BA2A2 oncologie
Week 8 leukemie en lymfomen
HC.1 inleiding hematologische maligniteiten week en prognostische factoren
AML
Indeling van hematologische ziekten:
- Via WHO classificatie in 2022 nieuwste versie:
o Niveau van cellijn → myeloid / lymfatisch
o Orgaan → beenmerg, lymfeklier, milt/lever
o Snelheid van ontstaan → acuut of chronisch
Grote groepen hematologische ziekten:
- Leukemie → maligne in beenmerg
o Myeloid / lymfatisch
o Acuut / chronisch
- Myeloproliferatieve ziekten → maligne in
beenmerg
o Essentiële trombocytose (megakariocyt
lijn)
o Polycythemia vera (erythroide lijn)
o Myelofibrose (myeloide lijn)
- Myelodysplasie → maligne in beenmerg
o Voorstadium van AML
- Lymfomen → maligne in lymfeklier (B / T cel)
o Hodgekin / non-hodgekin
- Multpel myeloom → maligne
van plasmacel in beenmerg
o Afwijkend
immunoglobuline
productie
(paraproteine)
oorsprong van B en T cellen
schematisch weergegeven:
➔ →→
,Per ziekte beeld dit moet je weten: AML – HL enNHL - MM
- Wat is de diagnose
o Blasten boven de 20 % in beenmerg <20 % is MDS
- Hoe stellen we de prognose vast
- Wat is juiste therapie
AML, prognostische factoren
- Patiënt gebonden
o Leeftijd
o Performance status: hoe ziek is iemand/ conditie → WHO score (0tm4 0is gezond)
o Comorbiditeiten → HCT-CI score 0tm 3 0 is goed
- Ziekte specifieke
o Cytogenetische afwijkingen (50% normaal karyotype)
▪ t(15;17) goede prognose
▪ inv (3) slechte prognose
o Moleculaire afwijkingen
▪ NPM1 en FLT3-TD zijn de belangrijkste
▪ Meerdere mutaties spelen mee
▪ TP53 heeft slechte prognose
→Risico classificatie bij diagnose op basis van deze afwijkingen
o NIET: cytomorfologie, immunologie → alleen voor diagnose
- Therapie gerelateerde
o Therapie: 2 x chemo , daarna beslis
moment → chemo? Of auto /
allogene SCT
o Beslismoment is dus afhankelijk van
prognostische factoren
o Minimale residuale ziekte MRD →
na behandeling gemeten met
flowcytometrie
o CR : complete remissie
o Stamceltherapie wordt vooral bij
jonge mensen gedaan. Ouderen
hebben vooral supportive care
o Tot 70 wordt er stamceltherapie
gedaan
➔ Keuze voor auto of allogene sct →
,HC.2 myelodysplastisch syndroom
- Kliniek en diagnostiek
Klachten: moe, duizelig bij opstaan, geen POB/ palpaties, geen infecties, snel blauwe plekken, Fam
anamnese - , gebruikt medicatie
VG: atrium fibrilleren, CABG, knie protheses
LO: lage BP, anemisch uiterlijk, verspreid hematomen, verder geen afwijkingen
Nu: de vragen → diagnose, prognose en behandeling
DIAGNOSE
AO:
Lab: verlaagd HB, MCV iets verhoogd, geen ijzergebrek of vit gebrek, epo is hoog normaal
Beenmerg-morfologie: hypercellulair, dysplasie, 9%
myeloblasten, beeld van MDS, type EB excessive blasts
Beenmerg flowcytometrie:
- Geen voorloper B cellen aantoonbaar
- Erytroide uitrijping is afwijkend
Beenmergcytogenetica:
Uiteindelijk:
Beenmerg: celrijk
Dysplastische afwijkingen in erythropoiese
Cytogenetische afwijking : -7 er mist chromosoom 7
Dit leidt tot myelodysplastisch syndroom!
MDS: klonale aandoening van hematopoietische stam/progenitorcellen gekenmerkt door: 10
ineffectieve hematopoiese (cytopenie) 2) neiging tot leukemische evolutie
➔ Vooral bij mannen en bij oudere leeftijd
Klinische presentatie: vermoeidheid/ kortademigheid → anemie , terugkerende infecties →
neutropenie, bloedingsneigingen → trombocytopenie
➔ Niet specifiek
➔ Dysplasie is een vereist kenmerk maar niet een bewijzend kenmerk!
, - Pathofysiologie en wetenschappelijk onderzoek
MDS wordt veroorzaakt door genetische of epigenetische veranderingen in hematopoietische
stam/voorlopercellen → oorzaak daarvan:
- Pech
- Expositie aan carcinogenen: benzeen, pesticiden en petroleumderivaten, behandeling met
chemo en of radiotherapie van aeen andere maligniteit
- Erfelijke factoren
40 % heeft normaal karyotype
Mutaties van 2 soorten genen zijn vaak vroeg:
90% van de patiënten heeft een mutatie
➔ Cytogenetisch onderzoek is essentieel
voor diagnose
Bij veel genen is een zogenaamd CpG eiland in
de promotor van het gen aanwezig, bij MDS zijn
de cellen gemethyleerd (hypermethylatie)
waardoor tumorsuppressor genen inactief worden
gemaakt (tp53) → tumorvorming
Driver: de mutatie van de stamcel zit in een
niche, de interactie met de stroma is essentieel
voor overleving van de tumor. Stromale cel
dysfunctie induceert MDS en secundaire
Leukemie. → wordt nog onderzoek naar gedaan
- De prognose
Varieert met levensverwachting van maanden tot vele jaren!
Hiervoor is een bepaald scorings systeem: IPSS-R → hier heeft blasten percentage wel een invloed op
prognose in tegenstelling tot AML!
Hoe diep zijn de cytopenieën?
Score loopt van 0-4 waarbij 0 heel goed is.
- Behandeling
MDS is erg heterogeen → prognose varieert fors
Behandeling: allogene stamceltransplantatie als enige curatief!
- Supportive care → transfusie van ery’s en trombo’s , groeifactoren EPO en of G-CSF
- Immunosuppressive therapie → anti-thymocyt globuline en/of cyclosporine A
- Intensieve chemo → volgens AML protocol
- Ziekte modulerende middelen → azatycidine, lenalidomide, luspatercept
Week 8 leukemie en lymfomen
HC.1 inleiding hematologische maligniteiten week en prognostische factoren
AML
Indeling van hematologische ziekten:
- Via WHO classificatie in 2022 nieuwste versie:
o Niveau van cellijn → myeloid / lymfatisch
o Orgaan → beenmerg, lymfeklier, milt/lever
o Snelheid van ontstaan → acuut of chronisch
Grote groepen hematologische ziekten:
- Leukemie → maligne in beenmerg
o Myeloid / lymfatisch
o Acuut / chronisch
- Myeloproliferatieve ziekten → maligne in
beenmerg
o Essentiële trombocytose (megakariocyt
lijn)
o Polycythemia vera (erythroide lijn)
o Myelofibrose (myeloide lijn)
- Myelodysplasie → maligne in beenmerg
o Voorstadium van AML
- Lymfomen → maligne in lymfeklier (B / T cel)
o Hodgekin / non-hodgekin
- Multpel myeloom → maligne
van plasmacel in beenmerg
o Afwijkend
immunoglobuline
productie
(paraproteine)
oorsprong van B en T cellen
schematisch weergegeven:
➔ →→
,Per ziekte beeld dit moet je weten: AML – HL enNHL - MM
- Wat is de diagnose
o Blasten boven de 20 % in beenmerg <20 % is MDS
- Hoe stellen we de prognose vast
- Wat is juiste therapie
AML, prognostische factoren
- Patiënt gebonden
o Leeftijd
o Performance status: hoe ziek is iemand/ conditie → WHO score (0tm4 0is gezond)
o Comorbiditeiten → HCT-CI score 0tm 3 0 is goed
- Ziekte specifieke
o Cytogenetische afwijkingen (50% normaal karyotype)
▪ t(15;17) goede prognose
▪ inv (3) slechte prognose
o Moleculaire afwijkingen
▪ NPM1 en FLT3-TD zijn de belangrijkste
▪ Meerdere mutaties spelen mee
▪ TP53 heeft slechte prognose
→Risico classificatie bij diagnose op basis van deze afwijkingen
o NIET: cytomorfologie, immunologie → alleen voor diagnose
- Therapie gerelateerde
o Therapie: 2 x chemo , daarna beslis
moment → chemo? Of auto /
allogene SCT
o Beslismoment is dus afhankelijk van
prognostische factoren
o Minimale residuale ziekte MRD →
na behandeling gemeten met
flowcytometrie
o CR : complete remissie
o Stamceltherapie wordt vooral bij
jonge mensen gedaan. Ouderen
hebben vooral supportive care
o Tot 70 wordt er stamceltherapie
gedaan
➔ Keuze voor auto of allogene sct →
,HC.2 myelodysplastisch syndroom
- Kliniek en diagnostiek
Klachten: moe, duizelig bij opstaan, geen POB/ palpaties, geen infecties, snel blauwe plekken, Fam
anamnese - , gebruikt medicatie
VG: atrium fibrilleren, CABG, knie protheses
LO: lage BP, anemisch uiterlijk, verspreid hematomen, verder geen afwijkingen
Nu: de vragen → diagnose, prognose en behandeling
DIAGNOSE
AO:
Lab: verlaagd HB, MCV iets verhoogd, geen ijzergebrek of vit gebrek, epo is hoog normaal
Beenmerg-morfologie: hypercellulair, dysplasie, 9%
myeloblasten, beeld van MDS, type EB excessive blasts
Beenmerg flowcytometrie:
- Geen voorloper B cellen aantoonbaar
- Erytroide uitrijping is afwijkend
Beenmergcytogenetica:
Uiteindelijk:
Beenmerg: celrijk
Dysplastische afwijkingen in erythropoiese
Cytogenetische afwijking : -7 er mist chromosoom 7
Dit leidt tot myelodysplastisch syndroom!
MDS: klonale aandoening van hematopoietische stam/progenitorcellen gekenmerkt door: 10
ineffectieve hematopoiese (cytopenie) 2) neiging tot leukemische evolutie
➔ Vooral bij mannen en bij oudere leeftijd
Klinische presentatie: vermoeidheid/ kortademigheid → anemie , terugkerende infecties →
neutropenie, bloedingsneigingen → trombocytopenie
➔ Niet specifiek
➔ Dysplasie is een vereist kenmerk maar niet een bewijzend kenmerk!
, - Pathofysiologie en wetenschappelijk onderzoek
MDS wordt veroorzaakt door genetische of epigenetische veranderingen in hematopoietische
stam/voorlopercellen → oorzaak daarvan:
- Pech
- Expositie aan carcinogenen: benzeen, pesticiden en petroleumderivaten, behandeling met
chemo en of radiotherapie van aeen andere maligniteit
- Erfelijke factoren
40 % heeft normaal karyotype
Mutaties van 2 soorten genen zijn vaak vroeg:
90% van de patiënten heeft een mutatie
➔ Cytogenetisch onderzoek is essentieel
voor diagnose
Bij veel genen is een zogenaamd CpG eiland in
de promotor van het gen aanwezig, bij MDS zijn
de cellen gemethyleerd (hypermethylatie)
waardoor tumorsuppressor genen inactief worden
gemaakt (tp53) → tumorvorming
Driver: de mutatie van de stamcel zit in een
niche, de interactie met de stroma is essentieel
voor overleving van de tumor. Stromale cel
dysfunctie induceert MDS en secundaire
Leukemie. → wordt nog onderzoek naar gedaan
- De prognose
Varieert met levensverwachting van maanden tot vele jaren!
Hiervoor is een bepaald scorings systeem: IPSS-R → hier heeft blasten percentage wel een invloed op
prognose in tegenstelling tot AML!
Hoe diep zijn de cytopenieën?
Score loopt van 0-4 waarbij 0 heel goed is.
- Behandeling
MDS is erg heterogeen → prognose varieert fors
Behandeling: allogene stamceltransplantatie als enige curatief!
- Supportive care → transfusie van ery’s en trombo’s , groeifactoren EPO en of G-CSF
- Immunosuppressive therapie → anti-thymocyt globuline en/of cyclosporine A
- Intensieve chemo → volgens AML protocol
- Ziekte modulerende middelen → azatycidine, lenalidomide, luspatercept
