Samenvatting Pedagogiek
Hoorcollege 1: Ontstaansgeschiedenis van de pedagogiek en de wetenschappelijke
stromingen
Wetenschappelijke stromingen
Wij kennen vier wetenschappelijke stromingen, dus vier manieren van kijken binnen
ons pedagogisch handelen. De geesteswetenschappelijke pedagogiek, de empirisch-
analystische pedagogiek, de kritisch-emanciperende pedagogiek en de pragmatische
pedagogiek.
Het nut van deze 4 brillen is dat je kan kijken naar bepaald onderzoek en je een
mening / visie kan koppelen aan het handelen.
Trends en ontwikkelingen
Trends en ontwikkelingen kunnen gezien worden in het licht van wetenschappelijke
kennis. Kennis en visie helpen ons om hedendaagse vraagstukken te plaatsen en
om handvatten te kunnen bieden voor ons handelen.
Ontstaansgeschiedenis pedagogiek
Voordat pedagogiek een wetenschappelijke discipline werd, stond pedagogiek voor
‘avant la lettre’: reflectie van opvoeding, met name door filosofen (Plato, Rousseau
enz.). Hun hadden allemaal ideeën over opvoeden. Die basis van ideeën waren de
reflectie van de opvoeding. De samenleving werd steeds ingewikkelder, waarin
steeds meer onderscheid kwam tussen hand- en hoofdarbeid. Dus het denken
(hoofdarbeid) en het uitvoerende werk (handarbeid). Daarom werd het een
wetenschappelijke discipline.
Ontstaansgeschiedenis pedagogiek
In 1779 kwam de eerste hoogleraar pedagogiek meneer Trapp in Duitsland. In 1918
kwam de eerste hoogleraar pedagogiek meneer Casimir in Nederland. De huidige
trend was het evidence based handelen. Dat is een methode waarbij je bepaalde
lijsten moet afnemen. Ook is dit effectief bewezen.
Opvoedingswetenschap als praktische wetenschap
Opvoeden werkt als inwerkproces. Je wilt de kinderen iets meegeven en leren. Je
wilt ze inleiden. Deze wetenschap doet namelijk toetsbare en waardevrije uitspraken
over de opvoeding. Die uitspraken moeten weerlegbaar zijn. Twee pedagogen die er
verschillend over denken zijn:
Herbart. Die vond dat je eerst de theorie moest toepassen en vanuit daaruit naar de
praktijk toe moest werken.
Schleiermacher. Die vond dat je eerst ervaring in de praktijk moest opdoen om
vervolgens theorie toe te passen.
De een vond de theorie erg belangrijk, terwijl de ander juist de praktijk erg belangrijk
vind.
,Geesteswetenschappelijke pedagogiek
De nadruk ligt op de praktijk. Het startpunt van de praktijk is in het gezin of een
kinderdagverblijf (daar vind de opvoeding plaats, daar gebeurt het). De
belevingswereld speelt een belangrijke rol in hoe je met de kinderen omgaat. De
pedagogische relatie is van belang en is hoe je de opvoeding vormgeeft.
Opvoedingspraktijk is ook van belang en houd in dat de opvoeder wel
verantwoordelijk is voor het kind en boven het kind staat. Je wil het kind van
binnenuit begrijpen. Je wilt weten wat er in het kind omgaat en wat er dus in het kind
van binnenuit speelt. Hier kom je achter door hier aandacht aan te besteden binnen
de praktijk. De geesteswetenschappelijke pedagogiek betekende een positieve
wending naar het kind.
Toegepast op deze casus:
Je creëert hierbinnen een nieuwe opvangpraktijk voor de vader. De geschiedenis van
de vader (historiciteit) speelt mee in het opvoeden van de dagelijkse praktijk. De
traditie die je van je ouders meekrijgt, draag je ook mee. Een criminele opa kan
doorgaan op het kind, omdat het dan een traditie wordt dat je op deze manier geld
verdient. Je wilt meer weten over wat het doet met de belevingswereld van het kind.
Hoe beleeft het kind dat de vader vastzit? Vraag dit aan het kind.
De aanhangers van de geesteswetenschappelijke pedagogiek zijn:
Langeveld. Hij legt in zijn visie de nadruk op de praktijk. De leefwerelden van het kind
zijn het uitgangspunt en is sterk bepalend voor de geesteswetenschappelijke
pedagogiek.
Imelman. Hij zegt dat opvoeden kinderen inleiden in betekenissen inhoudt.
Rudolf Steiner. Hij heeft in zijn visie oog voor het kind.
De geesteswetenschappelijke pedagogiek loopt naar de empirisch-analystische
pedagogiek.
, Empirisch-analystische pedagogiek
De nadruk ligt op de theorie, wat tevens het startpunt is. Hij vind generaliseerbare
kennis van belang. Hierbij spreekt hij over waardevrij, wat inhoud dat de kennis
neutraal, niet positief of negatief is, en bepaalde waarden met zich meebrengen
(opvoedkundige pedagogiek). Hij wil zoveel mogelijk het gedrag beschrijven,
verklaren en voorspellen. Het moet zo letterlijk mogelijk. Men probeert bij deze
stroming op systematische wijze verschillende pedagogische handelingen,
methoden, ingrepen, therapieën en dergelijke uit en kijkt dan of er van een
verschillend pedagogisch effect sprake is. Deze benadering dwingt de
opvoedkundigen hun ideeën over opvoedingsprocessen voortdurend te toetsen. De
gegevens die men hierbij verzamelt kan cijfermatig (kwantitatief) zijn. Wetenschap
moet waardevrij zijn.
Toepassen op deze casus:
Zo’n vadervleugel zou positief werken voor de kinderen en de opvoeding zal positief
uitlopen. Je zou onderzoek willen doen in de gevangenis om erachter te komen of
het echt zo is. Je zou kinderen in de gevangenis willen observeren en vragenlijsten
aan ouders in willen laten vullen. Vanuit de theorie zou je willen verklaren of het wel
of niet werkt.
Aanhanger van de emprisch-analystische pedagogiek is:
Ijzendoorn. Hij deed onderzoek naar de hechting. Hij gebruikte hiervoor
experimenten en hersenscans.
Brezinka. Valt deels wel, deels niet onder deze pedagogiek. Hij is waardenvrij dus
het past niet, maar hij past wel bij deze pedagogiek door de intermezzo. Dit zijn drie
soorten theorieën over opvoeding als praktijk, namelijk de opvoedingswetenschap,
de filosofie van de opvoeding en de praktische pedagogiek. Hij bekijkt het vanuit een
ouder. (intermezzo is niet belangrijk voor de toets, het staat voor overschakeling).
Hoorcollege 1: Ontstaansgeschiedenis van de pedagogiek en de wetenschappelijke
stromingen
Wetenschappelijke stromingen
Wij kennen vier wetenschappelijke stromingen, dus vier manieren van kijken binnen
ons pedagogisch handelen. De geesteswetenschappelijke pedagogiek, de empirisch-
analystische pedagogiek, de kritisch-emanciperende pedagogiek en de pragmatische
pedagogiek.
Het nut van deze 4 brillen is dat je kan kijken naar bepaald onderzoek en je een
mening / visie kan koppelen aan het handelen.
Trends en ontwikkelingen
Trends en ontwikkelingen kunnen gezien worden in het licht van wetenschappelijke
kennis. Kennis en visie helpen ons om hedendaagse vraagstukken te plaatsen en
om handvatten te kunnen bieden voor ons handelen.
Ontstaansgeschiedenis pedagogiek
Voordat pedagogiek een wetenschappelijke discipline werd, stond pedagogiek voor
‘avant la lettre’: reflectie van opvoeding, met name door filosofen (Plato, Rousseau
enz.). Hun hadden allemaal ideeën over opvoeden. Die basis van ideeën waren de
reflectie van de opvoeding. De samenleving werd steeds ingewikkelder, waarin
steeds meer onderscheid kwam tussen hand- en hoofdarbeid. Dus het denken
(hoofdarbeid) en het uitvoerende werk (handarbeid). Daarom werd het een
wetenschappelijke discipline.
Ontstaansgeschiedenis pedagogiek
In 1779 kwam de eerste hoogleraar pedagogiek meneer Trapp in Duitsland. In 1918
kwam de eerste hoogleraar pedagogiek meneer Casimir in Nederland. De huidige
trend was het evidence based handelen. Dat is een methode waarbij je bepaalde
lijsten moet afnemen. Ook is dit effectief bewezen.
Opvoedingswetenschap als praktische wetenschap
Opvoeden werkt als inwerkproces. Je wilt de kinderen iets meegeven en leren. Je
wilt ze inleiden. Deze wetenschap doet namelijk toetsbare en waardevrije uitspraken
over de opvoeding. Die uitspraken moeten weerlegbaar zijn. Twee pedagogen die er
verschillend over denken zijn:
Herbart. Die vond dat je eerst de theorie moest toepassen en vanuit daaruit naar de
praktijk toe moest werken.
Schleiermacher. Die vond dat je eerst ervaring in de praktijk moest opdoen om
vervolgens theorie toe te passen.
De een vond de theorie erg belangrijk, terwijl de ander juist de praktijk erg belangrijk
vind.
,Geesteswetenschappelijke pedagogiek
De nadruk ligt op de praktijk. Het startpunt van de praktijk is in het gezin of een
kinderdagverblijf (daar vind de opvoeding plaats, daar gebeurt het). De
belevingswereld speelt een belangrijke rol in hoe je met de kinderen omgaat. De
pedagogische relatie is van belang en is hoe je de opvoeding vormgeeft.
Opvoedingspraktijk is ook van belang en houd in dat de opvoeder wel
verantwoordelijk is voor het kind en boven het kind staat. Je wil het kind van
binnenuit begrijpen. Je wilt weten wat er in het kind omgaat en wat er dus in het kind
van binnenuit speelt. Hier kom je achter door hier aandacht aan te besteden binnen
de praktijk. De geesteswetenschappelijke pedagogiek betekende een positieve
wending naar het kind.
Toegepast op deze casus:
Je creëert hierbinnen een nieuwe opvangpraktijk voor de vader. De geschiedenis van
de vader (historiciteit) speelt mee in het opvoeden van de dagelijkse praktijk. De
traditie die je van je ouders meekrijgt, draag je ook mee. Een criminele opa kan
doorgaan op het kind, omdat het dan een traditie wordt dat je op deze manier geld
verdient. Je wilt meer weten over wat het doet met de belevingswereld van het kind.
Hoe beleeft het kind dat de vader vastzit? Vraag dit aan het kind.
De aanhangers van de geesteswetenschappelijke pedagogiek zijn:
Langeveld. Hij legt in zijn visie de nadruk op de praktijk. De leefwerelden van het kind
zijn het uitgangspunt en is sterk bepalend voor de geesteswetenschappelijke
pedagogiek.
Imelman. Hij zegt dat opvoeden kinderen inleiden in betekenissen inhoudt.
Rudolf Steiner. Hij heeft in zijn visie oog voor het kind.
De geesteswetenschappelijke pedagogiek loopt naar de empirisch-analystische
pedagogiek.
, Empirisch-analystische pedagogiek
De nadruk ligt op de theorie, wat tevens het startpunt is. Hij vind generaliseerbare
kennis van belang. Hierbij spreekt hij over waardevrij, wat inhoud dat de kennis
neutraal, niet positief of negatief is, en bepaalde waarden met zich meebrengen
(opvoedkundige pedagogiek). Hij wil zoveel mogelijk het gedrag beschrijven,
verklaren en voorspellen. Het moet zo letterlijk mogelijk. Men probeert bij deze
stroming op systematische wijze verschillende pedagogische handelingen,
methoden, ingrepen, therapieën en dergelijke uit en kijkt dan of er van een
verschillend pedagogisch effect sprake is. Deze benadering dwingt de
opvoedkundigen hun ideeën over opvoedingsprocessen voortdurend te toetsen. De
gegevens die men hierbij verzamelt kan cijfermatig (kwantitatief) zijn. Wetenschap
moet waardevrij zijn.
Toepassen op deze casus:
Zo’n vadervleugel zou positief werken voor de kinderen en de opvoeding zal positief
uitlopen. Je zou onderzoek willen doen in de gevangenis om erachter te komen of
het echt zo is. Je zou kinderen in de gevangenis willen observeren en vragenlijsten
aan ouders in willen laten vullen. Vanuit de theorie zou je willen verklaren of het wel
of niet werkt.
Aanhanger van de emprisch-analystische pedagogiek is:
Ijzendoorn. Hij deed onderzoek naar de hechting. Hij gebruikte hiervoor
experimenten en hersenscans.
Brezinka. Valt deels wel, deels niet onder deze pedagogiek. Hij is waardenvrij dus
het past niet, maar hij past wel bij deze pedagogiek door de intermezzo. Dit zijn drie
soorten theorieën over opvoeding als praktijk, namelijk de opvoedingswetenschap,
de filosofie van de opvoeding en de praktische pedagogiek. Hij bekijkt het vanuit een
ouder. (intermezzo is niet belangrijk voor de toets, het staat voor overschakeling).
