TOEGEPASTE ETHIEK
Inhoudsopgave
les 1: inleiding.....................................................................................................................................................................2
Thales van Milete...................................................................................................................................................................................... 2
wat is filosofie?........................................................................................................................................................................................... 2
hoe werkt filosofie?................................................................................................................................................................................... 2
wat is ethiek................................................................................................................................................................................................ 2
les 2: bedreigingen voor de ethiek..............................................................................................................................2
1. de dood van god.................................................................................................................................................................................... 2
2. relativisme............................................................................................................................................................................................... 3
3. egoïsme..................................................................................................................................................................................................... 3
4. determinisme......................................................................................................................................................................................... 3
les 3: wat is goed handelen? deontologie, utilitarisme........................................................................................4
Utilitarisme................................................................................................................................................................................................. 4
Deontologie.................................................................................................................................................................................................. 4
les 4: wie telt er moraal gezien mee?..........................................................................................................................5
sociale rechtvaardigheid....................................................................................................................................................................... 5
straffen........................................................................................................................................................................................................... 5
les 5: goed ontwerpen......................................................................................................................................................6
Een filosoof over de morele waarde van architectuur.............................................................................................................. 6
evidence based design............................................................................................................................................................................. 6
les 6: goed ontwerpen deel 2.........................................................................................................................................7
goed ontwerp.............................................................................................................................................................................................. 7
slecht ontwerp............................................................................................................................................................................................ 7
design voor iedereen................................................................................................................................................................................ 7
1
, EXAMEN: Duur: 2u
• Combinatie kennis (reproductie) en inzicht (toepassing)
• Drie soorten vragen:
– Meerkeuze en open vragen, bv:
Waarom is Alain de Botton zo sterk overtuigd van de waarde van architectuur? Hoe schat je die zelf in?
– één essayvraag, langere denkvraag, vergelijkbaar met opdracht rond ethisch ontwerp, maar korter.
LES 1: INLEIDING
schriftelijk examen: 2 soorten vragen (openvraag en reproductievraag)
THALES VAN MILETE
= eerste filosoof (5 eeuwen voor Christus)
“De wereld defininiëren tot 1 element; water” (ipv atomen wat we nu wetenschappelijk weten)
Hij dacht na over wat er achter hetgeen zit wat we met het blote oog zien
Anekdote van de put: gefascineerd door de kosmos (de lucht), terwijl hij naar de lucht keek viel hij in een
put; “je bent zo hard beig met de lucht dat je niet ziet wat er vlak voor je ligt”
WAT IS FILOSOFIE?
= alles (filosofen zijn het er zelf niet over eens)
Over het ware (metafysica, kennisleer, logica), het schone (esthetica kunst), het goede (ethiek en moraal)
HOE WERKT FILOSOFIE?
= op allerlei manieren
Van rationeel en wetenschappelijk tot literair en zelfs poëtisch
Exacte en humane wetenschappen
Academische filosofie en publieksfilosofie
Filosoferen = argumenteren over fundamentele vragen zonder zekere antwoorden
WAT IS ETHIEK
= moraalwetenschap: nadenken over waarden en normen
= Tak van de filosofie die zich bezig houdt met de kritische bezinning over het juiste handelen. Welke principes
gebruiken we om ons gedrag te rechtvaardigen?
Instrumentele beslissingen: beslissingen over de manier waarop je iets doet.
Morele beslissingen: beslissingen over de vraag of je doel zelf wel moreel geoorloofd is.
LES 2: BEDREIGINGEN VOOR DE ETHIEK
4 bedreigingen voor de ethiek:
1. DE DOOD VAN GOD
Friedrich Nietzsche; “God is dood! En wij hebben hem gedood!” => de verlichting; er wordt gezocht naar
vaststellingen, waarnemingen en wetenschap (empirisme) waardoor het geloof in vraag werd gesteld. Daardoor
is, volgens Nietzsche, de samenleving in een crisis gegaan omdat we geen antwoord in de wetenschap kunnen
vinden op de vraag: ‘hoe moeten we leven?’
Religie schreef voor hoe je moest leven; wanneer dit wegviel moesten mensen voor zichzelf gaan denken wat hun
moralen zijn en wat goed/slecht is.
Dostojevski; “Als God dood is, dan is alles toegestaan” => neen
Socrates; “houden de goden van het goede omdat het goed is, of is het goed omdat ze ervan houden?” => Socrates
Pleit voor de eerste optie, het fundament van het moraal is volgens hem niet religieus.
Religie is dus een projectie van gedragsvormen.
Invloed van religie op moraal kan niet onderschat worden (zowel verleden als heden)
2
Inhoudsopgave
les 1: inleiding.....................................................................................................................................................................2
Thales van Milete...................................................................................................................................................................................... 2
wat is filosofie?........................................................................................................................................................................................... 2
hoe werkt filosofie?................................................................................................................................................................................... 2
wat is ethiek................................................................................................................................................................................................ 2
les 2: bedreigingen voor de ethiek..............................................................................................................................2
1. de dood van god.................................................................................................................................................................................... 2
2. relativisme............................................................................................................................................................................................... 3
3. egoïsme..................................................................................................................................................................................................... 3
4. determinisme......................................................................................................................................................................................... 3
les 3: wat is goed handelen? deontologie, utilitarisme........................................................................................4
Utilitarisme................................................................................................................................................................................................. 4
Deontologie.................................................................................................................................................................................................. 4
les 4: wie telt er moraal gezien mee?..........................................................................................................................5
sociale rechtvaardigheid....................................................................................................................................................................... 5
straffen........................................................................................................................................................................................................... 5
les 5: goed ontwerpen......................................................................................................................................................6
Een filosoof over de morele waarde van architectuur.............................................................................................................. 6
evidence based design............................................................................................................................................................................. 6
les 6: goed ontwerpen deel 2.........................................................................................................................................7
goed ontwerp.............................................................................................................................................................................................. 7
slecht ontwerp............................................................................................................................................................................................ 7
design voor iedereen................................................................................................................................................................................ 7
1
, EXAMEN: Duur: 2u
• Combinatie kennis (reproductie) en inzicht (toepassing)
• Drie soorten vragen:
– Meerkeuze en open vragen, bv:
Waarom is Alain de Botton zo sterk overtuigd van de waarde van architectuur? Hoe schat je die zelf in?
– één essayvraag, langere denkvraag, vergelijkbaar met opdracht rond ethisch ontwerp, maar korter.
LES 1: INLEIDING
schriftelijk examen: 2 soorten vragen (openvraag en reproductievraag)
THALES VAN MILETE
= eerste filosoof (5 eeuwen voor Christus)
“De wereld defininiëren tot 1 element; water” (ipv atomen wat we nu wetenschappelijk weten)
Hij dacht na over wat er achter hetgeen zit wat we met het blote oog zien
Anekdote van de put: gefascineerd door de kosmos (de lucht), terwijl hij naar de lucht keek viel hij in een
put; “je bent zo hard beig met de lucht dat je niet ziet wat er vlak voor je ligt”
WAT IS FILOSOFIE?
= alles (filosofen zijn het er zelf niet over eens)
Over het ware (metafysica, kennisleer, logica), het schone (esthetica kunst), het goede (ethiek en moraal)
HOE WERKT FILOSOFIE?
= op allerlei manieren
Van rationeel en wetenschappelijk tot literair en zelfs poëtisch
Exacte en humane wetenschappen
Academische filosofie en publieksfilosofie
Filosoferen = argumenteren over fundamentele vragen zonder zekere antwoorden
WAT IS ETHIEK
= moraalwetenschap: nadenken over waarden en normen
= Tak van de filosofie die zich bezig houdt met de kritische bezinning over het juiste handelen. Welke principes
gebruiken we om ons gedrag te rechtvaardigen?
Instrumentele beslissingen: beslissingen over de manier waarop je iets doet.
Morele beslissingen: beslissingen over de vraag of je doel zelf wel moreel geoorloofd is.
LES 2: BEDREIGINGEN VOOR DE ETHIEK
4 bedreigingen voor de ethiek:
1. DE DOOD VAN GOD
Friedrich Nietzsche; “God is dood! En wij hebben hem gedood!” => de verlichting; er wordt gezocht naar
vaststellingen, waarnemingen en wetenschap (empirisme) waardoor het geloof in vraag werd gesteld. Daardoor
is, volgens Nietzsche, de samenleving in een crisis gegaan omdat we geen antwoord in de wetenschap kunnen
vinden op de vraag: ‘hoe moeten we leven?’
Religie schreef voor hoe je moest leven; wanneer dit wegviel moesten mensen voor zichzelf gaan denken wat hun
moralen zijn en wat goed/slecht is.
Dostojevski; “Als God dood is, dan is alles toegestaan” => neen
Socrates; “houden de goden van het goede omdat het goed is, of is het goed omdat ze ervan houden?” => Socrates
Pleit voor de eerste optie, het fundament van het moraal is volgens hem niet religieus.
Religie is dus een projectie van gedragsvormen.
Invloed van religie op moraal kan niet onderschat worden (zowel verleden als heden)
2
