Vermogens-
planning
Samenvatting:
Vermogensplanning
2023-2024
3AF
Lector V.
,Inhoudsopgave
1. Pijler 1: Lifetime planning ................................................................................................................... 4
Lifetime planning .................................................................................................................................................. 4
De psychologie van de cliënt ................................................................................................................................ 5
Practica ................................................................................................................................................................. 9
2. Pijler 2: Persoonlijke analyse............................................................................................................. 11
Algemene gegevens van de cliënt ...................................................................................................................... 11
Het beleggersprofiel van de cliënt...................................................................................................................... 11
De burgerlijke staat van de cliënt....................................................................................................................... 12
De familiale structuur ......................................................................................................................................... 18
Practica ............................................................................................................................................................... 22
3. Pijler 3: Financiële analyse ................................................................................................................ 25
De particuliere vermogensbalans ....................................................................................................................... 25
Het onroerend vermogen ................................................................................................................................... 29
Het roerend vermogen ....................................................................................................................................... 34
Privékredieten of privéschulden ......................................................................................................................... 35
De bedrijfsmatige vermogensbalans .................................................................................................................. 38
Inkomsten ........................................................................................................................................................... 43
Uitgaven ............................................................................................................................................................. 45
Variabelen en randvoorwaarden ....................................................................................................................... 46
Pensioenanalyse ................................................................................................................................................. 48
Practica ............................................................................................................................................................... 52
4. Pijler 4: Successiescan....................................................................................................................... 74
Stap 1: Bepaal het bedrag van de nalatenschap................................................................................................ 74
Stap 2: Determineer de wettelijk erfgenamen ................................................................................................... 75
Stap 3: Bepaal het erfdeel .................................................................................................................................. 80
Stap 4: Fictieve aangifte van nalatenschap ....................................................................................................... 81
Stap 5: Bereken de erfbelasting ......................................................................................................................... 83
Practica ............................................................................................................................................................... 91
5. Pijler 5: Planningstechnieken .......................................................................................................... 107
2
,Testamenten..................................................................................................................................................... 107
Vrijgevigheden en schenkingen ........................................................................................................................ 110
Levensverzekeringen ........................................................................................................................................ 114
Planning via de burgerlijke staat...................................................................................................................... 114
Gesplitste aankoop/schenking en aankoop/schenking in OV → EB of SB ....................................................... 116
Practica ............................................................................................................................................................. 118
3
,1. Pijler 1: Lifetime planning
Lifetime planning
Wat zijn life events?
• Life event = belangrijke gebeurtenis in het leven van de cliënt die een belangrijke impact op
zijn vermogen en emoties kan veroorzaken → vermogensplanning draait dus niet alleen om
cijfers
Toekomst niet te voorspellen → onverwachte life events & verwachte life events = impact:
• Beter op verwachte life events focussen → meer kans op realiteit
Belangrijke life events
Welke kunnen een impact hebben op het leven van de cliënt?
• Gezinsuitbreiding (kinderen)
• Pensionering (ik ga op pensioen)
• Werk (studie)
• Huwelijk (ik ga trouwen)
• Relatie (echtscheiding)
• Vastgoed (ik koop een huis)
• Overlijden (ik ga de kist in)
• Ondernemen
• Faillissement
Externe factoren
• Externe factoren = onverwachte gebeurtenissen bv. covid, oorlog tussen Oekraïne en
Rusland, …:
o Gevolgen:
▪ Niet te plannen
▪ Realistische veronderstellingen maken
▪ Evaluatie en opvolging
4
,De psychologie van de cliënt
Piramide van Maslow of behoeftepiramide
Behoeftepiramide
Zelfontplooiing
Waardering en erkenning
Sociale behoeften
Veiligheid en bestaanszekerheid
Basisbehoeften of primaire fysieke behoeften
• Piramide van Maslow of behoeftepiramide = geeft een overzicht van de verschillende
menselijke behoefteniveaus
• Maslow → menselijke behoeften in vijf niveaus:
o Nieuwe niveau pas bereikt als voorgaande niveau bereikt en bevredigd is
o Niveau overslaan → niet mogelijk
o Hoe hoger, hoe moeilijker
o Onderste niveau = belangrijkste niveau
Portefeuillepiramide
Besteden, zingeven
Onafhankelijk zijn
Sparen
Rondkomen
Overleven
• Financiële wereld → Maslow-portefeuillepiramide:
o Eerste niveau (bodem): overleven:
▪ Inkomsten besteden aan de basisbehoeften bv. eten, huis, drinken
o Tweede niveau: rondkomen:
▪ Stabiliteit en veiligheid
o Derde niveau: sparen:
▪ Overblijfsel van inkomen → toekomst
▪ Spaarrekening of financieel product met geen tot weinig risico
o Vierde niveau: onafhankelijk zijn:
▪ Uitgaven dekken met beleggingsopbrengsten
▪ Spaartegoeden diversifiëren
▪ Investeren in vastgoed of risicovollere beleggingen
o Vijfde niveau: besteden en zingeven:
▪ Dromen en wensen vervullen
5
,Mentaal boekhouden
Inkomsten en uitgaven (budgetteren):
Scenario Gevolg
Budget op Budget niet aanvullen
Budget Saldo uitgeven aan nutteloze taken bv. nieuwe handtas, terwijl het logischer is om
over te beleggen
Creatief boekhouden = plooibaar mentaal boekhouden
Wanneer? Gevolg
Financiële Boekhouding plooien → belangrijk om oorsprong te kennen van het
meevaller vermogen
Gespaard Belonen bv. luxeproducten kopen die hij/zij normaal niet zou doen
Hoog inkomen Levensstijlinflatie → inkomsten stijgen, uitgaven stijgen
Mentaal boekhouden (domme keuzes):
• Bv. cliënten gaan verschillende bankrekeningen hebben bij verschillende banken
Creatief boekhouden = spelen met cijfers om de financiële situatie er beter uit te laten zien dan die
eigenlijk is:
• Bv. ik wil van twee glazen wijn naar 1 glas wijn → grotere glas kopen
Kuddedieren met een twist
• Maakt geld gelukkig? Ja, als ik meer dan een ander heb:
o Vergelijken met omgeving en sociale druk → uitgaven aan goederen en diensten die
ze niet nodig hebben = woonwijksyndroom
• Over- en onderreactie:
Wat? Gevolgen
Gedrag en Hypes en bubbles:
mening • Hype = iets dat populair wordt, maar zonder een goede reden die
aanpassen aan gebaseerd is op waarheid of echte gegevens:
de ‘anderen’ o Stel dat er een nieuwe mode is waarbij mensen plotseling een
bepaalde kleur sokken gaan dragen, maar die verandering heeft
eigenlijk niets te maken met het weer, comfort of stijl. Zo'n
trend is vergelijkbaar met iets wat gebeurt in de financiële
wereld. Soms zie je dat bijvoorbeeld de prijs van aandelen
omhoog gaat, niet omdat het bedrijf beter presteert of meer
winst maakt, maar omdat veel mensen aandelen willen kopen,
zonder echte reden of basis
6
, • Bubbles:
o Onderreactie → beleggers besteden niet veel aandacht aan
slecht nieuws
o Overreactie → wanneer er echt slecht nieuws komt, reageren
beleggers te heftig. Ze raken in paniek en verkopen massaal hun
munten, waardoor de waarde heel snel daalt
o Vergelijkbaar met een zeepbel knappen = munten snel ingestort
• Zelfoverschatting en overmoed:
Better-than-average-effect = de meerderheid van de mensen vindt zichzelf beter dan het
gemiddelde
Haalbaarheid overschatten → pensioensparen betekent niet dat pensioen automatisch goed
geregeld is
Geldillusie of nominale geldvertekening = ervan uitgaan dat de geldwaarde ook evenveel waard
zal zijn in de toekomst, zonder rekening te houden met inflatie
Succes = eigen kennis bv. ik ben geslaagd doordat ik een Falen = schuld aan een andere geven
goede samenvatting had (niet, want die samenvatting was bv. ‘slechte’ vermogensplanner
van iemand anders)
Informatie negeren → door overmoed en niet in overeenstemming met zijn/haar mening
Risico- en verliesavers
• Risicoavers (+) - verliesavers (=)
Risicoavers (+) Verliesavers (=)
Zekere winsten boven onzekere winsten Onzekere verliezen boven zekere verliezen
Weerstand om risico’s te nemen Risicovol gedrag om verliezen te vermijden
• Asymmetrie: verlies > winst bv. een verlies van 1.000 euro is gevoeliger dan een winst van
1.000 euro
• Spijtaversie (+) → cliënt kan moeilijk een beslissing nemen waar hij later spijt van gaat krijgen
Emoties
Basisemoties Secundaire emoties
Woede Hebzucht
Verdriet Verrassing
Vreugde Spijt
Angst Schaamte
7
, Financial Life Planning = bestaat uit 7 fasen die een cliënt in het financiële bewustwordingsproces
kan doorlopen:
Aloha = geld begrijpen en kennis daarover hebben + geld raakt hem emotioneel niet
Visie = ontdekken wat hij/zij kan betekenen voor de maatschappij → cliënt doneert geld
Kracht = kent zichzelf, weet wat hij wil, welke rol geld speelt → cliënt start een bedrijf
Begrip = geld wordt beschouwd als instrument → makkelijk en succesvol omgegaan
Kennis = financiële zaken → cliënt kan zijn inkomsten en uitgaven correct inschatten
Pijn = geld kan negatieve emoties opwekken + door emoties leiden → cliënt is jaloers op zijn
buurman, dus hij gaat een lening aangaan om een duurdere auto te kopen dan van zijn buurman
Onschuld → Ouders hebben de cliënt in zijn kindertijd geleerd over het concept ‘geld’ → kreeg de
klant zakgeld? Is de cliënt zuinig opgevoed of niet?
8
planning
Samenvatting:
Vermogensplanning
2023-2024
3AF
Lector V.
,Inhoudsopgave
1. Pijler 1: Lifetime planning ................................................................................................................... 4
Lifetime planning .................................................................................................................................................. 4
De psychologie van de cliënt ................................................................................................................................ 5
Practica ................................................................................................................................................................. 9
2. Pijler 2: Persoonlijke analyse............................................................................................................. 11
Algemene gegevens van de cliënt ...................................................................................................................... 11
Het beleggersprofiel van de cliënt...................................................................................................................... 11
De burgerlijke staat van de cliënt....................................................................................................................... 12
De familiale structuur ......................................................................................................................................... 18
Practica ............................................................................................................................................................... 22
3. Pijler 3: Financiële analyse ................................................................................................................ 25
De particuliere vermogensbalans ....................................................................................................................... 25
Het onroerend vermogen ................................................................................................................................... 29
Het roerend vermogen ....................................................................................................................................... 34
Privékredieten of privéschulden ......................................................................................................................... 35
De bedrijfsmatige vermogensbalans .................................................................................................................. 38
Inkomsten ........................................................................................................................................................... 43
Uitgaven ............................................................................................................................................................. 45
Variabelen en randvoorwaarden ....................................................................................................................... 46
Pensioenanalyse ................................................................................................................................................. 48
Practica ............................................................................................................................................................... 52
4. Pijler 4: Successiescan....................................................................................................................... 74
Stap 1: Bepaal het bedrag van de nalatenschap................................................................................................ 74
Stap 2: Determineer de wettelijk erfgenamen ................................................................................................... 75
Stap 3: Bepaal het erfdeel .................................................................................................................................. 80
Stap 4: Fictieve aangifte van nalatenschap ....................................................................................................... 81
Stap 5: Bereken de erfbelasting ......................................................................................................................... 83
Practica ............................................................................................................................................................... 91
5. Pijler 5: Planningstechnieken .......................................................................................................... 107
2
,Testamenten..................................................................................................................................................... 107
Vrijgevigheden en schenkingen ........................................................................................................................ 110
Levensverzekeringen ........................................................................................................................................ 114
Planning via de burgerlijke staat...................................................................................................................... 114
Gesplitste aankoop/schenking en aankoop/schenking in OV → EB of SB ....................................................... 116
Practica ............................................................................................................................................................. 118
3
,1. Pijler 1: Lifetime planning
Lifetime planning
Wat zijn life events?
• Life event = belangrijke gebeurtenis in het leven van de cliënt die een belangrijke impact op
zijn vermogen en emoties kan veroorzaken → vermogensplanning draait dus niet alleen om
cijfers
Toekomst niet te voorspellen → onverwachte life events & verwachte life events = impact:
• Beter op verwachte life events focussen → meer kans op realiteit
Belangrijke life events
Welke kunnen een impact hebben op het leven van de cliënt?
• Gezinsuitbreiding (kinderen)
• Pensionering (ik ga op pensioen)
• Werk (studie)
• Huwelijk (ik ga trouwen)
• Relatie (echtscheiding)
• Vastgoed (ik koop een huis)
• Overlijden (ik ga de kist in)
• Ondernemen
• Faillissement
Externe factoren
• Externe factoren = onverwachte gebeurtenissen bv. covid, oorlog tussen Oekraïne en
Rusland, …:
o Gevolgen:
▪ Niet te plannen
▪ Realistische veronderstellingen maken
▪ Evaluatie en opvolging
4
,De psychologie van de cliënt
Piramide van Maslow of behoeftepiramide
Behoeftepiramide
Zelfontplooiing
Waardering en erkenning
Sociale behoeften
Veiligheid en bestaanszekerheid
Basisbehoeften of primaire fysieke behoeften
• Piramide van Maslow of behoeftepiramide = geeft een overzicht van de verschillende
menselijke behoefteniveaus
• Maslow → menselijke behoeften in vijf niveaus:
o Nieuwe niveau pas bereikt als voorgaande niveau bereikt en bevredigd is
o Niveau overslaan → niet mogelijk
o Hoe hoger, hoe moeilijker
o Onderste niveau = belangrijkste niveau
Portefeuillepiramide
Besteden, zingeven
Onafhankelijk zijn
Sparen
Rondkomen
Overleven
• Financiële wereld → Maslow-portefeuillepiramide:
o Eerste niveau (bodem): overleven:
▪ Inkomsten besteden aan de basisbehoeften bv. eten, huis, drinken
o Tweede niveau: rondkomen:
▪ Stabiliteit en veiligheid
o Derde niveau: sparen:
▪ Overblijfsel van inkomen → toekomst
▪ Spaarrekening of financieel product met geen tot weinig risico
o Vierde niveau: onafhankelijk zijn:
▪ Uitgaven dekken met beleggingsopbrengsten
▪ Spaartegoeden diversifiëren
▪ Investeren in vastgoed of risicovollere beleggingen
o Vijfde niveau: besteden en zingeven:
▪ Dromen en wensen vervullen
5
,Mentaal boekhouden
Inkomsten en uitgaven (budgetteren):
Scenario Gevolg
Budget op Budget niet aanvullen
Budget Saldo uitgeven aan nutteloze taken bv. nieuwe handtas, terwijl het logischer is om
over te beleggen
Creatief boekhouden = plooibaar mentaal boekhouden
Wanneer? Gevolg
Financiële Boekhouding plooien → belangrijk om oorsprong te kennen van het
meevaller vermogen
Gespaard Belonen bv. luxeproducten kopen die hij/zij normaal niet zou doen
Hoog inkomen Levensstijlinflatie → inkomsten stijgen, uitgaven stijgen
Mentaal boekhouden (domme keuzes):
• Bv. cliënten gaan verschillende bankrekeningen hebben bij verschillende banken
Creatief boekhouden = spelen met cijfers om de financiële situatie er beter uit te laten zien dan die
eigenlijk is:
• Bv. ik wil van twee glazen wijn naar 1 glas wijn → grotere glas kopen
Kuddedieren met een twist
• Maakt geld gelukkig? Ja, als ik meer dan een ander heb:
o Vergelijken met omgeving en sociale druk → uitgaven aan goederen en diensten die
ze niet nodig hebben = woonwijksyndroom
• Over- en onderreactie:
Wat? Gevolgen
Gedrag en Hypes en bubbles:
mening • Hype = iets dat populair wordt, maar zonder een goede reden die
aanpassen aan gebaseerd is op waarheid of echte gegevens:
de ‘anderen’ o Stel dat er een nieuwe mode is waarbij mensen plotseling een
bepaalde kleur sokken gaan dragen, maar die verandering heeft
eigenlijk niets te maken met het weer, comfort of stijl. Zo'n
trend is vergelijkbaar met iets wat gebeurt in de financiële
wereld. Soms zie je dat bijvoorbeeld de prijs van aandelen
omhoog gaat, niet omdat het bedrijf beter presteert of meer
winst maakt, maar omdat veel mensen aandelen willen kopen,
zonder echte reden of basis
6
, • Bubbles:
o Onderreactie → beleggers besteden niet veel aandacht aan
slecht nieuws
o Overreactie → wanneer er echt slecht nieuws komt, reageren
beleggers te heftig. Ze raken in paniek en verkopen massaal hun
munten, waardoor de waarde heel snel daalt
o Vergelijkbaar met een zeepbel knappen = munten snel ingestort
• Zelfoverschatting en overmoed:
Better-than-average-effect = de meerderheid van de mensen vindt zichzelf beter dan het
gemiddelde
Haalbaarheid overschatten → pensioensparen betekent niet dat pensioen automatisch goed
geregeld is
Geldillusie of nominale geldvertekening = ervan uitgaan dat de geldwaarde ook evenveel waard
zal zijn in de toekomst, zonder rekening te houden met inflatie
Succes = eigen kennis bv. ik ben geslaagd doordat ik een Falen = schuld aan een andere geven
goede samenvatting had (niet, want die samenvatting was bv. ‘slechte’ vermogensplanner
van iemand anders)
Informatie negeren → door overmoed en niet in overeenstemming met zijn/haar mening
Risico- en verliesavers
• Risicoavers (+) - verliesavers (=)
Risicoavers (+) Verliesavers (=)
Zekere winsten boven onzekere winsten Onzekere verliezen boven zekere verliezen
Weerstand om risico’s te nemen Risicovol gedrag om verliezen te vermijden
• Asymmetrie: verlies > winst bv. een verlies van 1.000 euro is gevoeliger dan een winst van
1.000 euro
• Spijtaversie (+) → cliënt kan moeilijk een beslissing nemen waar hij later spijt van gaat krijgen
Emoties
Basisemoties Secundaire emoties
Woede Hebzucht
Verdriet Verrassing
Vreugde Spijt
Angst Schaamte
7
, Financial Life Planning = bestaat uit 7 fasen die een cliënt in het financiële bewustwordingsproces
kan doorlopen:
Aloha = geld begrijpen en kennis daarover hebben + geld raakt hem emotioneel niet
Visie = ontdekken wat hij/zij kan betekenen voor de maatschappij → cliënt doneert geld
Kracht = kent zichzelf, weet wat hij wil, welke rol geld speelt → cliënt start een bedrijf
Begrip = geld wordt beschouwd als instrument → makkelijk en succesvol omgegaan
Kennis = financiële zaken → cliënt kan zijn inkomsten en uitgaven correct inschatten
Pijn = geld kan negatieve emoties opwekken + door emoties leiden → cliënt is jaloers op zijn
buurman, dus hij gaat een lening aangaan om een duurdere auto te kopen dan van zijn buurman
Onschuld → Ouders hebben de cliënt in zijn kindertijd geleerd over het concept ‘geld’ → kreeg de
klant zakgeld? Is de cliënt zuinig opgevoed of niet?
8
