1
Verantwoording bij het opleidingsonderdeel Psychopathologie
3. Kernbegrippen uit de psychopathologie
3.1 visie op pathologie: eigen ‘pathos’ centraal
3.2 visie op symptomen: coping mechanisme
3.3 Visie op doel en (on)eindigheid van de ondersteuning: circulair denken en handelen.
3.4 visie op maatwerk: niet individueel maar contextueel.
4. Kenmerken van doelgroepen met psychische kwetsbaarheden.
1.Inleiding
1. Inleiding
2. Begripsomschrijving
3. (Ab)normaliteit: niet eenduidig en perspectiefafhankelijk
4. Psychisch ziek – psychisch gezond
5. Een gepast evenwicht tussen draagkracht en draaglast
6. Oorzaken van psychische stoornissen
7. Denkmodellen
8. Soorten interventies en hun effect
2. Psychische stoornissen
1. Inleiding
2. De DSM 5
3. Angststoornissen
a) De algemene of gegeneraliseerde angststoornis
b) De paniekstoornis
c) De fobie
d) De sociale fobie
e) De obsessief- compulsieve stoornis
f) De posttraumatische stoornis
4. De stemmingsstoornissen
a) De depressie
b) De manie
c) De bipolaire stoornis
5. Psychosen
a) Definitie/ diagnostiek
b) Verloop psychotische episode
c) Etiologie/ontstaan
d) Intermezzo: soorten
e) Behandeling en prognose.
3. Persoonlijkheidsstoornissen
1. Persoonlijkheid en persoonlijkheidsstoornis
2. Ontstaan en ontwikkeling (etiologie)
Clusters van persoonlijkheidsstoornissen
5. Beschouwingen bij epilepsie
6. Taak van begeleider bij een aanval.
, 2
Verantwoording bij het opleidingsonderdeel Psychopathologie
3. Kernbegrippen uit de psychopathologie
Welke kernbegrippen hebben we gezien (3) 3.1 visie op pathologie: eigen’ pathos’ centraal
3.2 visie op symptomen: coping mechanisme
3.4 visie op maatwerk: niet individueel maar contextueel (belang
van werken met de context)
Leg uit: inhoud visie op pathologie De ander als norm: statistisch, psychosociaal, medisch,
juridisch, sociologisch
De cliënt als norm: vertrekken van ervaring cliënt
Leg uit: consequentie visie op pathologie Opvoeder hoeft zich zelfde vragen te stellen als de cliënt
Hoe ga ik om met mijn eigen lijden/problemen
Aan het leven
In relatie tot het werk
Leg uit: vraagstelling OAH visie op pathologie Wie bepaald en formuleert de vraagstelling van de cliënt?
Van wie zijn de doelen in het ondersteuningsplan?
Wie ervaart het leiden? Cliënt of omgeving?
Wil de cliënt zelf hulpverlening of ondersteuning?
Leg uit: inhoud visie op symptomen Symptomen = intrinsieke (veer)kracht
Symptomen worden een probleem als de copingfunctie
mislukt
Symptoomverschil
Symptoomverschuiving
Leg uit: consequentie visie op symptomen Als symptomen kunnen verschuiven, welke tools (MAH) zet de
opvoeder dan in om positieve verschuiving mogelijk te maken?
Leg uit: vraagstelling visie op symptomen Belang te vertellen over problemen. Woorden maken de ervaring
van lijden moduleerbaar. Lijden is een ervaringsgegeven: (denken
+ voelen + gedrag).
Wat doet de opvoeder behalve spreken
Hoe verlicht hij het lijden door samen met cliënten iets te
‘doen’, door ‘in de ervaring’ te gaan staan.
Leg uit: inhoud visie op maatwerk Psychopathologie is geen geïsoleerde kwestie van cliënt zelf, maar
van het cliëntsysteem.
Relatie met zichzelf
Relatie met anderen
Leg uit: consequentie visie op maatwerk Een gepaste focus op de cliënt is per definitie een focus op wie
zijn context is en op wie hij tot zijn context droomt.
Leg uit: vraagstelling visie op maatwerk Hoe maak je voor de cliënt duidelijk wat hij te bieden
heeft aan zijn context (binnen zijn draagkracht)
Hoe zet je de context aan tot actie i.f.v. de cliënt (binnen
de draagkracht van de context)
Hoe ondersteun je als opvoeder ... sensitiviteit en
responsiviteit opdat wederkerig geven en ontvangen
billijk en gepast is voor alle betrokkenen?
...
, 3
4. Kenmerken van doelgroepen met psychische kwetsbaarheden.
Welke ethisch – maatschappelijke paradigma’s ken je? Medisch paradigma
Ontwikkelingsparadigma
Burgerschapsparadigma
Geef de kenmerken van mensen met psychische kwetsbaarheid in kader.
, 4
1.Inleiding
Waarom is een ‘stoornis’ ernstiger dan een ‘probleem’? Omdat een ‘stoornis’ gedurende langere tijd (langer dan zes
maanden) naast de kenmerkende symptomen aanleiding geeft
tot een significante lijdensdruk en/of beperking op minstens één
levensdomein.
2. Begripsomschrijving
Wat is de letterlijke vertaling van het vakgebied De wetenschap of studie van het geestelijk of psychisch lijden.
psychopathologie
Waarvoor laat deze letterlijke vertaling geen plaats? Het lichamelijke, somatische.
Wat bedoelt men hiermee? Dat ‘psycho’pathologie te eenzijdig is, het wordt vaak te verengd
tot het ‘brein’. Terwijl het ook om het lichaam gaat. Het lichaam
signaleert vaak vlugger dan de psyche.
Leg Pathologie uit. = lijden: ervaring van last.
Met ‘last’ = niet eenduidig & perspectief afhankelijk.
Met welke pathologische varianten houdt het vakgebied Van gedachten, emoties en gedrag.
zich bezig?
Welke vragen stelt het zich hierbij? Wat is geestelijk lijden? Uiting
Hoe kan het begrepen worden? Ontwikkeling
Hoe kan het verklaard worden? Oorzaken
3. (Ab)normaliteit: niet eenduidig en perspectief afhankelijk.
Leg uit: waarom is (ab)normaliteit niet eenduidig? De grens tussen normaal, afwijkend, erg afwijkend enz. is een
graduele en dus variabele of dynamische grens.
Wat is normaliteit?
Welke zijn de criteria om te spreken van normaliteit of
abnormaliteit?
Wie bepaalt die criteria?
Liggen die criteria vast of zijn ze variabel?
Is abnormaal zijn altijd negatief?
Dus perspectief afhankelijk.
Welke perspectieven zijn er? Statistisch perspectief
Psychosociaal perspectief
Juridisch perspectief
Medisch perspectief
Sociologisch perspectief
Psychologisch of subjectief perspectief
Leg uit: statistisch perspectief Afwijking bestaat tussen het gedrag van een individu en het
gemiddelde of het typische gedrag van de groep waartoe het
individu behoort. Er wordt uitgegaan van het gemiddelde.
Gauss-curve:
Met wat houdt deze visie wel en geen rekening? Niet met de kwaliteit van het gedrag maar enkel met de
kwantiteit
Waarom is er geen waardeoordeel verbonden aan de Uitzonderlijke talenten en vaardigheden (als IQ, atletische
Verantwoording bij het opleidingsonderdeel Psychopathologie
3. Kernbegrippen uit de psychopathologie
3.1 visie op pathologie: eigen ‘pathos’ centraal
3.2 visie op symptomen: coping mechanisme
3.3 Visie op doel en (on)eindigheid van de ondersteuning: circulair denken en handelen.
3.4 visie op maatwerk: niet individueel maar contextueel.
4. Kenmerken van doelgroepen met psychische kwetsbaarheden.
1.Inleiding
1. Inleiding
2. Begripsomschrijving
3. (Ab)normaliteit: niet eenduidig en perspectiefafhankelijk
4. Psychisch ziek – psychisch gezond
5. Een gepast evenwicht tussen draagkracht en draaglast
6. Oorzaken van psychische stoornissen
7. Denkmodellen
8. Soorten interventies en hun effect
2. Psychische stoornissen
1. Inleiding
2. De DSM 5
3. Angststoornissen
a) De algemene of gegeneraliseerde angststoornis
b) De paniekstoornis
c) De fobie
d) De sociale fobie
e) De obsessief- compulsieve stoornis
f) De posttraumatische stoornis
4. De stemmingsstoornissen
a) De depressie
b) De manie
c) De bipolaire stoornis
5. Psychosen
a) Definitie/ diagnostiek
b) Verloop psychotische episode
c) Etiologie/ontstaan
d) Intermezzo: soorten
e) Behandeling en prognose.
3. Persoonlijkheidsstoornissen
1. Persoonlijkheid en persoonlijkheidsstoornis
2. Ontstaan en ontwikkeling (etiologie)
Clusters van persoonlijkheidsstoornissen
5. Beschouwingen bij epilepsie
6. Taak van begeleider bij een aanval.
, 2
Verantwoording bij het opleidingsonderdeel Psychopathologie
3. Kernbegrippen uit de psychopathologie
Welke kernbegrippen hebben we gezien (3) 3.1 visie op pathologie: eigen’ pathos’ centraal
3.2 visie op symptomen: coping mechanisme
3.4 visie op maatwerk: niet individueel maar contextueel (belang
van werken met de context)
Leg uit: inhoud visie op pathologie De ander als norm: statistisch, psychosociaal, medisch,
juridisch, sociologisch
De cliënt als norm: vertrekken van ervaring cliënt
Leg uit: consequentie visie op pathologie Opvoeder hoeft zich zelfde vragen te stellen als de cliënt
Hoe ga ik om met mijn eigen lijden/problemen
Aan het leven
In relatie tot het werk
Leg uit: vraagstelling OAH visie op pathologie Wie bepaald en formuleert de vraagstelling van de cliënt?
Van wie zijn de doelen in het ondersteuningsplan?
Wie ervaart het leiden? Cliënt of omgeving?
Wil de cliënt zelf hulpverlening of ondersteuning?
Leg uit: inhoud visie op symptomen Symptomen = intrinsieke (veer)kracht
Symptomen worden een probleem als de copingfunctie
mislukt
Symptoomverschil
Symptoomverschuiving
Leg uit: consequentie visie op symptomen Als symptomen kunnen verschuiven, welke tools (MAH) zet de
opvoeder dan in om positieve verschuiving mogelijk te maken?
Leg uit: vraagstelling visie op symptomen Belang te vertellen over problemen. Woorden maken de ervaring
van lijden moduleerbaar. Lijden is een ervaringsgegeven: (denken
+ voelen + gedrag).
Wat doet de opvoeder behalve spreken
Hoe verlicht hij het lijden door samen met cliënten iets te
‘doen’, door ‘in de ervaring’ te gaan staan.
Leg uit: inhoud visie op maatwerk Psychopathologie is geen geïsoleerde kwestie van cliënt zelf, maar
van het cliëntsysteem.
Relatie met zichzelf
Relatie met anderen
Leg uit: consequentie visie op maatwerk Een gepaste focus op de cliënt is per definitie een focus op wie
zijn context is en op wie hij tot zijn context droomt.
Leg uit: vraagstelling visie op maatwerk Hoe maak je voor de cliënt duidelijk wat hij te bieden
heeft aan zijn context (binnen zijn draagkracht)
Hoe zet je de context aan tot actie i.f.v. de cliënt (binnen
de draagkracht van de context)
Hoe ondersteun je als opvoeder ... sensitiviteit en
responsiviteit opdat wederkerig geven en ontvangen
billijk en gepast is voor alle betrokkenen?
...
, 3
4. Kenmerken van doelgroepen met psychische kwetsbaarheden.
Welke ethisch – maatschappelijke paradigma’s ken je? Medisch paradigma
Ontwikkelingsparadigma
Burgerschapsparadigma
Geef de kenmerken van mensen met psychische kwetsbaarheid in kader.
, 4
1.Inleiding
Waarom is een ‘stoornis’ ernstiger dan een ‘probleem’? Omdat een ‘stoornis’ gedurende langere tijd (langer dan zes
maanden) naast de kenmerkende symptomen aanleiding geeft
tot een significante lijdensdruk en/of beperking op minstens één
levensdomein.
2. Begripsomschrijving
Wat is de letterlijke vertaling van het vakgebied De wetenschap of studie van het geestelijk of psychisch lijden.
psychopathologie
Waarvoor laat deze letterlijke vertaling geen plaats? Het lichamelijke, somatische.
Wat bedoelt men hiermee? Dat ‘psycho’pathologie te eenzijdig is, het wordt vaak te verengd
tot het ‘brein’. Terwijl het ook om het lichaam gaat. Het lichaam
signaleert vaak vlugger dan de psyche.
Leg Pathologie uit. = lijden: ervaring van last.
Met ‘last’ = niet eenduidig & perspectief afhankelijk.
Met welke pathologische varianten houdt het vakgebied Van gedachten, emoties en gedrag.
zich bezig?
Welke vragen stelt het zich hierbij? Wat is geestelijk lijden? Uiting
Hoe kan het begrepen worden? Ontwikkeling
Hoe kan het verklaard worden? Oorzaken
3. (Ab)normaliteit: niet eenduidig en perspectief afhankelijk.
Leg uit: waarom is (ab)normaliteit niet eenduidig? De grens tussen normaal, afwijkend, erg afwijkend enz. is een
graduele en dus variabele of dynamische grens.
Wat is normaliteit?
Welke zijn de criteria om te spreken van normaliteit of
abnormaliteit?
Wie bepaalt die criteria?
Liggen die criteria vast of zijn ze variabel?
Is abnormaal zijn altijd negatief?
Dus perspectief afhankelijk.
Welke perspectieven zijn er? Statistisch perspectief
Psychosociaal perspectief
Juridisch perspectief
Medisch perspectief
Sociologisch perspectief
Psychologisch of subjectief perspectief
Leg uit: statistisch perspectief Afwijking bestaat tussen het gedrag van een individu en het
gemiddelde of het typische gedrag van de groep waartoe het
individu behoort. Er wordt uitgegaan van het gemiddelde.
Gauss-curve:
Met wat houdt deze visie wel en geen rekening? Niet met de kwaliteit van het gedrag maar enkel met de
kwantiteit
Waarom is er geen waardeoordeel verbonden aan de Uitzonderlijke talenten en vaardigheden (als IQ, atletische
