Vennootschapsrecht 2020
Vennootschapsrecht miste aantrekkingskracht!
Krachtlijnen van het WVV
1. Doorgedreven vereenvoudiging: onderscheid tussen burgerlijke en handelsvennootschappen verdwijnt. Vennootschappen en
verenigingen in 1 wetboek, depenaliseren, beperking van aantal vennootschapsvormen ( relatievere afschaffing van
vennootschapsvormen en varianten)
2. Verregaande flexibilisering, maar met aandacht voor de belangen van derden (bv- werknemers, schuldeisers, de maatschappij
waarin de vennootschap fungeert, de fiscus, enz.): minder dwingende bepalingen, en meer defaultregelingen.
3. Aanpassing aan Europese evoluties: keuze voor statutaire zetelleer
Overgangsrecht in grote lijnen
3 belangrijke termijnen: 1 mei 2019, 1 januari 2020 en 1 januari 2024
1 mei 2019 1 januari 2020 1 januari 2024
Nieuwe vennootschappen: Bestaande venootschappen: Bestaande vennootschappen:
- Oprichting, statuten en regime conform - Dwingende regels: onmiddellijk - Verplichte aanpassing statuten (AH
WVV toepasselijk op statuten, werking en bestuurders)
- Geen oprichting van/omvorming in overeenkomsten Afgeschafte rechtsvormen:
afgeschafte vennootschappen - Suppletieve regels: toepasselijk voor zover - Automatische omzetting
Bestaande vennootschappen: geen andere statutaire regeling Comm.Va NV
- Huidig regime blijft voorlopig van - Verplicht conformeren bij statutenwijziging LV VOF of Comm.V
toepassing (3 uitz.) ESV, CVOA VOF
- Uitz: geschillenregeling - Overgangsregeling DICO CVBA BV
- Opt-in mogelijkheid - Namen/afkortingen van rechtswege - Bijeenroeping AV m.o.o. aanpassing
(uitdrukkelijk/statutenwijziging) aangepast statuten (binnen 6m – AH bestuurders)
BVBA en CVBA:
- Omzetting (vast) kapitaal in statutair
onbeschikbare EV rekening
VZW:
- Geen commerciële activiteiten zoland
voorwerp niet is gewijzigd (tot 1/1/2029)
Afgeschafte vormen:
- Toepasselijk recht: huidig regime en
dwingende bepalingen “subsituut”
rechtsvorm (mits uitz.)
- Vrijwillige omzetting mogelijk (soepele
, procedure)
De vennootschap in het ondernemingslandschap
Vennootschap als juridisch kader van de onderneming
Art. I.1 WER: definitie onderneming die veel breder is dan het begrip vennootschap. De vennootschap is een organisatievorm die
vormgeeft aan een onderneming. De vennootschap geeft een juridisch kader aan de onderneming. Een onderneming kan dus ook andere
vormen aannemen zoals bv-een eenmanszaak waarbij de ondernemer zelf de onderneming voert als natuurlijke persoon
DUS: elke vennootschap is een onderneming in de zin van artikel I.1 WER, maar niet elke onderneming is een vennootschap.
Waarom een onderneming in vennootschapsvorm uitoefenen?
- Laat toe om op voet van gelijkheid samen te werken: Alle vennoten en aandeelhouders zijn hiërarchisch gelijk.
- Samenwerking van arbeid en kapitaal
- Mogelijkheid van een afzonderlijke rechtspersoonlijkheid (RPH)
- Mogelijke beperking van aansprakelijkheid (AH)
Typologie van diverse vennootschapsvormen
BASISINDELING
er is een systeem van typedwang = de partijen zijn verplicht om door een van de door de wet georganiseerde vennootschapsvorm te
kiezen. Indien niettemin voor een onbenoemde vennootschap zou worden gekozen, zal de rechter die zich desgevallend daarover moet
uitspreken de vennootschap onderbrengen bij het daartoe best aansluitende wettelijke vennootschapstype.
- Vennootschappen met of zonder rechtspersoonlijkheid (art. I 1:5 §1 en 2 WVV/art. 2 W.Venn.)
- Vennootschappen met of zonder beperking van aansprakelijkheid
o Beperking van AH geldt alleen voor BV, CV en NV omdat dit “volkomen rechtspersonen” zijn. Aandeelhouders zijn slechts
gehouden tot hun inbreng. Enkel de inbreng die ze in de vennootschap hebben ingebracht is hetgeen dat ze kunnen verliezen.
De schuldeisers kunnen niet verhalen op het individueel vermogen van de aandeelhouders of de vennoten.
o “onvolkomen rechtspersonen”: niet alle vennootschappen met rechtspersoonlijkheid voorzien in een
aansprakelijkheidsbeperking voor hun vennoten. Dit wil zeggen dat de schuldeisers zowel het vermogen van de vennootschap
als het individueel vermogen van de aandeelhouders/vennoten kunnen aanspreken.
nuancering op regel van niet verhalen op vermogen van aandeelhouders of vennoten uitzonderingen:
oprichtersAH
bestuurdersAH
aandeelhoudersAH
- Personen- en intuïtu pecuniae vennootschappen
,- “Kapitalistische vennootschap” en “sociale onderneming”
- “Besloten” vennootschappen en “open” vennootschappen
- Vennootschappen in “groepsverband”
- Vennootschappen van publiek recht
- Europese vennootschappen
DIVERSE VENNOOTSCHAPSVORMEN
- Europese vennootschap (SE) : geregeld in Boek 15 WVV
- Europese Coöperatieve Vennootschap (SCE) : geregeld in Boek 16 WVV
- Europees Economisch Samenwerkingsverband (EESV): geregeld door een Europese verordening van 25 juli 1985 (nr. 2137/85)
Art. 1:5 WVV: uitputtende opsomming van de vennootschapsvormen die het Belgisch vennootschapsrecht aanbiedt
(§1) vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid: de maatschap
(§2) vennootschappen met rechtspersoonlijkheid:
de vennootschap onder firma, afgekort VOF
de commanditaire vennootschap, afgekort CommV
de besloten vennootschap, afgekort BV
de coöperatieve vennootschap, afgekort CV
de naamloze vennootschap, afgekort NV
de Europese vennootschap, afgekort SE
de Europese coöperatieve vennootschap, afgekort SCE.
(§3) het Europees economisch samenwerkingsverband, afgekort EESV
Art. 1:5 WVV geeft geen overzicht van de “varianten” die kunnen ontstaan als gevolg van de erkenning:
als een “bosgroeperingsvennootschap” (BG) (art. 8:1 WVV)
als een “landbouwonderneming” t.t.z.: de VOFLO, CommVLO, BVLO en CVLO (art. 8:2 WVV)
als een “erkende CV” (art. 8:4 WVV)
als een “sociale onderneming”, t.t.z. de “CV erkend als SO” en de “erkende CVSO” (art. 8:5 WVV)
, Constitutieve vereisten van de vennootschap
Bijzonderheden van de vennootschap
Definitie vennootschap art. 1:1 WVV doorheen alle definities van afgelopen jaren vinden we een constante terug: “vennootschap
bestaat met het doel of oogmerk om via de vennootschappelijke activiteiten die gevoerd wordt, winst te maken op vennootschapsniveau
om dan vervolgens de winst geheel of gedeeltelijk uit te keren aan de vennoten”
- De vennootschap ontstaat uit een ‘rechtshandeling’ die een- of meerzijdig kan zijn. pluraliteit is niet langer meer de regel. Maar de
rechtshandeling waaruit zij ontstaat moet voldoen aan algemene en bijzondere geldigheidsvereisten uit het verbintenissenrecht.
Algemene geldigheidsvereisten (1108-1133 oud BW)
Geldige toestemming: er mogen geen wilsgebreken zijn zoals bedrog, geweld of dwaling.
Bekwaamheid: je moet bekwaam zijn om te beschikken om toe te treden tot een vennootschap of vennootschap op te starten. De
onbekwaamheidsverklaring zal in de meeste vennootschappen geen effect hebben, behalve op de personenvennootschappen, want
zij zijn intuitu personae aangegaan (art. 4:16 WVV)
Bepaald of bepaalbaar voorwerp: de rechtshandeling die de vennootschap vormt moet een bepaald of bepaalbaar voorwerp
hebben.
Geoorloofde oorzaak
WVV geeft bijzondere invulling aan de laatste 2 vereisten
Sancties BIJ MISKENNING: nietigheid deelnemingsverbintenis én behalve voor de BV, CV, NV ook nietigheid van het
vennootschapscontract.
Bijzondere geldigheidsvereisten
Onderverdelen in 2 grote categorieën:
(1) Geldigheidsvereisten mbt voorwerp en oorzaak
- Voorwerp en oorzaak op niveau van deelnemingsverbintenis:
Van de vennoten: de vennoot moet iets in gemeenschap brengen (inbrengvereiste) cfr. Art. 1:8, §1WVV. De reden is om zo deel te
nemen in de winst (=oorzaak). Oorzaak: het doel is een rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel (“winst”) te verkrijgen. Het
gaat hier om het winstuitkeringsoogmerk.
- Voorwerp en oorzaak van de vennootschap zelf, als product van die deelnemingen:
Voorwerp: één of meer welbepaalde activiteiten uitoefenen (maatschappelijk doel). Het voorwerp van de deelnemingsverbintenis van
de vennootschap zelf is dus het voeren van 1 of meer welbepaalde activiteiten.
Waarom voert ze dan die activiteiten? Daar komen we weer uit op het winstuitkeringsoogmerk, maar dan op collectief niveau
(=oorzaak)
Oorzaak: doel aan de vennoten een rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren of te bezorgen, i.e. collectief
winstuitkeringsoogmerk. Bij de SO en de erkende CV wel te beperken en eventueel één of meer [statutair omschreven] andere doelen.
Vereniging en stichting: winstuitkeringsverbod (art. 1:2 WVV)
Vennootschapsrecht miste aantrekkingskracht!
Krachtlijnen van het WVV
1. Doorgedreven vereenvoudiging: onderscheid tussen burgerlijke en handelsvennootschappen verdwijnt. Vennootschappen en
verenigingen in 1 wetboek, depenaliseren, beperking van aantal vennootschapsvormen ( relatievere afschaffing van
vennootschapsvormen en varianten)
2. Verregaande flexibilisering, maar met aandacht voor de belangen van derden (bv- werknemers, schuldeisers, de maatschappij
waarin de vennootschap fungeert, de fiscus, enz.): minder dwingende bepalingen, en meer defaultregelingen.
3. Aanpassing aan Europese evoluties: keuze voor statutaire zetelleer
Overgangsrecht in grote lijnen
3 belangrijke termijnen: 1 mei 2019, 1 januari 2020 en 1 januari 2024
1 mei 2019 1 januari 2020 1 januari 2024
Nieuwe vennootschappen: Bestaande venootschappen: Bestaande vennootschappen:
- Oprichting, statuten en regime conform - Dwingende regels: onmiddellijk - Verplichte aanpassing statuten (AH
WVV toepasselijk op statuten, werking en bestuurders)
- Geen oprichting van/omvorming in overeenkomsten Afgeschafte rechtsvormen:
afgeschafte vennootschappen - Suppletieve regels: toepasselijk voor zover - Automatische omzetting
Bestaande vennootschappen: geen andere statutaire regeling Comm.Va NV
- Huidig regime blijft voorlopig van - Verplicht conformeren bij statutenwijziging LV VOF of Comm.V
toepassing (3 uitz.) ESV, CVOA VOF
- Uitz: geschillenregeling - Overgangsregeling DICO CVBA BV
- Opt-in mogelijkheid - Namen/afkortingen van rechtswege - Bijeenroeping AV m.o.o. aanpassing
(uitdrukkelijk/statutenwijziging) aangepast statuten (binnen 6m – AH bestuurders)
BVBA en CVBA:
- Omzetting (vast) kapitaal in statutair
onbeschikbare EV rekening
VZW:
- Geen commerciële activiteiten zoland
voorwerp niet is gewijzigd (tot 1/1/2029)
Afgeschafte vormen:
- Toepasselijk recht: huidig regime en
dwingende bepalingen “subsituut”
rechtsvorm (mits uitz.)
- Vrijwillige omzetting mogelijk (soepele
, procedure)
De vennootschap in het ondernemingslandschap
Vennootschap als juridisch kader van de onderneming
Art. I.1 WER: definitie onderneming die veel breder is dan het begrip vennootschap. De vennootschap is een organisatievorm die
vormgeeft aan een onderneming. De vennootschap geeft een juridisch kader aan de onderneming. Een onderneming kan dus ook andere
vormen aannemen zoals bv-een eenmanszaak waarbij de ondernemer zelf de onderneming voert als natuurlijke persoon
DUS: elke vennootschap is een onderneming in de zin van artikel I.1 WER, maar niet elke onderneming is een vennootschap.
Waarom een onderneming in vennootschapsvorm uitoefenen?
- Laat toe om op voet van gelijkheid samen te werken: Alle vennoten en aandeelhouders zijn hiërarchisch gelijk.
- Samenwerking van arbeid en kapitaal
- Mogelijkheid van een afzonderlijke rechtspersoonlijkheid (RPH)
- Mogelijke beperking van aansprakelijkheid (AH)
Typologie van diverse vennootschapsvormen
BASISINDELING
er is een systeem van typedwang = de partijen zijn verplicht om door een van de door de wet georganiseerde vennootschapsvorm te
kiezen. Indien niettemin voor een onbenoemde vennootschap zou worden gekozen, zal de rechter die zich desgevallend daarover moet
uitspreken de vennootschap onderbrengen bij het daartoe best aansluitende wettelijke vennootschapstype.
- Vennootschappen met of zonder rechtspersoonlijkheid (art. I 1:5 §1 en 2 WVV/art. 2 W.Venn.)
- Vennootschappen met of zonder beperking van aansprakelijkheid
o Beperking van AH geldt alleen voor BV, CV en NV omdat dit “volkomen rechtspersonen” zijn. Aandeelhouders zijn slechts
gehouden tot hun inbreng. Enkel de inbreng die ze in de vennootschap hebben ingebracht is hetgeen dat ze kunnen verliezen.
De schuldeisers kunnen niet verhalen op het individueel vermogen van de aandeelhouders of de vennoten.
o “onvolkomen rechtspersonen”: niet alle vennootschappen met rechtspersoonlijkheid voorzien in een
aansprakelijkheidsbeperking voor hun vennoten. Dit wil zeggen dat de schuldeisers zowel het vermogen van de vennootschap
als het individueel vermogen van de aandeelhouders/vennoten kunnen aanspreken.
nuancering op regel van niet verhalen op vermogen van aandeelhouders of vennoten uitzonderingen:
oprichtersAH
bestuurdersAH
aandeelhoudersAH
- Personen- en intuïtu pecuniae vennootschappen
,- “Kapitalistische vennootschap” en “sociale onderneming”
- “Besloten” vennootschappen en “open” vennootschappen
- Vennootschappen in “groepsverband”
- Vennootschappen van publiek recht
- Europese vennootschappen
DIVERSE VENNOOTSCHAPSVORMEN
- Europese vennootschap (SE) : geregeld in Boek 15 WVV
- Europese Coöperatieve Vennootschap (SCE) : geregeld in Boek 16 WVV
- Europees Economisch Samenwerkingsverband (EESV): geregeld door een Europese verordening van 25 juli 1985 (nr. 2137/85)
Art. 1:5 WVV: uitputtende opsomming van de vennootschapsvormen die het Belgisch vennootschapsrecht aanbiedt
(§1) vennootschap zonder rechtspersoonlijkheid: de maatschap
(§2) vennootschappen met rechtspersoonlijkheid:
de vennootschap onder firma, afgekort VOF
de commanditaire vennootschap, afgekort CommV
de besloten vennootschap, afgekort BV
de coöperatieve vennootschap, afgekort CV
de naamloze vennootschap, afgekort NV
de Europese vennootschap, afgekort SE
de Europese coöperatieve vennootschap, afgekort SCE.
(§3) het Europees economisch samenwerkingsverband, afgekort EESV
Art. 1:5 WVV geeft geen overzicht van de “varianten” die kunnen ontstaan als gevolg van de erkenning:
als een “bosgroeperingsvennootschap” (BG) (art. 8:1 WVV)
als een “landbouwonderneming” t.t.z.: de VOFLO, CommVLO, BVLO en CVLO (art. 8:2 WVV)
als een “erkende CV” (art. 8:4 WVV)
als een “sociale onderneming”, t.t.z. de “CV erkend als SO” en de “erkende CVSO” (art. 8:5 WVV)
, Constitutieve vereisten van de vennootschap
Bijzonderheden van de vennootschap
Definitie vennootschap art. 1:1 WVV doorheen alle definities van afgelopen jaren vinden we een constante terug: “vennootschap
bestaat met het doel of oogmerk om via de vennootschappelijke activiteiten die gevoerd wordt, winst te maken op vennootschapsniveau
om dan vervolgens de winst geheel of gedeeltelijk uit te keren aan de vennoten”
- De vennootschap ontstaat uit een ‘rechtshandeling’ die een- of meerzijdig kan zijn. pluraliteit is niet langer meer de regel. Maar de
rechtshandeling waaruit zij ontstaat moet voldoen aan algemene en bijzondere geldigheidsvereisten uit het verbintenissenrecht.
Algemene geldigheidsvereisten (1108-1133 oud BW)
Geldige toestemming: er mogen geen wilsgebreken zijn zoals bedrog, geweld of dwaling.
Bekwaamheid: je moet bekwaam zijn om te beschikken om toe te treden tot een vennootschap of vennootschap op te starten. De
onbekwaamheidsverklaring zal in de meeste vennootschappen geen effect hebben, behalve op de personenvennootschappen, want
zij zijn intuitu personae aangegaan (art. 4:16 WVV)
Bepaald of bepaalbaar voorwerp: de rechtshandeling die de vennootschap vormt moet een bepaald of bepaalbaar voorwerp
hebben.
Geoorloofde oorzaak
WVV geeft bijzondere invulling aan de laatste 2 vereisten
Sancties BIJ MISKENNING: nietigheid deelnemingsverbintenis én behalve voor de BV, CV, NV ook nietigheid van het
vennootschapscontract.
Bijzondere geldigheidsvereisten
Onderverdelen in 2 grote categorieën:
(1) Geldigheidsvereisten mbt voorwerp en oorzaak
- Voorwerp en oorzaak op niveau van deelnemingsverbintenis:
Van de vennoten: de vennoot moet iets in gemeenschap brengen (inbrengvereiste) cfr. Art. 1:8, §1WVV. De reden is om zo deel te
nemen in de winst (=oorzaak). Oorzaak: het doel is een rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel (“winst”) te verkrijgen. Het
gaat hier om het winstuitkeringsoogmerk.
- Voorwerp en oorzaak van de vennootschap zelf, als product van die deelnemingen:
Voorwerp: één of meer welbepaalde activiteiten uitoefenen (maatschappelijk doel). Het voorwerp van de deelnemingsverbintenis van
de vennootschap zelf is dus het voeren van 1 of meer welbepaalde activiteiten.
Waarom voert ze dan die activiteiten? Daar komen we weer uit op het winstuitkeringsoogmerk, maar dan op collectief niveau
(=oorzaak)
Oorzaak: doel aan de vennoten een rechtstreeks of onrechtstreeks vermogensvoordeel uit te keren of te bezorgen, i.e. collectief
winstuitkeringsoogmerk. Bij de SO en de erkende CV wel te beperken en eventueel één of meer [statutair omschreven] andere doelen.
Vereniging en stichting: winstuitkeringsverbod (art. 1:2 WVV)
