen van Frankrijk
Bij het verklaren van gedrag keek hij in
vooral naar aangeboren eigenschappen. - Hield zich bezig met de vraag wat waarheid nu precies
was: filosoof
- Altijd twijfelen aan je opvattingen:
- Systematische twijfel als manier om pad naar waarheid
te openen
Lichaam en geest Hij kwam tot de conclusie dat een mens - Hij wist dat hij nadacht en dat dit nadenken zich in zijn
Descartes een combinatie van lichaam en geest geest afspeelde, maar hij wist ook dat hij van
was. vlees/bloed was: conclusie
- In die tijd was het gevaarlijk om hierover na te denken:
over werking van geest
Katholieke kerk:
- Ieder mens een goddelijke ziel
- Geest hier onderdeel van
- Ziel liet zich niet in wetmatigheden vangen
Daarom vielen verklaringen voor menselijk gedrag buiten
het bereik van wetenschap
Reflexen Automatische handeling die razendsnel - Niet goddelijke ziel maar dierlijke ziel bepaalt deze
Goddelijke ziel vs. Dierlijke ziel plaatsvindt. reflexen
, Reflexmatig gedrag kan plaatsvinden - Over reflexen niet altijd bewust controle
zonder invloed van de goddelijke ziel. - Bewust nadenken langzaam reageren
- Direct handelen is noodzakelijk
Begin van veronderstelling dat menselijk gedrag nader
bekeken kan worden
Dualisme Ieder mens bestaat uit een ziel en een - Volgens Descartes
Punt 1 Descartes lichaam en de ziel is in staat het lichaam - Sluit aan bij telekinese: voorwerp/denken
aan te sturen.
Nature Mensen worden met bestaande - Verschil mens en dier en goddelijk ziel: alleen mens
Punt 2 Descartes eigenschappen geboren. bezit dit
- Mensen taken uitvoeren die niet haalbaar zijn voor
dieren
John Locke
Hoe psychologie begon
John Locke Alle kenmerken die mensen hebben Blanco blad/tabula rasa:
komen tot stand door ervaringen. - Eigenschappen ontstaan door interactie met omgeving
Onderbouwing van Locke:
Onderbouwing van zijn opvattingen over hoe eigenschappen door ervaring tot stand komen:
3 principes:
1. Leren door middel van associatie (klassiek conditioneren):
- Leren vindt plaats door de associaties die je tussen 2 zaken kunt maken: nacht/monster
- Dit verschijnsel ook te zien bij gewoontes: uitgaan/roken
- Afkicken gaat goed totdat hij in de vertrouwde omgeving terugkomt
2. Leren door middel van straffen en belonen (operant conditioneren):
- Leren van het effect dat zijn gedrag heeft
- Hard leren, 10/daarna weer
- Gedrag zal vaker plaatsvinden als het kind beloond wordt
- Gedrag wordt gevormd
3. Leren door middel van imiteren (modeling):
- Niet alleen vanuit zichzelf leren, ook van goed/slecht voorbeeld van anderen
- Sociaal leren: leren imiteren van rolmodel
- Vooral in situaties waarin onduidelijk is wat er gedaan moet worden of waarbij een autoriteit aanwezig is: tennisleraar
Nurture Menselijke eigenschappen komen tot - Nadruk op de flexibiliteit en maakbaarheid van de mens
Locke stand door ervaringen.
Immanuel Kant
Hoe psychologie begon
, Immanuel kant Nadruk op het belang van aangeboren - Blanco blad moet bepaalde eigenschappen hebben die
eigenschappen van de menselijke geest. ervaringen zinvol interpreteren
- DUS mens denkt:
1. Automatisch in termen van oorzaak en gevolg
2. In termen van tijd en grootte
Meer dan 1 wereld
Kant
Objectieve wereld Bestaat uit de zaken zoals ze echt zijn, - Hoe het ervaren wordt, is afhankelijk van de persoon die
onafhankelijk van de menselijke observatie doet
waarneming. - Interpretatie
- Deze wereld nemen we waar via onze zintuigen
Nadat we deze werkelijkheid hebben waargenomen,
ontstaat:
Subjectieve wereld Deze verschilt per persoon en is - Werking ervan kan nooit onderzocht worden
afhankelijk van hoe onze zintuigen
werken.
Geboorte van nieuwe wetenschap
Hermann en Gustav
Hermann von Helmholtz Bekeek hoe ervaringen een rol kon - Proefpersonen
spelen bij de waarneming en slaagde erin - Onderzoek naar de manier waarop ervaring een rol
om het effect van ervaring op speelde in het waarnemen van de werkelijkheid
waarneming objectief in kaart te brengen.
Werkelijkheid Wij leren de werkelijkheid waar te nemen -
Hermann door ervaring en zorgt deze ervaring
ervoor dat wij volledig onbewust onze
weg vinden in de objectieve wereld.
Gustav Fechner Toonde aan dat een psychologisch - Onderzocht hoe de zintuigen functioneren en hoe
fenomeen (waarnemen van verschillen) waarneming in wetmatigheden kon worden beschreven
objectief valt te meten en in wiskundige
verhoudingen valt te beschrijven.
Onderzoek en de empirische cyclus
Empirische wetenschap Veronderstellingen worden getoetst op - Splitsing psychologie/filosofie: 1879
hun waarheidsgehalte. - Psychologie werd empirische wetenschap
Verklaring kennis hebben over onderzoek De praktijk van hulpverlening staat nauw - Handelingen van hulpverleners kan door
Voor hulpverlener in verband met onderzoek. wetenschappers in kaart worden gebracht
- Wetenschappers hebben werkwijze gevonden
hulpverleners voeren uit
Verschillende varianten empirische cyclus:
Cyclus bestaat uit 4 stappen (volgens Mook):
1. Waarneming:
