Geschiedenis samenvatting H1 + H2 Memo Max Bovenbouw VWO

Geschiedenis samenvatting
Hoofdstuk 1: Jagers en boeren

Kenmerkende aspecten
 De levenswijze van jagers-verzamelaars
 Het ontstaan van landbouw en landbouwsamenlevingen
 Het ontstaan van de eerste stedelijke gemeenschappen

Paragraaf 1

Homo habilis = eerste mens, jager-verzamelaar
Homo sapiens = moderne mens
 140.000 v.C. in Afrika
 100.000 v.C. in Azië
 40.000 v.C. in Europa

Laatste ijstijd = 120.000 – 10.000 v.C.
Europa bestond uit:
 Kale, open vlaktes
 Grasachtige planten
 Soms berken of dennenbomen

In ijstijd leefden mensen vooral van jacht op:
 Rendieren, mammoeten, paarden en bizons
Tempratuur steeg  Mammoet en bizon sterven uit  Overgestapt naar herten

Jagers-verzamelaars = nomaden (geen vaste woonplaats)
 Wanneer leefomgeving niet meer genoeg voedsel had, trokken ze verder
 Wonen in grotten, hutten en tenten, gemaakt van dierenhuiden
 Langere tijd op jacht  Tijdelijke kampen
 Leefden in groepen, 20 tot 30 personen
 Geen grote sociale verschillen
 Taakverdeling
 Beperkte bronnen, want hadden nog geen schrift
 Mannen = jacht
Vrouwen = voedsel verzamelen
 Groepen dreven onderling handel met: vuurstenen, ivoor en schelpen
 Maakte meer wapens en gespecialiseerde gereedschappen in vergelijking met
voorganger
 Grotere variëteit aan materialen

Voorbeelden wapens en gespecialiseerde gereedschappen:
 Boor van vuursteen
 Harpoen van rendierengewei
 Naalden van bot
 Draad van leer of pezen

 Als enige mensensoort hadden ze afbeeldingen

, - Grotschilderingen met bizons, paarden en mammoeten
- Mensen die deze maakten leefden in prehistorie, want nog geen schrift
- Daardoor weten we geen betekenis

Verschil homo sapiens van andere mensensoorten
 Homo sapiens maakten meer wapens en gespecialiseerde gereedschappen met
grotere variëteit aan materialen
 Als enige mensensoort had de homosapien afbeeldingen

Agrarische revolutie

Overgang
 Jagen-verzamelen  boerenbestaan
 Begon in midden-oosten

Rond 12.000 v.C.
 Einde van laatste ijstijd  Meer regen  Vruchtbaar gebied

Sommige plaatsen in natuur
 Zoveel voedsel dat mensen lange tijd op één plek gingen vestigen

2 theoriën:
1. Klimaatverandering gaf aanzet tot overgang naar landbouw.
Koud en droog  minder eetbare planten  voedseltekort  maar mensen gewend aan
vaste nederzetting dus wouden niet wegtrekken  andere oplossing  zelf graan
produceren

2. Te snelgroeiende bevolking gaf aanzet tot overgang naar landbouw.
Bevolking groeide zo snel  natuur kon niet bijbenen  natuurlijke omgeving uitgeput
(doordat mensen niet meer wegtrokken maar in hetzelfde gebied naar eten bleven
zoeken)  mensen gedwongen om zelf gewassen te verbouwen

Wereldwijd verschijnsel
 China, India, Peru, Ecuador, Mexico, Noord-Amerika, West-Afrika en Nieuw-
Guinea  Landbouw uitgevonden
 Alleen in Midden-Oosten hadden mensen vaste woonplaats voor landbouw

Nieuwe levenswijze
 Zwervend  gevestigd (sedentair) bestaan
(Leven van landbouw, moeten bij akker blijven)

Kenmerken Agrarische revolutie
 Mens ging natuur steeds meer naar zijn hand zetten
- Bossen  akkers
- Grasvlakten  graanvelden
- Meer dorpen
 Iedereen werkt en woont op platteland
 Overgrote deel van inkomen bestaat uit landbouw
 Boeren zelfvoorzienend

,  Weinig specialisatie

Goede gevolgen Agrarische revolutie
 Snelle bevolkingsgroei
- Jagers-verzamelaars hadden veel ruimte nodig voor voedselvoorziening,
boeren produceerden veel meer (kunnen meer mensen in leven houden)
- Geboortecijfer steeg, bij jagers-verzamelaars was manier van leven
(rondtrekken) erg lichamelijk belastend (nu kregen ze vaker kinderen)
 Ontwikkeling veeteelt (rond 7500 v.C.)
- Eerst hielden boeren dieren voor vlees
- Daarna melk, wol en leer
- Daarna trekkracht
 Stimuleerde uitvinding van nieuwe technieken
- Weven, pottenbakken, productie gepolijst steen
- Gepolijste stenen hakbijl  bomen mee hakken, plaats voor akkers +
weidegrond
- Toenemend gebruik metaal voor gereedschappen en wapens
Eerst brons (Midden-oosten 3000 v.C.)
Daarna ijzer (Midden-oosten 1200 v.C.)
 Sedentair bestaan
- Mensen bleven op één plaats

Slechte gevolgen Agrarische revolutie
 Slechtere gezondheid
- Ondervoeding: Zodra gewas mislukte  direct gevaar voor hongersnood
- Infectieziekten: Bevolking nam toe  leefden dichter op elkaar  risico
op infectieziekten groeide + vee bracht ziekten mee
- Misvorming van bijvoorbeeld ruggengraat: Door zware lichamelijke
arbeid
 Sociale ongelijkheid
- Eerst werd opbrengst van jacht gedeeld
- Daarna kregen mensen eigen akkers  verschillen in rijkdom, macht en
aanzien  hiërarchie
 Aantasting natuur
- Mens ging natuur steeds meer naar zijn hand zetten
- Bossen  Akkers bijvoorbeeld
 Oorlog
 Hiërarchie

Paragraaf 2

Vroege steden = 3300 v.C. (Soemerië, Mesopotamië)
 Oorzaak: vruchtbare grond
 Gevolg: voedseloverschot  bevolking kan groeien

Nieuwe soort samenleving
 Stedelijke gemeenschap