OPDRACHT LITERATUURSTUDIE
Naam: Edwin Kraaijenbrink
Studienummer: 850162044
Adres: Roerdompstraat 3, Zierikzee
E-mail:
Cursus: PB0702 – literatuurstudie
Thema eindopdracht: Pesten
Opdracht: D Inleiding
, Welke persoonlijkheidskenmerken van de Big Five hangen samen met pesten en gepest
worden op school en op het werk?
Inleiding
Het is een van de grootste angsten van ouder die zijn kind naar school ziet gaan: zal het gepest
worden? Of dit wel of niet gebeurt, wordt vaak gezien als een toevallige en ongelukkige
samenloop van omstandigheden. De vraag is of dit inderdaad zo is. Zouden er
persoonlijkheidskenmerken zijn die de mogelijkheid of iemand gepest gaat worden of gaat
pesten kunnen voorspellen?
Onderzoek naar de prevalentie van pesten geeft een wisselend beeld. De cijfers lopen van
20% (Van Dorsselaer et al., 2010) tot meer dan 30% van de (pre-)adolescenten (Veenstra et
al., 2005). Wel kan naar aanleiding van deze onderzoeken gesteld worden dat pesten overal
voorkomt. Het beperkt zich niet alleen tot het schoolplein, maar vindt ook zijn weg naar de
werkvloer. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek is 8,2% van de werkende
bevolking in Nederland in 2017 het slachtoffer geweest van pestgedrag op de werkvloer.
Pesten kan worden omschreven als een vorm van verbale, fysieke of sociale agressie die
bestaat uit het herhaaldelijk gebruik van geweld tegenover leeftijdgenoten gedurende een
langere periode (Mitsopoulou, et al., 2015). Deze definitie is onvolledig te noemen: pesten
wordt door anderen weliswaar ook wel beschouwd als een vorm van agressie, maar dan een
waarbij de nadruk wordt gelegd op herhaaldelijkheid en een asymmetrische ongelijke
machtsverhouding (Olweus, 1993). Pesten is een escalatieproces waarbij een onevenwichtige
machtsverhouding ontstaat tussen dader en slachtoffer. In een onderzoek naar
persoonlijkheidskenmerken en pesten op de werkvloer wordt het pesten daarentegen niet
gezien als een vorm van agressie, maar als een vorm van negatief gedrag (lastigvallen,
beledigen, buitensluiten) dat herhaaldelijk over een periode (ongeveer zes maanden) vertoond
wordt (Podsiadly, et al., 2017)
De definities kunnen dus verschillen, maar in elke definitie zijn bepaalde factoren steeds terug
te zien. Of het nu gaat om pesten op school of op het werk: er zijn drie belangrijke
componenten. Ten eerste moet er sprake zijn van een ongelijke (machts)relatie tussen de
betrokkenen (dader(s) en slachtoffer). Ten tweede wordt het slachtoffer opzettelijk pijn
gedaan. Dit kan fysiek of op emotioneel gebied door bijvoorbeeld het slachtoffer uit te
schelden of buiten te sluiten. Ten slotte moet het gedrag door de dader(s) herhaaldelijk over
een langere periode vertoond worden.
Gevolgen
De gevolgen van pesten zijn meerdere malen het onderwerp van onderzoek geweest.
Slachtoffers van pesten ervaren meer psychosomatische klachten en slaapproblemen (Geel,
van, et al, 2016). Daarnaast hebben zij een verhoogde kans op depressie en hart- en
vaatziekten (Kivimaki et al, 2003). Verder vertonen slachtoffers van pesten vaker suïcidaal
gedrag (Nielsen, Nielsen, Notelaers & Einarsen, 2015). Ook leidt pestgedrag tot een hoger
ziekteverzuim bij slachtoffers en wisselen slachtoffers vaker van school en baan. Werknemers
treden eerder uit het arbeidsproces door arbeidsongeschiktheid of in het gunstigste geval door
een vervroegd pensioen (Berthelsen et al., 2011). Getuigen van pestgedrag op de werkvloer
verliezen hun arbeidsplezier, ervaren een verlaagd moreel van de werknemers, voelen zich
Naam: Edwin Kraaijenbrink
Studienummer: 850162044
Adres: Roerdompstraat 3, Zierikzee
E-mail:
Cursus: PB0702 – literatuurstudie
Thema eindopdracht: Pesten
Opdracht: D Inleiding
, Welke persoonlijkheidskenmerken van de Big Five hangen samen met pesten en gepest
worden op school en op het werk?
Inleiding
Het is een van de grootste angsten van ouder die zijn kind naar school ziet gaan: zal het gepest
worden? Of dit wel of niet gebeurt, wordt vaak gezien als een toevallige en ongelukkige
samenloop van omstandigheden. De vraag is of dit inderdaad zo is. Zouden er
persoonlijkheidskenmerken zijn die de mogelijkheid of iemand gepest gaat worden of gaat
pesten kunnen voorspellen?
Onderzoek naar de prevalentie van pesten geeft een wisselend beeld. De cijfers lopen van
20% (Van Dorsselaer et al., 2010) tot meer dan 30% van de (pre-)adolescenten (Veenstra et
al., 2005). Wel kan naar aanleiding van deze onderzoeken gesteld worden dat pesten overal
voorkomt. Het beperkt zich niet alleen tot het schoolplein, maar vindt ook zijn weg naar de
werkvloer. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek is 8,2% van de werkende
bevolking in Nederland in 2017 het slachtoffer geweest van pestgedrag op de werkvloer.
Pesten kan worden omschreven als een vorm van verbale, fysieke of sociale agressie die
bestaat uit het herhaaldelijk gebruik van geweld tegenover leeftijdgenoten gedurende een
langere periode (Mitsopoulou, et al., 2015). Deze definitie is onvolledig te noemen: pesten
wordt door anderen weliswaar ook wel beschouwd als een vorm van agressie, maar dan een
waarbij de nadruk wordt gelegd op herhaaldelijkheid en een asymmetrische ongelijke
machtsverhouding (Olweus, 1993). Pesten is een escalatieproces waarbij een onevenwichtige
machtsverhouding ontstaat tussen dader en slachtoffer. In een onderzoek naar
persoonlijkheidskenmerken en pesten op de werkvloer wordt het pesten daarentegen niet
gezien als een vorm van agressie, maar als een vorm van negatief gedrag (lastigvallen,
beledigen, buitensluiten) dat herhaaldelijk over een periode (ongeveer zes maanden) vertoond
wordt (Podsiadly, et al., 2017)
De definities kunnen dus verschillen, maar in elke definitie zijn bepaalde factoren steeds terug
te zien. Of het nu gaat om pesten op school of op het werk: er zijn drie belangrijke
componenten. Ten eerste moet er sprake zijn van een ongelijke (machts)relatie tussen de
betrokkenen (dader(s) en slachtoffer). Ten tweede wordt het slachtoffer opzettelijk pijn
gedaan. Dit kan fysiek of op emotioneel gebied door bijvoorbeeld het slachtoffer uit te
schelden of buiten te sluiten. Ten slotte moet het gedrag door de dader(s) herhaaldelijk over
een langere periode vertoond worden.
Gevolgen
De gevolgen van pesten zijn meerdere malen het onderwerp van onderzoek geweest.
Slachtoffers van pesten ervaren meer psychosomatische klachten en slaapproblemen (Geel,
van, et al, 2016). Daarnaast hebben zij een verhoogde kans op depressie en hart- en
vaatziekten (Kivimaki et al, 2003). Verder vertonen slachtoffers van pesten vaker suïcidaal
gedrag (Nielsen, Nielsen, Notelaers & Einarsen, 2015). Ook leidt pestgedrag tot een hoger
ziekteverzuim bij slachtoffers en wisselen slachtoffers vaker van school en baan. Werknemers
treden eerder uit het arbeidsproces door arbeidsongeschiktheid of in het gunstigste geval door
een vervroegd pensioen (Berthelsen et al., 2011). Getuigen van pestgedrag op de werkvloer
verliezen hun arbeidsplezier, ervaren een verlaagd moreel van de werknemers, voelen zich
