H1. Diagnostiek en classifcatie an eeentie
Demente wordt astgesteld wanneer er ognite e of gedragsmatge symptomen bestaan die
1. Interfereren met het beroepsmatg of dagelijks fun toneren.
2. Een a hteruitgang zijn an ni eau an fun toneren.
3. Niet erklaard worden door een delier of psy hiatris he aandoening.
4. Cognite e stoornissen worden astgesteld door middel an anamnese bij de patint en een
betrouwbare informant met obje te e tests an de mentale status.
5. De stoornis betref minimaal 2 an de olgende domeinen
- het geheugen;
- de uit oerende fun tes;
- de isuospatile fun tes;
- de taalfun tes;
- persoonlijkheid en gedrag.
*Alzheimer
- problemen met opslaan an nieuwe informate.
- items in een gesprek telkens herhalen.
- patent raakt gemakkelijk de weg kwijt.
- re all en herkenning zijn na enkele minuten erstoord.
Taal
Begin
- onjuiste benoeming an oorwerpen.
- zoeken naar de juiste woorden.
- erarming taalgebruik.
- begrijpen an omplexe raagstukken en erbale opdra hten wordt moeilijker.
Verloop
- parafasiein (1)
- aggramatsme (2)
- erlies taalbegrip
Ge orderd
- e holalie (3)
- palilalie (4)
- perse erates (5)
- olledig ontbreken an taalbegrip, soms kan de non- erbale ommuni ate nog behouden zijn.
Prakts he aardigheden (apraxie)
- problemen in alledaagse handelingen roeren in de thee met omgekeerd lepeltje.
- geïsoleerde apraxiein tongapraxie, kledingapraxie.
- neiging tot ratonaliseren (6) bij onfrontate apraxie.
Visuele herkenning (agnosie)
- prosopagnosie (7)
- somatoagnosie (8), aak in een later stadium
Exe ute e fun testoornissen
- erlies an o erzi ht, plannings aardigheid en een adequate uit oering an omplexe taken en
,handelingen on ermogen om 2 dingen tegelijk te kunnen doen, een gesprek tussen meerdere
personen niet kunnen olgen, on erwa ht een maaltjd kunnen koken oor meerdere personen.
Neuropsy his he ers hijnselen
- isuele hallu inates
- waandenkbeelden
Bo enstaande zorgen oor een snellere ognite e en fun tonele a hteruitgang.
- wanen, agressie, angst- en stemmingsstoornissen, na htelijke onrust, bewegingsdrang en apathie.
Diagnostek
Volgens het Natonal Insttute on Aging-Alzheimer’ss Asso iaton orkgroup kan Alzheimer
gediagnostseerd worden als er sprake is an demente en als aan de olgende oorwaarden is
oldaan
1. Geleidelijk ontstaan en progressie;
2. Presentate met geheugenstoornissen of non-amnests he (9) ers hijnselen;
3. Niet optredend tjdens delier of erklaarbaar door een andere ziekte.
* Frontotemporale demente
- 40% heef een posite e familieanamnese
- 3 arianten
1. Beha ioural ariant FTD (BVFTD)
- geleidelijk ontstane gedrags- en persoonlijkheids erandering
- stoornissen in de uit oerende fun tes
- isuospatile fun tes blij en tot een laat stadium inta t
- apathiesyndroom, ontremd gedrag, stereotep-dwangmatg gedrag
- erlies an empathie of emotonele betrokkenheid en erminderd inzi ht in eigen toestand
- Theory of mind niet kunnen inle en in andermans situate
- redu te an spontane spraak
2. Progressie e niet- loeiende afasie (PA)
- moeizame, niet- loeiende spraak met grammat ale en fonologis he fouten.
- patint is zi h an de taalstoornis bewust.
3. Semants he demente (SD)
- erlies an betekenis an woorden en obje ten, kan zowel op erbaal als isueel ni eau zijn.
- spraak is eelal loeiend, met begrips- en benoemstoornissen. Vb wat is bro oli?
- later stadium gedragsstoornissen dwangmatgheid, innerlijke rusteloosheid en ego entrisme.
Re htszijdige ariant
- moeilijk te onders heiden an Alzheimer.
- prosopagnosie (7) en gestoorde obje therkenning.
* Demente met Lewy-li haampjes
- kenmerkt zi h door progressie e ognite e a hteruitgang met stoornissen in uit oerende taken en
uitgesproken iuospatile (10) stoornissen.
- ernst an de ognite e stoornissen kan an minuut tot minuut wisselen.
- aanda htsstoornissen, problemen met de on eptnformate en de mentale fexibiliteit
beperking an het so iaal en beroepsmatg fun toneren.
,- ex essie e slaapbehoefe bij patinten in een niet-stmulerende omge ing.
- isuele hallu inates komen signif ant aker oor dan bij Alzheimer.
- rigiditeit (11) en bradykinesie (12).
- frequent allen, rem-slaapstoornissen en syn opes (13).
- ontra-indi ate neurolept a.
- diagnose an Parkinson dient altjd in eerste instante te zijn gesteld.
Diagnostek
Kern riteria zijn minimaal 2 an de olgende stoornissen
- ognite e stoornissen.
- extrapiramidale symptomen (14).
- isuele hallu inates.
*Deltaplan Demente
oorziet in een intensi ering an het onderzoek, erbetering an de zorgpraktjk en een kra htge
so iale inno ate, waarbij de demente riendelijke samenle ing entraal komt te staan.
1. Parafasie woorden erwisselen
2. Aggramatsme foute zinsopbouw
3. E holalie dwangmatg herhalen an woorden/zinnen an anderen
4. Palilalie dwangmatg herhalen an woorden/zinnen an zi hzelf
5. Perse erates het niet los kunnen laten an iets dat de geest bezig houdt
6. Ratonaliseren een psy his h afweerme hanisme dat optreedt als iemand door erstandelijk en
bewust redeneren tot een re ht aardiging an zijn a tes probeert te komen.
7. Prosopagnosie ertrouwde gezi hten worden niet meer herkend.
8. Somatoagnosie eigen delen an het li haam niet meer kunnen herkennen.
9. Amnests h problematek in korte en lange termijngeheugen.
10. Visuospateel het zien en erwerken an een waarneming in de ruimte.
11. Rigiditeit stjfeid.
12. Bradykinesie traag bewegen.
13. Syn ope kortdurende bewusteloosheid.
14. Extrapiramidale symptomen ers hijnselen die optreden bij een erstoring an stru tuur of
fun te an bepaalde delen an het entrale zenuwstelsel.
, H2. Klachten en erschijnselen an eeentie
* Diagnose demente
1. Criteria Diagnost and Statst al lanual of lental Disorders, de DSl-IV, of sinds 2013 DSl-5.
stoornissen an minstens 2 ognite e stoornissen,…
- omplexe aanda ht
- exe ute e fun tes
- leer ermogen en geheugen
- taal
- per eptueel-motoris h (1)
- so iaal- ognitef
…die elk leiden tot een belemmering an het onafankelijk fun toneren bij de dagelijkse bezigheden.
!Nieuw standpunt geheugenstoornissen zijn geen ast onderdeel meer an demente.
Adequaat uitge oerd klinis h onderzoek an het mentaal fun toneren i. .m. de (hetero)anamnets h
erzamelde gege ens. Hierbij dient aanda ht besteed te worden aan
- het ognitef fun toneren.
- de mentale status, in het bijzonder de aanwezigheid an ognite e en psy hiatris he
ers hijnselen.
- het fun toneren in het dagelijks le en.
1. Anamnese
DOEL kla hten erduidelijking.
- inhoud en orm an het gesprek met de patint wordt beoordeeld.
- kan minder betrouwbaar zijn door ognite e beperkingen.
- ragen naar on rete oorbeelden an de belemmeringen die de ognite e kla hten ormen oor
een onafankelijk fun toneren.
- ragen naar de betekenis an de kla hten an de patint.
2. Hetero-anamnese
DOEL betrouwbaarheid anamnese nagaan en obje te e informate erkrijgen o er het fun toneren.
- informeren naar prakts he oorbeelden an ergeeta htgheid, woord indproblemen, apraxie en
stoornissen in de isuospatile aardigheden en exe ute e fun tes.
- ragen hoe de patint zi h zou redden als hij/zij er helemaal alleen oor zou staan.
- anamnese i. .m. hetero-anamnese geef een indruk weer o er de mate an ziekte-inzi ht bij de
patint.
- hetero-anamnese kan worden beïn loed door fa toren zoals o erbelastng, persoonlijkheid of
persoonlijke problematek an de informant.
- ers haf noodzakelijke informate o er e entuele psy hiatris he symptomen.
- indruk erkrijgen an de er aren zorgzwaarte.
3. Onderzoek an de mentale status
- algemene indruk – ognite e domeinen worden in kaart gebra ht – globale indruk
globale indruk d.m. . ‘bedside tests’s
Zoals de lini lental State Examinaton (llSE)
- er wordt gelet op het testresultaat en de wijze waarop dit wordt behaald.
- de uiteindelijke, totale mmse-s ore geef geen diagnose, maar een indi ate an ognite e
a hteruitgang weer, en het aantal fout-posite e en fout-negate e uitkomsten.
Demente wordt astgesteld wanneer er ognite e of gedragsmatge symptomen bestaan die
1. Interfereren met het beroepsmatg of dagelijks fun toneren.
2. Een a hteruitgang zijn an ni eau an fun toneren.
3. Niet erklaard worden door een delier of psy hiatris he aandoening.
4. Cognite e stoornissen worden astgesteld door middel an anamnese bij de patint en een
betrouwbare informant met obje te e tests an de mentale status.
5. De stoornis betref minimaal 2 an de olgende domeinen
- het geheugen;
- de uit oerende fun tes;
- de isuospatile fun tes;
- de taalfun tes;
- persoonlijkheid en gedrag.
*Alzheimer
- problemen met opslaan an nieuwe informate.
- items in een gesprek telkens herhalen.
- patent raakt gemakkelijk de weg kwijt.
- re all en herkenning zijn na enkele minuten erstoord.
Taal
Begin
- onjuiste benoeming an oorwerpen.
- zoeken naar de juiste woorden.
- erarming taalgebruik.
- begrijpen an omplexe raagstukken en erbale opdra hten wordt moeilijker.
Verloop
- parafasiein (1)
- aggramatsme (2)
- erlies taalbegrip
Ge orderd
- e holalie (3)
- palilalie (4)
- perse erates (5)
- olledig ontbreken an taalbegrip, soms kan de non- erbale ommuni ate nog behouden zijn.
Prakts he aardigheden (apraxie)
- problemen in alledaagse handelingen roeren in de thee met omgekeerd lepeltje.
- geïsoleerde apraxiein tongapraxie, kledingapraxie.
- neiging tot ratonaliseren (6) bij onfrontate apraxie.
Visuele herkenning (agnosie)
- prosopagnosie (7)
- somatoagnosie (8), aak in een later stadium
Exe ute e fun testoornissen
- erlies an o erzi ht, plannings aardigheid en een adequate uit oering an omplexe taken en
,handelingen on ermogen om 2 dingen tegelijk te kunnen doen, een gesprek tussen meerdere
personen niet kunnen olgen, on erwa ht een maaltjd kunnen koken oor meerdere personen.
Neuropsy his he ers hijnselen
- isuele hallu inates
- waandenkbeelden
Bo enstaande zorgen oor een snellere ognite e en fun tonele a hteruitgang.
- wanen, agressie, angst- en stemmingsstoornissen, na htelijke onrust, bewegingsdrang en apathie.
Diagnostek
Volgens het Natonal Insttute on Aging-Alzheimer’ss Asso iaton orkgroup kan Alzheimer
gediagnostseerd worden als er sprake is an demente en als aan de olgende oorwaarden is
oldaan
1. Geleidelijk ontstaan en progressie;
2. Presentate met geheugenstoornissen of non-amnests he (9) ers hijnselen;
3. Niet optredend tjdens delier of erklaarbaar door een andere ziekte.
* Frontotemporale demente
- 40% heef een posite e familieanamnese
- 3 arianten
1. Beha ioural ariant FTD (BVFTD)
- geleidelijk ontstane gedrags- en persoonlijkheids erandering
- stoornissen in de uit oerende fun tes
- isuospatile fun tes blij en tot een laat stadium inta t
- apathiesyndroom, ontremd gedrag, stereotep-dwangmatg gedrag
- erlies an empathie of emotonele betrokkenheid en erminderd inzi ht in eigen toestand
- Theory of mind niet kunnen inle en in andermans situate
- redu te an spontane spraak
2. Progressie e niet- loeiende afasie (PA)
- moeizame, niet- loeiende spraak met grammat ale en fonologis he fouten.
- patint is zi h an de taalstoornis bewust.
3. Semants he demente (SD)
- erlies an betekenis an woorden en obje ten, kan zowel op erbaal als isueel ni eau zijn.
- spraak is eelal loeiend, met begrips- en benoemstoornissen. Vb wat is bro oli?
- later stadium gedragsstoornissen dwangmatgheid, innerlijke rusteloosheid en ego entrisme.
Re htszijdige ariant
- moeilijk te onders heiden an Alzheimer.
- prosopagnosie (7) en gestoorde obje therkenning.
* Demente met Lewy-li haampjes
- kenmerkt zi h door progressie e ognite e a hteruitgang met stoornissen in uit oerende taken en
uitgesproken iuospatile (10) stoornissen.
- ernst an de ognite e stoornissen kan an minuut tot minuut wisselen.
- aanda htsstoornissen, problemen met de on eptnformate en de mentale fexibiliteit
beperking an het so iaal en beroepsmatg fun toneren.
,- ex essie e slaapbehoefe bij patinten in een niet-stmulerende omge ing.
- isuele hallu inates komen signif ant aker oor dan bij Alzheimer.
- rigiditeit (11) en bradykinesie (12).
- frequent allen, rem-slaapstoornissen en syn opes (13).
- ontra-indi ate neurolept a.
- diagnose an Parkinson dient altjd in eerste instante te zijn gesteld.
Diagnostek
Kern riteria zijn minimaal 2 an de olgende stoornissen
- ognite e stoornissen.
- extrapiramidale symptomen (14).
- isuele hallu inates.
*Deltaplan Demente
oorziet in een intensi ering an het onderzoek, erbetering an de zorgpraktjk en een kra htge
so iale inno ate, waarbij de demente riendelijke samenle ing entraal komt te staan.
1. Parafasie woorden erwisselen
2. Aggramatsme foute zinsopbouw
3. E holalie dwangmatg herhalen an woorden/zinnen an anderen
4. Palilalie dwangmatg herhalen an woorden/zinnen an zi hzelf
5. Perse erates het niet los kunnen laten an iets dat de geest bezig houdt
6. Ratonaliseren een psy his h afweerme hanisme dat optreedt als iemand door erstandelijk en
bewust redeneren tot een re ht aardiging an zijn a tes probeert te komen.
7. Prosopagnosie ertrouwde gezi hten worden niet meer herkend.
8. Somatoagnosie eigen delen an het li haam niet meer kunnen herkennen.
9. Amnests h problematek in korte en lange termijngeheugen.
10. Visuospateel het zien en erwerken an een waarneming in de ruimte.
11. Rigiditeit stjfeid.
12. Bradykinesie traag bewegen.
13. Syn ope kortdurende bewusteloosheid.
14. Extrapiramidale symptomen ers hijnselen die optreden bij een erstoring an stru tuur of
fun te an bepaalde delen an het entrale zenuwstelsel.
, H2. Klachten en erschijnselen an eeentie
* Diagnose demente
1. Criteria Diagnost and Statst al lanual of lental Disorders, de DSl-IV, of sinds 2013 DSl-5.
stoornissen an minstens 2 ognite e stoornissen,…
- omplexe aanda ht
- exe ute e fun tes
- leer ermogen en geheugen
- taal
- per eptueel-motoris h (1)
- so iaal- ognitef
…die elk leiden tot een belemmering an het onafankelijk fun toneren bij de dagelijkse bezigheden.
!Nieuw standpunt geheugenstoornissen zijn geen ast onderdeel meer an demente.
Adequaat uitge oerd klinis h onderzoek an het mentaal fun toneren i. .m. de (hetero)anamnets h
erzamelde gege ens. Hierbij dient aanda ht besteed te worden aan
- het ognitef fun toneren.
- de mentale status, in het bijzonder de aanwezigheid an ognite e en psy hiatris he
ers hijnselen.
- het fun toneren in het dagelijks le en.
1. Anamnese
DOEL kla hten erduidelijking.
- inhoud en orm an het gesprek met de patint wordt beoordeeld.
- kan minder betrouwbaar zijn door ognite e beperkingen.
- ragen naar on rete oorbeelden an de belemmeringen die de ognite e kla hten ormen oor
een onafankelijk fun toneren.
- ragen naar de betekenis an de kla hten an de patint.
2. Hetero-anamnese
DOEL betrouwbaarheid anamnese nagaan en obje te e informate erkrijgen o er het fun toneren.
- informeren naar prakts he oorbeelden an ergeeta htgheid, woord indproblemen, apraxie en
stoornissen in de isuospatile aardigheden en exe ute e fun tes.
- ragen hoe de patint zi h zou redden als hij/zij er helemaal alleen oor zou staan.
- anamnese i. .m. hetero-anamnese geef een indruk weer o er de mate an ziekte-inzi ht bij de
patint.
- hetero-anamnese kan worden beïn loed door fa toren zoals o erbelastng, persoonlijkheid of
persoonlijke problematek an de informant.
- ers haf noodzakelijke informate o er e entuele psy hiatris he symptomen.
- indruk erkrijgen an de er aren zorgzwaarte.
3. Onderzoek an de mentale status
- algemene indruk – ognite e domeinen worden in kaart gebra ht – globale indruk
globale indruk d.m. . ‘bedside tests’s
Zoals de lini lental State Examinaton (llSE)
- er wordt gelet op het testresultaat en de wijze waarop dit wordt behaald.
- de uiteindelijke, totale mmse-s ore geef geen diagnose, maar een indi ate an ognite e
a hteruitgang weer, en het aantal fout-posite e en fout-negate e uitkomsten.
