HFST 8 Aardwetenschappen - samenvatting

8 Evolutie van de biosfeer

Ontstaan, evoluties en extincties van leven op Aarde
Tijden niet echt kennen, wel chronologisch en in tijdsperk weten te situeren en
de onderlinge volgorde kennen van de gebeurtenissen bv ontstaan van
protocontinenten in Archeaan situeren
Bij elke periode afvragen wat er met de atmosfeer, geodynamica (platen) en
klimaat gebeurt en veranderd is

Eon Era Periode Uitleg + tijdsvakken
Pre- Hadeaan  Warme en hevige geodynamica  kern en mantel net gevormd
cambrium = oersoep  Veel radioactiviteit (10 keer sterker dan nu)
 Magnetisch veld start op  invloed op klimaat en atmosfeer

 Geleidelijke afkoeling door
 Afname aan radioactieve productie van de mantel
 Warmteverlies naar de ruimte toe (initiële atmosfeer kan het
niet bijhouden door zonnewinden  geodynamica nog niet op
punt)

 Initiële atmosfeer  eerste atmosfeer door vulkanisme
(geen O2)
 Heet en dichte atmosfeer (100 keer dichter dan nu)
 Is zoals op Venus nu = Hadeaan op Aarde
 Beschermt door magneetveld
 Vorming waterdamp  precipiteren  rivieren, oceanen
 Niet perse oceanische korst + nog steeds vulkanisme
aanwezig

 Op einde: vorming continenten en oceaan en 1ste atmosfeer
volledig (4Ga)

Eoarcheaan  Krijgt permanente oceanen (warm en zuur)
= oersoep  Eerste stappen naar leven??
 Krijgt chemische bouwstenen + UV straling (niet echt goed
voor leven)
 Want nog geen O2 in 1ste atmosfeer dus geen ozon (O3) dat
de UV kan tegenhouden
 Men denkt dat leven in zuurstofvrij milieu is ontstaan door
chemosynthetische (krijgen zo energie, metabolisme)
bacteriën in hydrothermale systemen zoals black smokers
 Geen zuurstof en licht daar

Archeaan  Het leven migreert van de diepe oceaan  ondiepe oceaan
= fotosynthese (fotosynthese)
 Protocontinenten gevormd
 Kratons (kleine snel bewegende platen)
 Botsing van mafische stukjes korst
 Nog geen landdieren  UV straling te sterk daar (eerst 3de
atmosfeer nodig)
 Begin mariene sedimentatie
 (Sporen)fossielen = spoor organisme (echte organisme niet
bewaard)
o Cyanobacteriën (fotosynthese in fotische zone O2
productie)
O2 door oceaan geabsorbeerd  nog geen 3de
atmosfeer

, !!nog steeds anaeroob
o Stratolieten = ichnofossiel = sporenfossiel
 Krijgt archief over klimaat
 Geen info over klimaat uit gesteenten want waren
magmatische gesteenten (geeft enkel info over
vulkanisme weer, niets over klimaat)

 Start platentektoniek
 Start fotosynthese  migratie nr ondiepe oceaan
 Productie O2 start maar door oceaan geabsorbeerd

 Eerste atmosfeer  tweede atmosfeer (geen O2, wel N2
 CO2 uit atmosfeer opgenomen  in water geabsorbeerd 
kalkstenen
 H2O en CO2 verwijdering in oceaan  enkel NH3 over
 CO2 wel nodig om aarde warm te houden
 NH3 door UV tot N2 afgebroken  basis moderne atmosfeer
(enkel zuurstof mist nog)

 Archeae en bacteria
 Geen fossielen maar wel sporen + afgeleid uit vorming
atmosfeer

Proterozoïcum  Periodes: Paleoproterozoïcum en Mesoproterozoïcum = ½
= geschiedenis
zuurstofproducti  Oceaan raakt verzadigt met O2 uit fotosynthese  komt in
e atmosfeer
 Tweede  derde atmosfeer
 Great Oxygen Event (sterk stijgende O2 productie)
 Nog niet evenveel O2 in atmosfeer als nu
 Aangetoond door BIFs = soort gesteenten = geoxideerd Fe
wat neerslaat
In Archeaan geen O2  Fe lost op in water  Oxygen event
bindt aan O2

 Grote continenten met kratons
 Gesteenten minder vervormd en minder sedimentaire
afzettingen dan in Archeaan door beter werkende atmosfeer en
hydrosfeer (veel info in)

 Start aeroob leven want nu O2-overschot  Archeaan
(anaeroob)
 Eerste echte fossielen (geen sporenfossielen)

Neoproterozoïcu Cryogeniaa  Aarde 2 keer volledig bevroren
m n  Extincties door koolstofcyclus  ijstijd (CO2)
= 1ste extinctie =  Toevriezen van oceanen en land door
sneeuwbal vulkanisme
 Opslagcapaciteit van Aarde was te efficiënt
 CO2 van vulkanisme wordt opgenomen  Grote
chemische verwering
 CO2-gehalte in atmosfeer veel te klein hierdoor
 wordt kouder door koude ruimte, warmte
ontsnapt ook
 Aeroob en fotosynthetisch leven sterft af
want fotische zone is bevroren
 Anearoob overleven bij black smokers in
diepzee

 Eerste keer Ediacariaan  Explosie van leven  veel nieuwe soorten
dat je leven = vroegste  Fotosynthese stijgt