SAMENVATTING
NEDERLAND BINNEN EUROPA EN DE WERELD
Door Arwin Basdew
Deze samenvatting omvat het volgende aan studieliteratuur:
Boek Hoofdstukken/paragrafen
Inleiding in het Nederlandse recht Hoofdstuk 1 paragraaf 3
Hoofdstuk 2 paragrafen 1 t/m 3
Hoofdstuk 3 paragraaf 6
Hoofdstuk 15 paragrafen 1 t/m 5
Praktisch Europees recht Hoofdstukken 1 t/m 4
Dit is een betaald document, onrechtmatige verspreiding wordt niet gewaardeerd.
,Boek: Inleiding in het Nederlandse recht
Hoofdstuk 1 paragraaf 3: Nationaal en internationaal recht
Het staat ieder land in beginsel vrij in zijn wetgeving te regelen wat het nodig acht en te bepalen welke
bevoegdheden aan het bestuur en de rechterlijke macht toekomen. Dit noemen we soevereiniteit.
- Interne soevereiniteit: verhouding overheid/burgers. De overheid bezit exclusieve
bevoegdheid tot wetgeving, bestuur en rechtspraak.
- Externe soevereiniteit: verhouding staat/rest van de wereld. Geen inmenging van buitenaf
dulden. Ieder is baas is eigen huis, maar samenwerking is best handig: verdragen ->
consequentie: inleveren van een stukje soevereiniteit.
Het deel van het internationaal recht dat rechtsregels bevat over het verkeer tussen staten onderling
en het verkeer tussen staten en volkenrechtelijke organisaties, wordt het volkenrecht genoemd.
Volkenrecht bestaat voornamelijk uit verdragen, besluiten van volkenrechtelijke organisaties en regels
van gewoonterecht.
Verdrag: een schriftelijke, bindende regeling tussen staten onderling of tussen staten en
volkenrechtelijke organisaties. We kennen meerdere typen verdragen:
- Verdragen tussen staten waarbij alleen de betreffende autoriteiten wederzijds verplichtingen
aangaan. Bijv. het Verdrag inzake de grensoverschrijdende politiële samenwerking met
Duitsland.
- Verdragen met verplichtingen voor de wetgevers van de aangesloten staten tot het maken of
aanpassen van wetgeving.
- Verdragen die rechtsregels bevatten die in een staat zonder tussenkomst van de wetgever
rechtstreeks in het in het nationale recht gelden. Het belangrijkste voorbeeld is het EVRM. Het
EVRM is tot stand gekomen onder de hoede van de Raad van Europa.
De grondrechten uit het EVRM werken rechtstreeks door in de Nederlandse rechtsorde. Dat
komt omdat Nederland heeft gekozen voor een systeem waarbij bijv. de grondrechten uit het
EVRM zonder meer deel uitmaken van het nationale recht. Dit wordt het monistisch systeem
genoemd: rechtsregels uit een verdrag kunnen deel uitmaken van het nationale recht zonder
dat eerst omzetting in nationaal recht nodig is. Nederland heeft hiermee gekozen voor een
vrijwillige inperking van zijn soevereiniteit.
- Regelingen waarbij bevoegdheden tot wetgeving, bestuur en rechtspraak worden opgedragen
aan een internationale organisatie (art. 92 Gw). Het beste voorbeeld is het verdrag
betreffende de Europese Unie (VEU) dat nader is uitgewerkt in het verdrag betreffende de
werking van de Europese Unie (VwEU). De Europese Unie heeft organen die bevoegd zijn tot
wetgeving, rechtspraak en bestuur.
Het geheel van rechtsregels die afkomstig zijn van de Europese Unie wordt het Europees Unierecht
of het recht van de Europese Unie genoemd.
Voorrangsregel: een regel of besluit van internationale herkomst heeft voorrang boven de nationale
regel (art. 94 Gw).
1
,Hoofdstuk 2 paragrafen 1 t/m 3: Wetgeving en decentralisatie
Trias Politica: de leer van de machtenscheiding, taken van de Staat zijn verdeeld over verschillende
organen om machtsmisbruik te voorkomen. Kernprincipes van de Trias Politica:
1) Verdeling over drie machten: wetgevend, uitvoerend en rechtsprekend.
2) De drie overheidstaken dienen door drie afzonderlijke organen te worden uitgevoerd.
3) Elk orgaan wordt belast met niet meer dan alleen zijn eigen taak of functie. Ook geldt een
scheiding in personen; in verschillende organen mag niet tegelijkertijd dezelfde persoon zitten.
Systeem van checks and balances. Checks: het houden van toezicht van het ene orgaan op het
andere. Balances: machtsevenwicht.
De rechter is onafhankelijk t.o.v. de regering en de Staten-Generaal. Volgens Montesquieu was de
rechter slechts de spreekbuis van de wet. Legisme is de gedachte dat de wet de enige rechtsbron is;
recht en wet zijn in dat geval identiek.
De codificatiegedachte: het recht moet op systematische wijze in wetboeken worden opgenomen.
De machtenscheiding in Nederland:
- De wetgevende macht (regering en Staten-Generaal tezamen volgens art. 81 Gw). De leden
van de Tweede Kamer worden direct gekozen, en die van de Eerste Kamer via de provinciale
staten. Staten-Generaal = parlement.
- De uitvoerende macht – ofwel het bestuur (regering).
Regering = koning + ministers (art. 42 lid 1 Gw). De regering vormt de top van een omvangrijk
bestuursapparaat. Dit omvat alle ministeries en vrijwel alle rijksdiensten. De regering is binnen
wettelijke kaders op zich vrij in het bepalen van het beleid. De belangrijkste bestuursbesluiten
neemt de regering of de desbetreffende minister zelf, de rest geschiedt onder
verantwoordelijkheid van de regering op een lager niveau. Als de regering een besluit neemt
heet zo’n besluit een koninklijk besluit. De inhoud hangt af van de vraag of de regering zijn
bestuurlijke of de wetgevende bevoegdheid uitoefent:
o Als de regering zijn bestuurlijke bevoegdheid gebruikt, leidt dat vaak tot een
beschikking. Bijv. bij het benoemen van een burgemeester, of bij het wijzigen van een
achternaam.
o De regering mag binnen het kader van een wet zelfstandig nadere regels maken als
dit is toegestaan volgens die wet. Dit wordt een algemene maatregel van bestuur
(AMvB) genoemd. Het kan bijv. gaan over onderwijs, cultuur, milieu of defensie.
Ieder besluit van de regering is dus een KB, de inhoud hiervan betreft bestuur of wetgeving,
Als de inhoud van een KB uit wetgeving bestaat wordt het besluit een AMvB genoemd.
- De rechtsprekende macht (H6 Gw). De samenstelling en werkwijze van de rechterlijke macht
staat in de Wet RO. De rechterlijke macht beslecht geschillen op basis van algemene regels
zoals deze zijn vastgesteld in de wetgeving. Soms wordt de rechter ingeschakeld om iets voor
een burger vast te stellen zonder dat er een geschil is. De uitspraak van de rechter heet dan
een beschikking i.p.v. een vonnis of arrest.
De rechter mag geen wetgeving maken. De rechter mag de wetgever ook niet bevelen tot het
maken van een wet waar hij dat nodig acht.
Machtenspreiding kan binnen de centrale overheid. Een tweede vorm van machtenspreiding is
spreiding tussen de centrale overheid en de lagere overheden. Lagere overheden zijn bijvoorbeeld
provincies, gemeenten en waterschappen (H7 Gw).
Spreiding van macht over verschillende niveaus: decentralisatie. Decentralisatie voorkomt dat in ons
land alle wetgeving uitsluitend afkomstig is van de formele wetgever en dat al het bestuur uitsluitend
door de regering geschiedt.
2
, Twee vormen van decentralisatie:
1) Territoriale decentralisatie: het bestaan van lagere overheden. Zij hebben bepaalde
bevoegdheden die zij uitoefenen binnen een bepaald grondgebied, zoals provincies en
gemeenten. Bij provincies wordt de wetgevende bevoegdheid uitgeoefend door de provinciale
staten, zij maken avv’s genaamd de provinciale verordeningen. Het bestuur van de provincie
bestaat uit het college van gedeputeerde staten onder leiding van de commissaris van de
Koning. Laatstgenoemde heeft ook enkele eigen bestuurlijke bevoegdheden.
Bij de gemeente is gemeenteraad bevoegd tot het maken van wetgeving (gemeentelijke
verordeningen). Het bestuur wordt gevormd door het college van burgemeester en
wethouders. De burgemeester is ook een bestuursorgaan met eigen bevoegdheden.
2) Functionele decentralisatie: aan publiekrechtelijke lichamen wetgevende en bestuurlijke
bevoegdheden toekennen met het oog op het verwezenlijken van een specifieke doelstelling.
Het gaat om een omlijnd gebied deelgebied van het maatschappelijk leven. Een belangrijk
voorbeeld zijn de waterschappen, ook al is hun wekterrein territoriaal begrensd, de taak is
primair gericht op een maatschappelijk doel: beheer van de waterhuishouding.
Gemeenten en provincies kunnen hun bevoegdheden wat betreft wetgeving en bestuur binnen twee
verschillende kaders uitoefenen, namelijk:
- Autonomie; hiervan is sprake als gemeenten en provincies de bevoegdheid hebben om
zelfstandig bepaalde aangelegenheden te regelen en te besturen. (Art. 124 lid 1 Gw)
- Medebewind; gemeenten en provincies moeten op grond van de wet meewerken aan de
verwerkelijking van hetgeen dat op centraal niveau is geregeld of besloten. (Art. 124 lid 2 Gw)
Hoofdstuk 3 paragraaf 6: Toetsing van wetgeving
Een wettelijk voorschrift moet aan vier legaliteitvereisten voldoen (herhaling):
1. Het wetgevend orgaan moet bevoegd zijn.
2. De wet moet behoorlijk zijn bekendgemaakt.
3. De wet mag niet in strijd zijn met een hogere regeling.
4. De wet mag niet in strijd zijn met algemene rechtsbeginselen.
De regering en de rechter zijn bevoegd om te beoordelen of een wet aan de legaliteitvereisten
voldoet. Anders gezegd: de toetsing van wetgeving geschiedt door de Kroon (= de regering) en door
de rechter.
Toetsing door de Kroon (regering)
De Kroon heeft een toezichthoudende taak m.b.t. alle besluiten van lagere overheden of openbare
lichamen. De Kroon is bevoegd om die besluiten zo nodig te vernietigen. Het gaat met name om de
volgende publiekrechtelijke lichamen:
- Provincies, zie art. 132 lid 4 Gw en art. 261 Provinciewet;
- Gemeenten, zie art. 132 lid 4 Gw en art. 268 Gemeentewet;
- De Sociaal-Economische Raad en andere openbare lichamen voor beroep en bedrijf, zie art.
134 lid 3 Gw en art. 58 en 133 Wet op de bedrijfsorganisatie.
Onder het begrip besluit (in o.a. bovenstaande artikelen) vallen zowel verordeningen als
beschikkingen. Deze besluiten (of onderdelen daaruit) kunnen door de Kroon op grond van twee
criteria worden vernietigd:
- Wegens strijd met het recht
- Wegens strijd met het algemeen belang
Gelet op deze criteria is voor wat betreft de wetgeving het toezicht van de Kroon ruimer dan dat van
de rechter want de Kroon is bevoegd verordeningen niet alleen te toetsen aan rechtsregels en
algemene rechtsbeginselen, maar ook aan het algemeen belang. Kort gezegd: verordeningen
3
NEDERLAND BINNEN EUROPA EN DE WERELD
Door Arwin Basdew
Deze samenvatting omvat het volgende aan studieliteratuur:
Boek Hoofdstukken/paragrafen
Inleiding in het Nederlandse recht Hoofdstuk 1 paragraaf 3
Hoofdstuk 2 paragrafen 1 t/m 3
Hoofdstuk 3 paragraaf 6
Hoofdstuk 15 paragrafen 1 t/m 5
Praktisch Europees recht Hoofdstukken 1 t/m 4
Dit is een betaald document, onrechtmatige verspreiding wordt niet gewaardeerd.
,Boek: Inleiding in het Nederlandse recht
Hoofdstuk 1 paragraaf 3: Nationaal en internationaal recht
Het staat ieder land in beginsel vrij in zijn wetgeving te regelen wat het nodig acht en te bepalen welke
bevoegdheden aan het bestuur en de rechterlijke macht toekomen. Dit noemen we soevereiniteit.
- Interne soevereiniteit: verhouding overheid/burgers. De overheid bezit exclusieve
bevoegdheid tot wetgeving, bestuur en rechtspraak.
- Externe soevereiniteit: verhouding staat/rest van de wereld. Geen inmenging van buitenaf
dulden. Ieder is baas is eigen huis, maar samenwerking is best handig: verdragen ->
consequentie: inleveren van een stukje soevereiniteit.
Het deel van het internationaal recht dat rechtsregels bevat over het verkeer tussen staten onderling
en het verkeer tussen staten en volkenrechtelijke organisaties, wordt het volkenrecht genoemd.
Volkenrecht bestaat voornamelijk uit verdragen, besluiten van volkenrechtelijke organisaties en regels
van gewoonterecht.
Verdrag: een schriftelijke, bindende regeling tussen staten onderling of tussen staten en
volkenrechtelijke organisaties. We kennen meerdere typen verdragen:
- Verdragen tussen staten waarbij alleen de betreffende autoriteiten wederzijds verplichtingen
aangaan. Bijv. het Verdrag inzake de grensoverschrijdende politiële samenwerking met
Duitsland.
- Verdragen met verplichtingen voor de wetgevers van de aangesloten staten tot het maken of
aanpassen van wetgeving.
- Verdragen die rechtsregels bevatten die in een staat zonder tussenkomst van de wetgever
rechtstreeks in het in het nationale recht gelden. Het belangrijkste voorbeeld is het EVRM. Het
EVRM is tot stand gekomen onder de hoede van de Raad van Europa.
De grondrechten uit het EVRM werken rechtstreeks door in de Nederlandse rechtsorde. Dat
komt omdat Nederland heeft gekozen voor een systeem waarbij bijv. de grondrechten uit het
EVRM zonder meer deel uitmaken van het nationale recht. Dit wordt het monistisch systeem
genoemd: rechtsregels uit een verdrag kunnen deel uitmaken van het nationale recht zonder
dat eerst omzetting in nationaal recht nodig is. Nederland heeft hiermee gekozen voor een
vrijwillige inperking van zijn soevereiniteit.
- Regelingen waarbij bevoegdheden tot wetgeving, bestuur en rechtspraak worden opgedragen
aan een internationale organisatie (art. 92 Gw). Het beste voorbeeld is het verdrag
betreffende de Europese Unie (VEU) dat nader is uitgewerkt in het verdrag betreffende de
werking van de Europese Unie (VwEU). De Europese Unie heeft organen die bevoegd zijn tot
wetgeving, rechtspraak en bestuur.
Het geheel van rechtsregels die afkomstig zijn van de Europese Unie wordt het Europees Unierecht
of het recht van de Europese Unie genoemd.
Voorrangsregel: een regel of besluit van internationale herkomst heeft voorrang boven de nationale
regel (art. 94 Gw).
1
,Hoofdstuk 2 paragrafen 1 t/m 3: Wetgeving en decentralisatie
Trias Politica: de leer van de machtenscheiding, taken van de Staat zijn verdeeld over verschillende
organen om machtsmisbruik te voorkomen. Kernprincipes van de Trias Politica:
1) Verdeling over drie machten: wetgevend, uitvoerend en rechtsprekend.
2) De drie overheidstaken dienen door drie afzonderlijke organen te worden uitgevoerd.
3) Elk orgaan wordt belast met niet meer dan alleen zijn eigen taak of functie. Ook geldt een
scheiding in personen; in verschillende organen mag niet tegelijkertijd dezelfde persoon zitten.
Systeem van checks and balances. Checks: het houden van toezicht van het ene orgaan op het
andere. Balances: machtsevenwicht.
De rechter is onafhankelijk t.o.v. de regering en de Staten-Generaal. Volgens Montesquieu was de
rechter slechts de spreekbuis van de wet. Legisme is de gedachte dat de wet de enige rechtsbron is;
recht en wet zijn in dat geval identiek.
De codificatiegedachte: het recht moet op systematische wijze in wetboeken worden opgenomen.
De machtenscheiding in Nederland:
- De wetgevende macht (regering en Staten-Generaal tezamen volgens art. 81 Gw). De leden
van de Tweede Kamer worden direct gekozen, en die van de Eerste Kamer via de provinciale
staten. Staten-Generaal = parlement.
- De uitvoerende macht – ofwel het bestuur (regering).
Regering = koning + ministers (art. 42 lid 1 Gw). De regering vormt de top van een omvangrijk
bestuursapparaat. Dit omvat alle ministeries en vrijwel alle rijksdiensten. De regering is binnen
wettelijke kaders op zich vrij in het bepalen van het beleid. De belangrijkste bestuursbesluiten
neemt de regering of de desbetreffende minister zelf, de rest geschiedt onder
verantwoordelijkheid van de regering op een lager niveau. Als de regering een besluit neemt
heet zo’n besluit een koninklijk besluit. De inhoud hangt af van de vraag of de regering zijn
bestuurlijke of de wetgevende bevoegdheid uitoefent:
o Als de regering zijn bestuurlijke bevoegdheid gebruikt, leidt dat vaak tot een
beschikking. Bijv. bij het benoemen van een burgemeester, of bij het wijzigen van een
achternaam.
o De regering mag binnen het kader van een wet zelfstandig nadere regels maken als
dit is toegestaan volgens die wet. Dit wordt een algemene maatregel van bestuur
(AMvB) genoemd. Het kan bijv. gaan over onderwijs, cultuur, milieu of defensie.
Ieder besluit van de regering is dus een KB, de inhoud hiervan betreft bestuur of wetgeving,
Als de inhoud van een KB uit wetgeving bestaat wordt het besluit een AMvB genoemd.
- De rechtsprekende macht (H6 Gw). De samenstelling en werkwijze van de rechterlijke macht
staat in de Wet RO. De rechterlijke macht beslecht geschillen op basis van algemene regels
zoals deze zijn vastgesteld in de wetgeving. Soms wordt de rechter ingeschakeld om iets voor
een burger vast te stellen zonder dat er een geschil is. De uitspraak van de rechter heet dan
een beschikking i.p.v. een vonnis of arrest.
De rechter mag geen wetgeving maken. De rechter mag de wetgever ook niet bevelen tot het
maken van een wet waar hij dat nodig acht.
Machtenspreiding kan binnen de centrale overheid. Een tweede vorm van machtenspreiding is
spreiding tussen de centrale overheid en de lagere overheden. Lagere overheden zijn bijvoorbeeld
provincies, gemeenten en waterschappen (H7 Gw).
Spreiding van macht over verschillende niveaus: decentralisatie. Decentralisatie voorkomt dat in ons
land alle wetgeving uitsluitend afkomstig is van de formele wetgever en dat al het bestuur uitsluitend
door de regering geschiedt.
2
, Twee vormen van decentralisatie:
1) Territoriale decentralisatie: het bestaan van lagere overheden. Zij hebben bepaalde
bevoegdheden die zij uitoefenen binnen een bepaald grondgebied, zoals provincies en
gemeenten. Bij provincies wordt de wetgevende bevoegdheid uitgeoefend door de provinciale
staten, zij maken avv’s genaamd de provinciale verordeningen. Het bestuur van de provincie
bestaat uit het college van gedeputeerde staten onder leiding van de commissaris van de
Koning. Laatstgenoemde heeft ook enkele eigen bestuurlijke bevoegdheden.
Bij de gemeente is gemeenteraad bevoegd tot het maken van wetgeving (gemeentelijke
verordeningen). Het bestuur wordt gevormd door het college van burgemeester en
wethouders. De burgemeester is ook een bestuursorgaan met eigen bevoegdheden.
2) Functionele decentralisatie: aan publiekrechtelijke lichamen wetgevende en bestuurlijke
bevoegdheden toekennen met het oog op het verwezenlijken van een specifieke doelstelling.
Het gaat om een omlijnd gebied deelgebied van het maatschappelijk leven. Een belangrijk
voorbeeld zijn de waterschappen, ook al is hun wekterrein territoriaal begrensd, de taak is
primair gericht op een maatschappelijk doel: beheer van de waterhuishouding.
Gemeenten en provincies kunnen hun bevoegdheden wat betreft wetgeving en bestuur binnen twee
verschillende kaders uitoefenen, namelijk:
- Autonomie; hiervan is sprake als gemeenten en provincies de bevoegdheid hebben om
zelfstandig bepaalde aangelegenheden te regelen en te besturen. (Art. 124 lid 1 Gw)
- Medebewind; gemeenten en provincies moeten op grond van de wet meewerken aan de
verwerkelijking van hetgeen dat op centraal niveau is geregeld of besloten. (Art. 124 lid 2 Gw)
Hoofdstuk 3 paragraaf 6: Toetsing van wetgeving
Een wettelijk voorschrift moet aan vier legaliteitvereisten voldoen (herhaling):
1. Het wetgevend orgaan moet bevoegd zijn.
2. De wet moet behoorlijk zijn bekendgemaakt.
3. De wet mag niet in strijd zijn met een hogere regeling.
4. De wet mag niet in strijd zijn met algemene rechtsbeginselen.
De regering en de rechter zijn bevoegd om te beoordelen of een wet aan de legaliteitvereisten
voldoet. Anders gezegd: de toetsing van wetgeving geschiedt door de Kroon (= de regering) en door
de rechter.
Toetsing door de Kroon (regering)
De Kroon heeft een toezichthoudende taak m.b.t. alle besluiten van lagere overheden of openbare
lichamen. De Kroon is bevoegd om die besluiten zo nodig te vernietigen. Het gaat met name om de
volgende publiekrechtelijke lichamen:
- Provincies, zie art. 132 lid 4 Gw en art. 261 Provinciewet;
- Gemeenten, zie art. 132 lid 4 Gw en art. 268 Gemeentewet;
- De Sociaal-Economische Raad en andere openbare lichamen voor beroep en bedrijf, zie art.
134 lid 3 Gw en art. 58 en 133 Wet op de bedrijfsorganisatie.
Onder het begrip besluit (in o.a. bovenstaande artikelen) vallen zowel verordeningen als
beschikkingen. Deze besluiten (of onderdelen daaruit) kunnen door de Kroon op grond van twee
criteria worden vernietigd:
- Wegens strijd met het recht
- Wegens strijd met het algemeen belang
Gelet op deze criteria is voor wat betreft de wetgeving het toezicht van de Kroon ruimer dan dat van
de rechter want de Kroon is bevoegd verordeningen niet alleen te toetsen aan rechtsregels en
algemene rechtsbeginselen, maar ook aan het algemeen belang. Kort gezegd: verordeningen
3
