WERKEN MET BELANGHEBBENDEN:
GROEPEN
HOOFDSTUK 1: DE GROEP ALS KRACHTBRON
INLEIDING
Een groep
heeft invloed op wie je bent, hoe je denkt
Is een plaats waar jij iets betekenen vb.mee bepalen welke activiteit georganiseerd wordt
is bijzonder krachtig (oefenen kracht uit op het individu en samenleving)
o individueel niveau: mensen optillen of verstikken
o Maatschappelijk niveau: kunnen de samenleving naar een hoger niveau brengen
vb. Middenveldorganisaties zoals klimaatbewegingen etc. Maar het kan ook een
destructieve werking hebben vb. Autoritaire regimes
Hoe kan ik als sociaal werker de kracht van een groep optimaal benutten?
DE OMNIPRESENTIE
Groepswerk binnen het sociaal werk is prominent aanwezig
Huis triest
Contextbegeleiding van het gezin
OKRA: groepsactiviteiten voor ouderen
Groepstherapie: GGZ, gevangenis …
AA: anonieme alcoholiekers
Dialooggroep van het OCMW
5 daagse training ‘omgaan met verlies en rouwen)
Dit zorgt voor herkenning, steun, motivatie, verbinding tegenover isolement, samen sterk, leren van
elkaar. Er is sprake van collectivisering van problemen in plaats van individualisering van problemen.
1
,KENMERKEN VAN EEN GROEP
We spreken van een groep wanneer er aan de volgende kenmerken voldaan is
1. Interactie: regelmatige interactie tussen twee of meer personen
2. Identiteit: de personen die regelmatig met elkaar omgaan moeten het gevoel hebben een
groep te zijn
3. Doelen: de personen die met elkaar omgaan hebben gemeenschappelijke doelen
4. Afhankelijkheid: de personen die met elkaar omgaan hebben elkaar nodig om die
gezamenlijke doelen te bereiken
5. Motivatie: mensen worden lid van een groep vanuit een bepaald belang of een persoonlijke
behoefte
6. Structuur: ten opzichte van elkaar zijn er rol- en statusrelaties alsook een reeks
groepswaarden en -normen die het gedrag van de groep reguleren
7. Interdepentie: er is sprake van een wederzijdse betrokkenheid. Een gebeurtenis die invloed
heeft op een groepslid heeft weerslag op alle andere groepsleden
FORMELE INFORMELE PRIMAIRE SECUNDAIRE INGROUP OUTGROUP
- de groep is vrij - minder - persoonlijke, - de relaties zijn -‘Wij-groep’ - ‘Zij-groep’
zichtbaar en is zichtbaar intieme koel, - Onszelf en - Alle
omlijnd - losser relaties in onpersoonlijk, iedereen die bij anderen
- bepaalde groepsgebeuren directe rationeel en ons hoort
groepsverzekering contactsituatie formeel
- vaak binnen s door -
- duidelijke sociaal werk - Grote sociale
spontaan afstand: ‘u, uw’
groepsleider - een groep waar gedrag
- Wat voor jou je eenvoudig in - Functionele
- Kleine sociale relaties
bepaald wordt en uit kan afstand: ‘jij,
stappen jouw’
- Heeft een
impact op je
identiteit
Vb. cursusgroep, Vb. Vb. gezin, Vb. Vb. Iedereen Vb. Iedereen
diallooggroepen, vriendengroep, vrienden, Personeelsgroe binnen ons buiten ons
teams, kaartnamiddage jeugdhuis p gezin of land gezin of land
taakgroepen … n, groep (oorlog) (oorlog)
kotgenoten
SOORTEN GROEPEN
2
,WAAROM WERKEN MET GROEPEN?
GROEPEN: VERLENERS VAN DE SOCIALE IDENTITEIT
Wat is sociale identiteit
= het gevoel te zijn wie je bent, op basis van groeplidmaatschap(pen). Deel van ons zelfconcept en
gevolg van de groepen waarin we ons tijdens ons leven begeven. Sociaal identificeren = in de ‘wij-
vorm’ beginnen spreken. Tijdens het proces van sociale identificatie nemen we de identiteit aan van
de groep waartoe we behoren (je gaat je zo gedragen) en zal de groep een emotionele betekenis
voor jou krijgen. Doorheen dat proces nemen we identiteit aan van groep waartoe we behoren. Je
zelfbeeld verbindt zich met groepslidmaatschap
Vb. “Wij vechten tegen geluidsoverlast van de nieuwe spoorlijn” <-> “Het buurtcomité van mijn wijk
vecht tegen de geluidsoverlast” of de vraag ‘wie ben je eigenlijk’ hierop krijg je antwoorden die
verwijzen naar beroeps- of andere groepen.
De link tussen de sociale identiteit en sociaalgroepswerk
Hoe meer we ons identificeren met een groep, hoe meer we ons gaan engageren voor die groep en
hoe meer we ons gaan verbinden met die groep en de groepsleden. Het ‘verbinden’ legt de link
tussen de sociale identiteit en sociaalgroepswerk
Impact van de sociale identiteit
Overnemen van waarden en normen
Gedrag aanpassen naar de groep toe
Beïnvloed het persoonlijk zelfbeeld (ik en wij)
Verbondenheid en engagement
Het belang van optimal distinctiveness/ optimale onderscheidbaarheid (tussen ik en wij)
In het sociaal werk wordt er vooral gewerkt met relatief kleine groepen, dit valt te verklaren
via het fenomeen van sociale identificatie.
Sociale identificatie wordt gekenmerkt door de eigenschap van optimal distinctiveness
Optimal distinctiveness = optimaal onderscheiden zijn, we zoeken naar een evenwicht tussen
‘zich te onderscheiden van’ (uniek individu) en ‘inclusiviteit’ (deel uitmaken van een groep) -
> dat de sociale identificatie en dus de creatie van verbondenheid sterker werkt in kleine
groepen is een extra reden dat sociaal werkers graag werken met groepen
voor een deel wordt je persoonlijkheid gevormd door de groepen waartoe je behoort.
Risico’s van sociale identiteit
Ingroup – outgroup mechanisme: mogelijks negatieve gevolgen (racisme, uitsluiting,
seksisme, validisme)
Wanneer je je identificeert met 1 groep ga je andere groepen uitsluiten
Vb. Voetbal, de ene groep ga je verheerlijken en de andere is het zwarte schaap
3
, Twee redenen dat sociaal werkers met groepen werken
1. De groep is een middel om het individu te versterken
2. De groep kan een maatschappij doen veranderen: Vb. Vakbond als een groep arbeiders die
zich verenigden, die enerzijds zelf een solidair verzekeringssysteem ontwikkelden, maar ook
samen druk konden zetten op de werkgever om hier ook aan bij te dragen : vakbonden -
sociale zekerheid, klimaatmars …
GEMEENSCHAPSVORMENDE WERKPLAATSEN
Sociale groepsactiviteiten zijn de plaatsen waar aan de gemeenschap wordt geparticipeerd,
participatie
Participatie Sociale identiteit
Persoonlijk aspect ‘Ik doe’ ‘Ik ben’
Sociaal aspect ‘Ik behoor tot’ ‘Ik behoor tot’
= de sociale ervaring van het leven in een wereld van sociale gemeenschappen waarin we actief
betrokken zijn. Het legt een verbinding tussen individu en gemeenschap (meer dan bij sociale
identiteit)
Gemeenschapsvormende werkplaatsen
= groepen hebben gemeenschapsvormende eigenschappen die het individu ver overstijgen (vb.
gedeelde verhalen, acties, gebeurtenissen, waarden, normen, stijlen) cultuur
Plaats Ruimte
Vb. Groep, plaats die continu wordt gevuld met Vb. Internet, waar immense hoeveelheid aan
concrete en levende geschiedenissen, ideeën en info ter beschikking wordt gesteld, zonder
interacties. Het is een plaats waar mensen verder engagement (figuurlijk)
naartoe komen en zich engageren. (letterlijk)
= groepen hebben niet enkel een individuele meerwaarde maar ook een maatschappelijke
meerwaarde. Participatie aan een groep is DE manier voor individuen om te participeren aan de
samenleving EN om de samenleving te veranderen. Groepsparticipatie legt de verbinding tussen het
individu en de gemeenschap.
de groep is een mini samenleving, ze kunnen elkaar beïnvloeden en inspireren
4
GROEPEN
HOOFDSTUK 1: DE GROEP ALS KRACHTBRON
INLEIDING
Een groep
heeft invloed op wie je bent, hoe je denkt
Is een plaats waar jij iets betekenen vb.mee bepalen welke activiteit georganiseerd wordt
is bijzonder krachtig (oefenen kracht uit op het individu en samenleving)
o individueel niveau: mensen optillen of verstikken
o Maatschappelijk niveau: kunnen de samenleving naar een hoger niveau brengen
vb. Middenveldorganisaties zoals klimaatbewegingen etc. Maar het kan ook een
destructieve werking hebben vb. Autoritaire regimes
Hoe kan ik als sociaal werker de kracht van een groep optimaal benutten?
DE OMNIPRESENTIE
Groepswerk binnen het sociaal werk is prominent aanwezig
Huis triest
Contextbegeleiding van het gezin
OKRA: groepsactiviteiten voor ouderen
Groepstherapie: GGZ, gevangenis …
AA: anonieme alcoholiekers
Dialooggroep van het OCMW
5 daagse training ‘omgaan met verlies en rouwen)
Dit zorgt voor herkenning, steun, motivatie, verbinding tegenover isolement, samen sterk, leren van
elkaar. Er is sprake van collectivisering van problemen in plaats van individualisering van problemen.
1
,KENMERKEN VAN EEN GROEP
We spreken van een groep wanneer er aan de volgende kenmerken voldaan is
1. Interactie: regelmatige interactie tussen twee of meer personen
2. Identiteit: de personen die regelmatig met elkaar omgaan moeten het gevoel hebben een
groep te zijn
3. Doelen: de personen die met elkaar omgaan hebben gemeenschappelijke doelen
4. Afhankelijkheid: de personen die met elkaar omgaan hebben elkaar nodig om die
gezamenlijke doelen te bereiken
5. Motivatie: mensen worden lid van een groep vanuit een bepaald belang of een persoonlijke
behoefte
6. Structuur: ten opzichte van elkaar zijn er rol- en statusrelaties alsook een reeks
groepswaarden en -normen die het gedrag van de groep reguleren
7. Interdepentie: er is sprake van een wederzijdse betrokkenheid. Een gebeurtenis die invloed
heeft op een groepslid heeft weerslag op alle andere groepsleden
FORMELE INFORMELE PRIMAIRE SECUNDAIRE INGROUP OUTGROUP
- de groep is vrij - minder - persoonlijke, - de relaties zijn -‘Wij-groep’ - ‘Zij-groep’
zichtbaar en is zichtbaar intieme koel, - Onszelf en - Alle
omlijnd - losser relaties in onpersoonlijk, iedereen die bij anderen
- bepaalde groepsgebeuren directe rationeel en ons hoort
groepsverzekering contactsituatie formeel
- vaak binnen s door -
- duidelijke sociaal werk - Grote sociale
spontaan afstand: ‘u, uw’
groepsleider - een groep waar gedrag
- Wat voor jou je eenvoudig in - Functionele
- Kleine sociale relaties
bepaald wordt en uit kan afstand: ‘jij,
stappen jouw’
- Heeft een
impact op je
identiteit
Vb. cursusgroep, Vb. Vb. gezin, Vb. Vb. Iedereen Vb. Iedereen
diallooggroepen, vriendengroep, vrienden, Personeelsgroe binnen ons buiten ons
teams, kaartnamiddage jeugdhuis p gezin of land gezin of land
taakgroepen … n, groep (oorlog) (oorlog)
kotgenoten
SOORTEN GROEPEN
2
,WAAROM WERKEN MET GROEPEN?
GROEPEN: VERLENERS VAN DE SOCIALE IDENTITEIT
Wat is sociale identiteit
= het gevoel te zijn wie je bent, op basis van groeplidmaatschap(pen). Deel van ons zelfconcept en
gevolg van de groepen waarin we ons tijdens ons leven begeven. Sociaal identificeren = in de ‘wij-
vorm’ beginnen spreken. Tijdens het proces van sociale identificatie nemen we de identiteit aan van
de groep waartoe we behoren (je gaat je zo gedragen) en zal de groep een emotionele betekenis
voor jou krijgen. Doorheen dat proces nemen we identiteit aan van groep waartoe we behoren. Je
zelfbeeld verbindt zich met groepslidmaatschap
Vb. “Wij vechten tegen geluidsoverlast van de nieuwe spoorlijn” <-> “Het buurtcomité van mijn wijk
vecht tegen de geluidsoverlast” of de vraag ‘wie ben je eigenlijk’ hierop krijg je antwoorden die
verwijzen naar beroeps- of andere groepen.
De link tussen de sociale identiteit en sociaalgroepswerk
Hoe meer we ons identificeren met een groep, hoe meer we ons gaan engageren voor die groep en
hoe meer we ons gaan verbinden met die groep en de groepsleden. Het ‘verbinden’ legt de link
tussen de sociale identiteit en sociaalgroepswerk
Impact van de sociale identiteit
Overnemen van waarden en normen
Gedrag aanpassen naar de groep toe
Beïnvloed het persoonlijk zelfbeeld (ik en wij)
Verbondenheid en engagement
Het belang van optimal distinctiveness/ optimale onderscheidbaarheid (tussen ik en wij)
In het sociaal werk wordt er vooral gewerkt met relatief kleine groepen, dit valt te verklaren
via het fenomeen van sociale identificatie.
Sociale identificatie wordt gekenmerkt door de eigenschap van optimal distinctiveness
Optimal distinctiveness = optimaal onderscheiden zijn, we zoeken naar een evenwicht tussen
‘zich te onderscheiden van’ (uniek individu) en ‘inclusiviteit’ (deel uitmaken van een groep) -
> dat de sociale identificatie en dus de creatie van verbondenheid sterker werkt in kleine
groepen is een extra reden dat sociaal werkers graag werken met groepen
voor een deel wordt je persoonlijkheid gevormd door de groepen waartoe je behoort.
Risico’s van sociale identiteit
Ingroup – outgroup mechanisme: mogelijks negatieve gevolgen (racisme, uitsluiting,
seksisme, validisme)
Wanneer je je identificeert met 1 groep ga je andere groepen uitsluiten
Vb. Voetbal, de ene groep ga je verheerlijken en de andere is het zwarte schaap
3
, Twee redenen dat sociaal werkers met groepen werken
1. De groep is een middel om het individu te versterken
2. De groep kan een maatschappij doen veranderen: Vb. Vakbond als een groep arbeiders die
zich verenigden, die enerzijds zelf een solidair verzekeringssysteem ontwikkelden, maar ook
samen druk konden zetten op de werkgever om hier ook aan bij te dragen : vakbonden -
sociale zekerheid, klimaatmars …
GEMEENSCHAPSVORMENDE WERKPLAATSEN
Sociale groepsactiviteiten zijn de plaatsen waar aan de gemeenschap wordt geparticipeerd,
participatie
Participatie Sociale identiteit
Persoonlijk aspect ‘Ik doe’ ‘Ik ben’
Sociaal aspect ‘Ik behoor tot’ ‘Ik behoor tot’
= de sociale ervaring van het leven in een wereld van sociale gemeenschappen waarin we actief
betrokken zijn. Het legt een verbinding tussen individu en gemeenschap (meer dan bij sociale
identiteit)
Gemeenschapsvormende werkplaatsen
= groepen hebben gemeenschapsvormende eigenschappen die het individu ver overstijgen (vb.
gedeelde verhalen, acties, gebeurtenissen, waarden, normen, stijlen) cultuur
Plaats Ruimte
Vb. Groep, plaats die continu wordt gevuld met Vb. Internet, waar immense hoeveelheid aan
concrete en levende geschiedenissen, ideeën en info ter beschikking wordt gesteld, zonder
interacties. Het is een plaats waar mensen verder engagement (figuurlijk)
naartoe komen en zich engageren. (letterlijk)
= groepen hebben niet enkel een individuele meerwaarde maar ook een maatschappelijke
meerwaarde. Participatie aan een groep is DE manier voor individuen om te participeren aan de
samenleving EN om de samenleving te veranderen. Groepsparticipatie legt de verbinding tussen het
individu en de gemeenschap.
de groep is een mini samenleving, ze kunnen elkaar beïnvloeden en inspireren
4
