Kennislijn Pedagogisch Klimaat
Semester 1 – Blok 1
,Inhoudsopgave
Hoorcolleges .....................................................................................................................................1
Inleiding in de pedagogiek............................................................................................................... 35
Ethiek in sociaal werk ...................................................................................................................... 46
Competentievergroting ................................................................................................................... 54
Verschillen omarmen ...................................................................................................................... 63
Literatuurstudie: opvoeden in de wijk ............................................................................................. 65
Hoorcolleges
Hoorcollege 1 – Pedagogiek en het belang van het kind
Pedagogisch ideaal = beeld over de opvoeding van jongeren, geeft richting aan de opvoeding van
jongeren in jongerenwerk, functioneert als referentiekader voor ontwikkelen van verschillende
aanpakken voor de opvoeding van jongeren in het jongerenwerk
Pedagogisch concept (manier om idealen uit te werken) = beschrijft de visie van het
jongerenwerk op de opvoeding in het jongerenwerk in contact met jongeren en hun omgeving.
Wat geeft het jongerenwerk in het contact met jongeren aan jongeren mee. Wat jongerenwerk
uitdraagt is niet iets statisch, het verandert en beweegt afhankelijk van de opdracht van het
jongerenwerk, de context waarin het wordt uitgevoerd, de omstandigheden in het leven van
jongeren en de omgeving waarbinnen jongeren opgroeien
Pedagogisch klimaat (omgeving van het kind) = de inrichting van de omgeving, fysiek en sociaal.
De wijze waarop dit is ingericht beïnvloedt zowel de persoonlijke ontwikkeling als de socialisatie
van jongeren. De inrichting wordt bepaald door het pedagogisch concept en situationele
factoren.
1
,Pedagogische relatie = de verhouding tussen jongerenwerkers en jongeren binnen het
jongerenwerk waarin de jongerenwerker tracht het volwassen worden van de jongere te
stimuleren. Jongere is bezig met volwassen worden terwijl de jongerenwerker al volwassen is en
zich als professional richt op begeleiding van jongeren in het volwassen worden in de
samenleving.
Kansen bieden: je wenst iets voor een kind. Maar wanneer is dat goed?
Pedagoog begeleidt opvoedproces om kinderen zelfstandig te laten functioneren in de wereld
Opvoeding is een proces naar een doel in het belang van een kind → ouder en pedagoog zorgen
voor mogelijkheden
Wat is opvoeden?
- Opvoeding is een proces om ervoor te zorgen dat een kind/jeugdige wordt begeleid
naar een zo gezond mogelijke toekomst zodat ze zo goed mogelijk kunnen
deelnemen aan de samenleving
- Kan worden beïnvloed door omstandigheden in het leven (situationele factoren)
maar ook jij kunt deze beïnvloeden (voorwaarden pedagogisch klimaat)
Definitie Kohnstamm
o Grondlegger Pedagogiek
o ‘Persoonlijkheid in wording’ → 1929
o Opvoeding en onderwijs zijn bedoeld voor de wording van een
kind tot persoon tot stand te brengen (kan alleen gebeuren als
je het kind zo vrij mogelijk laat)
o Pedagogiek is gebaseerd op fundamentele
levensbeschouwelijke waarden Kohnstamm
o ! pedagogiek is geen vaste wetenschap (geen analytische benadering), kijken naar de
situatie en vanuit daar kijken wat goed voelt !
Kohnstamm
o Persoonspedagogiek ipv staatspedagogiek → opvoeden is het ontwikkelen van een
unieke persoonlijkheid
o Kind is een individu in een gemeenschap
o Normen en waarden moet je niet onderwijzen, je moet dit voorleven
• Kinderen moeten een vrije keuze hebben, ze moeten zelf kunnen bepalen wat
zij belangrijk vinden
• Geen dominerende vlakken
Kohnstamm nu:
o Niet mechanisch leren (niet stampen), wel leren door spel (leren denken)
o Taal is medium van de opvoeding (taal helpt je nadenken)
o Leren is zelfstandig leren denken
o Los klasverband – samenwerkend leren
Pedagogiek is normatief
2
, o Beroepscode: een pedagoog heeft de opdracht om vanuit gelijkwaardigheid te
kunnen bijdragen aan het opgroei- en opvoedproces in een
gezinssysteem/familiesysteem om ervoor te zorgen dat de jeugdige wordt begeleidt
naar een zo gezond mogelijke toekomst, zodat ze zo goed mogelijk deel kunnen
nemen aan de samenleving
• Ook al zijn ze kwetsbaar of hebben beperkende omstandigheden’
• Iedereen zou een zo betekenisvol mogelijk bestaan mogen leiden
Mogelijkheden creëren → capability approach = taak van pedagoog?
o Belangrijk dat samenleving/gemeenschap in staat is om kansen en mogelijkheden te
bieden en eerlijk te verdelen
o Kansen verdelen is een verantwoordelijkheid van de samenleving (niet van een
individu, maar van de omgeving en gehele samenleving
o Capability approach (Martha Nussbaum – voorbeeld)
• Welvaart is geen doel, welzijn wel
• Iedereen is kwetsbaar en heeft recht op ontwikkeling
• Een rechtvaardige samenleving die mogelijkheden creëert voor zijn leden is
noodzakelijk
• Mogelijkheden voor een individu: afhankelijk zijn van omgevings-,
persoonlijke en sociale factoren
• Meerdere mogelijkheden creëert een keuze
Ecologisch model
o Omgeving kind is belangrijk onderdeel van ontwikkeling
o Bekijk het vanuit het sociaal- ecologisch model (Bronfenbrenner)
• Microsysteem (gezin, school, buurtgenoten, vriendjes)
• Mesosysteem (contact tussen ouders en school)
• Exosysteem (werksituatie ouders)
• Macrosysteem (coronacrisis)
• Chronosysteem (tijdsfactoren)
3
, Hoe worden de mogelijkheden gecreëerd?
Je creëert mogelijkheden = handelen in het belang van een kind
Internationaal recht
o Intergouvernementele rechtsorde → niet supranationaal
o Staten bepalen zelf hoe zij deze bepaling in hun eigen rechtsorde laten gelden
o In Nederland is deze niet een ieder verbindend, dus niet direct in Nederlandse
rechtsorde van toepassing
o Het is een norm, geen wet
4
Semester 1 – Blok 1
,Inhoudsopgave
Hoorcolleges .....................................................................................................................................1
Inleiding in de pedagogiek............................................................................................................... 35
Ethiek in sociaal werk ...................................................................................................................... 46
Competentievergroting ................................................................................................................... 54
Verschillen omarmen ...................................................................................................................... 63
Literatuurstudie: opvoeden in de wijk ............................................................................................. 65
Hoorcolleges
Hoorcollege 1 – Pedagogiek en het belang van het kind
Pedagogisch ideaal = beeld over de opvoeding van jongeren, geeft richting aan de opvoeding van
jongeren in jongerenwerk, functioneert als referentiekader voor ontwikkelen van verschillende
aanpakken voor de opvoeding van jongeren in het jongerenwerk
Pedagogisch concept (manier om idealen uit te werken) = beschrijft de visie van het
jongerenwerk op de opvoeding in het jongerenwerk in contact met jongeren en hun omgeving.
Wat geeft het jongerenwerk in het contact met jongeren aan jongeren mee. Wat jongerenwerk
uitdraagt is niet iets statisch, het verandert en beweegt afhankelijk van de opdracht van het
jongerenwerk, de context waarin het wordt uitgevoerd, de omstandigheden in het leven van
jongeren en de omgeving waarbinnen jongeren opgroeien
Pedagogisch klimaat (omgeving van het kind) = de inrichting van de omgeving, fysiek en sociaal.
De wijze waarop dit is ingericht beïnvloedt zowel de persoonlijke ontwikkeling als de socialisatie
van jongeren. De inrichting wordt bepaald door het pedagogisch concept en situationele
factoren.
1
,Pedagogische relatie = de verhouding tussen jongerenwerkers en jongeren binnen het
jongerenwerk waarin de jongerenwerker tracht het volwassen worden van de jongere te
stimuleren. Jongere is bezig met volwassen worden terwijl de jongerenwerker al volwassen is en
zich als professional richt op begeleiding van jongeren in het volwassen worden in de
samenleving.
Kansen bieden: je wenst iets voor een kind. Maar wanneer is dat goed?
Pedagoog begeleidt opvoedproces om kinderen zelfstandig te laten functioneren in de wereld
Opvoeding is een proces naar een doel in het belang van een kind → ouder en pedagoog zorgen
voor mogelijkheden
Wat is opvoeden?
- Opvoeding is een proces om ervoor te zorgen dat een kind/jeugdige wordt begeleid
naar een zo gezond mogelijke toekomst zodat ze zo goed mogelijk kunnen
deelnemen aan de samenleving
- Kan worden beïnvloed door omstandigheden in het leven (situationele factoren)
maar ook jij kunt deze beïnvloeden (voorwaarden pedagogisch klimaat)
Definitie Kohnstamm
o Grondlegger Pedagogiek
o ‘Persoonlijkheid in wording’ → 1929
o Opvoeding en onderwijs zijn bedoeld voor de wording van een
kind tot persoon tot stand te brengen (kan alleen gebeuren als
je het kind zo vrij mogelijk laat)
o Pedagogiek is gebaseerd op fundamentele
levensbeschouwelijke waarden Kohnstamm
o ! pedagogiek is geen vaste wetenschap (geen analytische benadering), kijken naar de
situatie en vanuit daar kijken wat goed voelt !
Kohnstamm
o Persoonspedagogiek ipv staatspedagogiek → opvoeden is het ontwikkelen van een
unieke persoonlijkheid
o Kind is een individu in een gemeenschap
o Normen en waarden moet je niet onderwijzen, je moet dit voorleven
• Kinderen moeten een vrije keuze hebben, ze moeten zelf kunnen bepalen wat
zij belangrijk vinden
• Geen dominerende vlakken
Kohnstamm nu:
o Niet mechanisch leren (niet stampen), wel leren door spel (leren denken)
o Taal is medium van de opvoeding (taal helpt je nadenken)
o Leren is zelfstandig leren denken
o Los klasverband – samenwerkend leren
Pedagogiek is normatief
2
, o Beroepscode: een pedagoog heeft de opdracht om vanuit gelijkwaardigheid te
kunnen bijdragen aan het opgroei- en opvoedproces in een
gezinssysteem/familiesysteem om ervoor te zorgen dat de jeugdige wordt begeleidt
naar een zo gezond mogelijke toekomst, zodat ze zo goed mogelijk deel kunnen
nemen aan de samenleving
• Ook al zijn ze kwetsbaar of hebben beperkende omstandigheden’
• Iedereen zou een zo betekenisvol mogelijk bestaan mogen leiden
Mogelijkheden creëren → capability approach = taak van pedagoog?
o Belangrijk dat samenleving/gemeenschap in staat is om kansen en mogelijkheden te
bieden en eerlijk te verdelen
o Kansen verdelen is een verantwoordelijkheid van de samenleving (niet van een
individu, maar van de omgeving en gehele samenleving
o Capability approach (Martha Nussbaum – voorbeeld)
• Welvaart is geen doel, welzijn wel
• Iedereen is kwetsbaar en heeft recht op ontwikkeling
• Een rechtvaardige samenleving die mogelijkheden creëert voor zijn leden is
noodzakelijk
• Mogelijkheden voor een individu: afhankelijk zijn van omgevings-,
persoonlijke en sociale factoren
• Meerdere mogelijkheden creëert een keuze
Ecologisch model
o Omgeving kind is belangrijk onderdeel van ontwikkeling
o Bekijk het vanuit het sociaal- ecologisch model (Bronfenbrenner)
• Microsysteem (gezin, school, buurtgenoten, vriendjes)
• Mesosysteem (contact tussen ouders en school)
• Exosysteem (werksituatie ouders)
• Macrosysteem (coronacrisis)
• Chronosysteem (tijdsfactoren)
3
, Hoe worden de mogelijkheden gecreëerd?
Je creëert mogelijkheden = handelen in het belang van een kind
Internationaal recht
o Intergouvernementele rechtsorde → niet supranationaal
o Staten bepalen zelf hoe zij deze bepaling in hun eigen rechtsorde laten gelden
o In Nederland is deze niet een ieder verbindend, dus niet direct in Nederlandse
rechtsorde van toepassing
o Het is een norm, geen wet
4
