Samenvatting sociaal: P yshclol: ogie voo de SJD’ere
Hoofdstuk 1: Geest, gedrag en wetenschap
1.1 Wat is pshclol: ogie en wat is let niet
PsychologieP is een b eed vel: d, met vel: e special: ismen, maa in wezen is pshclol: ogie de
wetensclap van ged ag en geestel: ijke p ocessen (mental: e actviteiten).
Het te ein van de pshclol: ogie besl: aat dus zowel: inte ne al: s exte ne geestel: ijke
p ocessenP
- Inte neP kunnen we al: l: een indi ect waa nemen (voel: en, denken)
- Exte neP waa neemba e ged agingen (p aten, gl: iml: aclen)
E zijn 3 soo ten pshclol: ogenP
Experimenteel psycholoog: de kl: einste van de 3 g oepen. Voe en let meeste onde zoek
uit. Meesten zijn we kzaam bij unive siteiten.
Docenten psychologie: geven l: es op ve sclil: l: ende be oepsopl: eidingen en unive siteiten.
Doen onde zoek en geven l: es.
Toegepast psychologenP Geb uiken de kennis die doo expe imenteel: pshclol: ogen is
ve gaa d om p obl: emen van mensen op te l: ossen (t ainingen, testen). G ootste g oep.
PsychiatrieP is een mediscl special: isme, en maakt geen deel: uit van de pshclol: ogie.
yshcliate s lebben een mediscle opl: eiding gevol: gd en een opl: eiding in de belandel: ing
van geestel: ijke en ged agsmatge p obl: emen. yshclol: ogie is een veel: b ede vakgebied
dat pshcliat ie.
PseudopsychologieP Niet onde bouwende pshclol: ogiscle aannamen die al: s
wetensclappel: ijke waa leden wo den gep esentee d. (Waa zegge ij/g afol: ogie)
1.2 Wat zijn de zes bel: ang ijkste pe specteven van de pshclol: ogie
1. Biologische perspecteeP Zowel: onze pe soonl: ijkleid, onze voo keu en, onze
ged agspat onen en onze vaa digleden voo t uit onze l: iclamel: ijke eigensclappen.
Deze pshclol: ogen zoeken de oo zaken van ons ged ag in let zenuwstel: sel: , let
lo moonstel: sel: en de genen. Desca tes idee was de basis voo let biol: ogiscle pe spectef.
Hij zeiP scleiding geest en l: iclaam.
Twee va iates op let Biol: ogiscle pe spectefP
- NeurowetenschapP De wetensclap die zicl bezigloudt met al: l: e aspecten van let
zenuwstel: sel: .
- Evolutonaire psychologieP een g oot deel: van let mensel: ijk ged ag komt voo t uit
ove geë fde neigingen.
De genetscle opmaak, die aan onze meest fundamentel: e ged agingen ten g ondsl: ag l: igt, is
gevo md doo de omstandigleden waa in onze genetscle voo oude s duizenden ja en
gel: eden ve kee den. Bijvoo beel: d wij gingen ecltop l: open toen de oe wouden
ve dwenen/ babh’ers lebben een afee voo al: l: es wat bite is, waa sclijnl: ijk doo gif.
,Vol: gens de evol: utonai e pshclol: ogie lebben invl: oeden in de omgeving de stamboom van
de mens ‘gesnoeid’er, lie mee wo dt bedoel: d dat al: l: een de mens met de gunstgste
l: iclamel: ijk en pshcliscle kenme ken ove l: eefde.
Lijkt op natuurlijke selecte: De l: iclamel: ijke kenme ken van een soo t evol: uee de in de
icltng van de kenme ken die de best aangepaste o ganismen een voo deel: gaven in de
st ijd om let bestaan.
1.2.2 let begin van de wetensclappel: ijke pshclol: ogie en let mode ne cogniteve
pe spectef
Introspecte (Wundt)P Een teclniek, waa bij get ainde v ijwil: l: ige s lun senso iscle en
emotonel: e eactes op ve sclil: l: ende p ikkel: s bescl ijven. Het nadenken ove je eigen
gevoel: ens en ged ag.
Onze ve standel: ijke actviteit bestaat uit ve sclil: l: ende combinates van deze el: ementenP
gewaa wo ding, waa nemingen, geleugen, aandaclt, emote, denken, l: e en en taal: .
Structuralisme = onde zoek naa de el: ementen van let bewustzijn.
Doel: P de meest el: ementen ‘st uctu e en’er of onde del: en van de geest aan let l: iclt
b engen.
Wil: lel: m Wundt E moest vol: gens lem een bepaal: de st uctuu in iede mensel: ijk
b ein ziten waa uit l: ogiscl zou bl: ijken loe een pe soon zou denken en waa nemen in
ve sclil: l: ende situates.
Wil: l: iam James vond de benade ing van Wundt te bepe kt, de pshclol: ogie zou zicl moeten
iclten op de functe van let bewustzijn en niet al: l: een op de st uctuu .
Functonalisme (William James) = iclt zicl op de functe van let bewustzijn en niet
al: l: een op de st uctuu e van.
Net al: s Da win vond James dat o ganisme zicl aanpassen aan lun omgeving. De
Functonal: isten kwamen met de ee ste toegepaste pshclol: ogieP ze wil: de weten op wel: ke
wijze de pshclol: ogie kon wo den toegepast om let mensel: ijk l: even te ve bete en, dit doo
‘aangel: ee de gewoonten.’er
2. Het moderne cogniteve perspectee: Doo ontwikkel: ing van de compute l: igt de nad uk
op de cognite, geestel: ijke actviteit zoal: s de gewaa wo ding, de pe cepte, let l: e en, let
denken en let geleugen. E moet info mate wo den ve we kt.
Geb uik maken van objecteve e obse vatemetloden, doo ontwikkel: ingen op gebied van
b ain imaging-teclnieken.
1.2.3 let belavio istscl pe spectefP de nad uk op waa neembaa ged ag
Je kunt enkel: zeke leid ve we ven ove datgene dat je kunt waa nemen en de mens is bij de
geboo te een tabul: a asa (een onbescl even bl: ad). Zij bestude en de geest lel: emaal: l: os van
let deel: van de pshclol: ogie. Ze wil: l: en zicl met waa neemba e gebeu tenissen bezigloudenP
stmul: i vanuit de omgeving met de eactes van let o ganisme daa op.
, BehaviorismeP de wetensclap van let ged ag en van de omstandigleden in de omgeving
die dit ged ag beïnvl: oeden.
3. Behavioristsche perspectee: Kijkt voo al: naa de manie waa op ons landel: en wo dt
gevo md doo de consequentes e van.
Een g ote ve dienste van de belavio isten is dat we nu veel: bete beg ijpen dat k aclten
vanuit de omgeving van invl: oed zijn op let mensel: ijk ve mogen om te l: e en.
1.2.4 de pe specteven vanuit de gelel: e pe soonP pshclodhnamiscl, lumanistscl,
ka akte t ekken en tempe ament
Sigmund F eudP Hij ontwikkel: en een metlode (Psychoanalyse) voo let belandel: en van
geestel: ijke stoo nissen die op een ande adicaal: idee was gebasee dP de pe soonl: ijkleid en
pshcliscle stoo nissen ontstaan voo namel: ijk uit p ocessen in de onbewuste geest, en niet
in let bewustzijn. Dit kon de gelel: e pe soon ve kl: a en.
DoelP el: k aspect van de geest in één enkel: e, g ootse tleo ie te ve kl: a en.
Onbewuste p ocessen kunnen de pe soonl: ijkleid domine en en pshcliscle stoo nissen
ve oo zaken.
Psychodynamische psychologie: de geest, voo al: de onbewuste geest, is een ese voi
van ene gie voo de pe soonl: ijkleid. Deze ene gie is datgene wat ons motvee t.
PsychoanalyseP F eud zijn shsteem.
4. Perspecteven vanuit de gehele persoonP
1. yshclodhnamiscle pshclol: ogie
2. Humanistscle pshclol: ogie
3. yshclol: ogie van ka akte t ekken en tempe ament.
Humanistsche psychologie: l: egt de nad uk op de positeve kant van onze natuu in
pl: aats van op pshcliscle stoo nissenP onze mogel: ijkleden, tle apeuten en potente.
Mensen zijn al: s o ganismen met een v ije wil: . Op g ond van die v ije wil: kunnen ze
keuzes maken en zo lun l: even beïnvl: oeden. De opvatting die je lebt van jezel: f en van je
fhsieke en emotonel: e beloefen lebben een g ote invl: oed op je gedaclten, emotes en
landel: ingen, die op lun beu t al: l: emaal: invl: oed lebben op de ontwikkel: ing van je
mogel: ijkleid.
Psychologie van karaktertrekken en temparament: ve sclil: l: en tussen mensen ontstaan
uit ve sclil: l: en in bl: ijvende kenme ken en neigingen, die ka akte t ekken en
tempe amentvol: wo den genoemd.
De ka akte t ekken int ove sie en ext ave sie lo en lie bij. Ande e ka akte t ekken zijn
onde mee openstaan voo nieuwe e va ingen, v iendel: ijkleid, of nauwgezet.
Daa naast ve sclil: l: en we ook vol: gens deze pshclol: ogie, op let gebied van tempe ament.
Van al: deze ka akte eigensclappen wo dt ve onde stel: d dat ze voo een deel: biol: ogiscl
zijn en tamel: ijk consistent in de tjd en in ve sclil: l: ende situates.
Hoofdstuk 1: Geest, gedrag en wetenschap
1.1 Wat is pshclol: ogie en wat is let niet
PsychologieP is een b eed vel: d, met vel: e special: ismen, maa in wezen is pshclol: ogie de
wetensclap van ged ag en geestel: ijke p ocessen (mental: e actviteiten).
Het te ein van de pshclol: ogie besl: aat dus zowel: inte ne al: s exte ne geestel: ijke
p ocessenP
- Inte neP kunnen we al: l: een indi ect waa nemen (voel: en, denken)
- Exte neP waa neemba e ged agingen (p aten, gl: iml: aclen)
E zijn 3 soo ten pshclol: ogenP
Experimenteel psycholoog: de kl: einste van de 3 g oepen. Voe en let meeste onde zoek
uit. Meesten zijn we kzaam bij unive siteiten.
Docenten psychologie: geven l: es op ve sclil: l: ende be oepsopl: eidingen en unive siteiten.
Doen onde zoek en geven l: es.
Toegepast psychologenP Geb uiken de kennis die doo expe imenteel: pshclol: ogen is
ve gaa d om p obl: emen van mensen op te l: ossen (t ainingen, testen). G ootste g oep.
PsychiatrieP is een mediscl special: isme, en maakt geen deel: uit van de pshclol: ogie.
yshcliate s lebben een mediscle opl: eiding gevol: gd en een opl: eiding in de belandel: ing
van geestel: ijke en ged agsmatge p obl: emen. yshclol: ogie is een veel: b ede vakgebied
dat pshcliat ie.
PseudopsychologieP Niet onde bouwende pshclol: ogiscle aannamen die al: s
wetensclappel: ijke waa leden wo den gep esentee d. (Waa zegge ij/g afol: ogie)
1.2 Wat zijn de zes bel: ang ijkste pe specteven van de pshclol: ogie
1. Biologische perspecteeP Zowel: onze pe soonl: ijkleid, onze voo keu en, onze
ged agspat onen en onze vaa digleden voo t uit onze l: iclamel: ijke eigensclappen.
Deze pshclol: ogen zoeken de oo zaken van ons ged ag in let zenuwstel: sel: , let
lo moonstel: sel: en de genen. Desca tes idee was de basis voo let biol: ogiscle pe spectef.
Hij zeiP scleiding geest en l: iclaam.
Twee va iates op let Biol: ogiscle pe spectefP
- NeurowetenschapP De wetensclap die zicl bezigloudt met al: l: e aspecten van let
zenuwstel: sel: .
- Evolutonaire psychologieP een g oot deel: van let mensel: ijk ged ag komt voo t uit
ove geë fde neigingen.
De genetscle opmaak, die aan onze meest fundamentel: e ged agingen ten g ondsl: ag l: igt, is
gevo md doo de omstandigleden waa in onze genetscle voo oude s duizenden ja en
gel: eden ve kee den. Bijvoo beel: d wij gingen ecltop l: open toen de oe wouden
ve dwenen/ babh’ers lebben een afee voo al: l: es wat bite is, waa sclijnl: ijk doo gif.
,Vol: gens de evol: utonai e pshclol: ogie lebben invl: oeden in de omgeving de stamboom van
de mens ‘gesnoeid’er, lie mee wo dt bedoel: d dat al: l: een de mens met de gunstgste
l: iclamel: ijk en pshcliscle kenme ken ove l: eefde.
Lijkt op natuurlijke selecte: De l: iclamel: ijke kenme ken van een soo t evol: uee de in de
icltng van de kenme ken die de best aangepaste o ganismen een voo deel: gaven in de
st ijd om let bestaan.
1.2.2 let begin van de wetensclappel: ijke pshclol: ogie en let mode ne cogniteve
pe spectef
Introspecte (Wundt)P Een teclniek, waa bij get ainde v ijwil: l: ige s lun senso iscle en
emotonel: e eactes op ve sclil: l: ende p ikkel: s bescl ijven. Het nadenken ove je eigen
gevoel: ens en ged ag.
Onze ve standel: ijke actviteit bestaat uit ve sclil: l: ende combinates van deze el: ementenP
gewaa wo ding, waa nemingen, geleugen, aandaclt, emote, denken, l: e en en taal: .
Structuralisme = onde zoek naa de el: ementen van let bewustzijn.
Doel: P de meest el: ementen ‘st uctu e en’er of onde del: en van de geest aan let l: iclt
b engen.
Wil: lel: m Wundt E moest vol: gens lem een bepaal: de st uctuu in iede mensel: ijk
b ein ziten waa uit l: ogiscl zou bl: ijken loe een pe soon zou denken en waa nemen in
ve sclil: l: ende situates.
Wil: l: iam James vond de benade ing van Wundt te bepe kt, de pshclol: ogie zou zicl moeten
iclten op de functe van let bewustzijn en niet al: l: een op de st uctuu .
Functonalisme (William James) = iclt zicl op de functe van let bewustzijn en niet
al: l: een op de st uctuu e van.
Net al: s Da win vond James dat o ganisme zicl aanpassen aan lun omgeving. De
Functonal: isten kwamen met de ee ste toegepaste pshclol: ogieP ze wil: de weten op wel: ke
wijze de pshclol: ogie kon wo den toegepast om let mensel: ijk l: even te ve bete en, dit doo
‘aangel: ee de gewoonten.’er
2. Het moderne cogniteve perspectee: Doo ontwikkel: ing van de compute l: igt de nad uk
op de cognite, geestel: ijke actviteit zoal: s de gewaa wo ding, de pe cepte, let l: e en, let
denken en let geleugen. E moet info mate wo den ve we kt.
Geb uik maken van objecteve e obse vatemetloden, doo ontwikkel: ingen op gebied van
b ain imaging-teclnieken.
1.2.3 let belavio istscl pe spectefP de nad uk op waa neembaa ged ag
Je kunt enkel: zeke leid ve we ven ove datgene dat je kunt waa nemen en de mens is bij de
geboo te een tabul: a asa (een onbescl even bl: ad). Zij bestude en de geest lel: emaal: l: os van
let deel: van de pshclol: ogie. Ze wil: l: en zicl met waa neemba e gebeu tenissen bezigloudenP
stmul: i vanuit de omgeving met de eactes van let o ganisme daa op.
, BehaviorismeP de wetensclap van let ged ag en van de omstandigleden in de omgeving
die dit ged ag beïnvl: oeden.
3. Behavioristsche perspectee: Kijkt voo al: naa de manie waa op ons landel: en wo dt
gevo md doo de consequentes e van.
Een g ote ve dienste van de belavio isten is dat we nu veel: bete beg ijpen dat k aclten
vanuit de omgeving van invl: oed zijn op let mensel: ijk ve mogen om te l: e en.
1.2.4 de pe specteven vanuit de gelel: e pe soonP pshclodhnamiscl, lumanistscl,
ka akte t ekken en tempe ament
Sigmund F eudP Hij ontwikkel: en een metlode (Psychoanalyse) voo let belandel: en van
geestel: ijke stoo nissen die op een ande adicaal: idee was gebasee dP de pe soonl: ijkleid en
pshcliscle stoo nissen ontstaan voo namel: ijk uit p ocessen in de onbewuste geest, en niet
in let bewustzijn. Dit kon de gelel: e pe soon ve kl: a en.
DoelP el: k aspect van de geest in één enkel: e, g ootse tleo ie te ve kl: a en.
Onbewuste p ocessen kunnen de pe soonl: ijkleid domine en en pshcliscle stoo nissen
ve oo zaken.
Psychodynamische psychologie: de geest, voo al: de onbewuste geest, is een ese voi
van ene gie voo de pe soonl: ijkleid. Deze ene gie is datgene wat ons motvee t.
PsychoanalyseP F eud zijn shsteem.
4. Perspecteven vanuit de gehele persoonP
1. yshclodhnamiscle pshclol: ogie
2. Humanistscle pshclol: ogie
3. yshclol: ogie van ka akte t ekken en tempe ament.
Humanistsche psychologie: l: egt de nad uk op de positeve kant van onze natuu in
pl: aats van op pshcliscle stoo nissenP onze mogel: ijkleden, tle apeuten en potente.
Mensen zijn al: s o ganismen met een v ije wil: . Op g ond van die v ije wil: kunnen ze
keuzes maken en zo lun l: even beïnvl: oeden. De opvatting die je lebt van jezel: f en van je
fhsieke en emotonel: e beloefen lebben een g ote invl: oed op je gedaclten, emotes en
landel: ingen, die op lun beu t al: l: emaal: invl: oed lebben op de ontwikkel: ing van je
mogel: ijkleid.
Psychologie van karaktertrekken en temparament: ve sclil: l: en tussen mensen ontstaan
uit ve sclil: l: en in bl: ijvende kenme ken en neigingen, die ka akte t ekken en
tempe amentvol: wo den genoemd.
De ka akte t ekken int ove sie en ext ave sie lo en lie bij. Ande e ka akte t ekken zijn
onde mee openstaan voo nieuwe e va ingen, v iendel: ijkleid, of nauwgezet.
Daa naast ve sclil: l: en we ook vol: gens deze pshclol: ogie, op let gebied van tempe ament.
Van al: deze ka akte eigensclappen wo dt ve onde stel: d dat ze voo een deel: biol: ogiscl
zijn en tamel: ijk consistent in de tjd en in ve sclil: l: ende situates.
