Samenva'ng: Psychologie:
Hoofdstuk 1: Psychologie als wetenschap: P1 – 22
Wat is psychologie?:
• = de wetenschap die zich bezig houd met menselijk gedrag, maar ook zijn interac9e
met de context waarin hij leefde en lee<
• Psyche = ziel
• Loge = de reden
• Gegroeid uit de filosofie
• Innerlijk leven van de mens
• Kwetsbaarheid van de mens
• Verschillende stromingen: verschillende kijk op de mens
• Diverse stromingen van 19e eeuw tot nu
— Eerste hel< vorige eeuw: Psychodynamische theorie vs. Behaviorisme
— Gevolgd door stromingen die er los van stonden
— Eind van de eeuw:
o nieuwe stromingen die verder aan de slag gaan met bouwstenen uit eerdere
stromingen
o Evidence based.
• Chronologie kennen van de stromingen (boek)
• Sommige stromingen ontstaan uit elkaar, sommige stromingen vullen elkaar aan (lijkt
op elkaar)
John B. Watson:
Men are built, not born.... Give me the baby, and I'll make it climb and use its hands in
construc:ng buildings of stone or wood.... I'll make it a thief, a gunman or a dope friend. The
possibili:es of shaping in any direc:on are almost endless.
• Hond van pavlov
• Stroming van behaevorisme
• Klassieke condi9onering
• Nature/nurture gedrag (omgevingsfactoren)
O6o Rank:
Some refuse the loan of life to avoid the debt of death.
• ”the mind is like an iceberg, it floats with one-seventh of its bulk above water.”
• Sigmond Freud à grondlegger psycho analyse
• (onderbewustzijn bv verslaving ontwikkelen, depressie)
Steven Pinker:
Human nature is complex. Even if we do have inclina:ons toward violence, we also have
inclina:on to empathy, to coopera:on, to self-control.
• Evolu9epsychologie à rela9ef nieuwe stroming
• Hoe kunnen we menselijk gedrag verklaren in func9e van de evolu9e?
,Daniel Kahneman:
We're blind to our blindness. We have very liFle idea of how liFle we know. We're not
designed to know how liFle we know.
• Cogni9eve psychologie
• We worden voortdurend misleid dat we niet meer door hebben dat we misleid
worden
Kenmerken van de wetenchap:
1. Domein:
- Het onderwerp van een bepaalde wetenschap of discipline
- Verschillende stromingen binnen de psychologie concentreren zich vaak op
verschillende onderwerpen:
Bijvoorbeeld:
- Behaviorisme > gedrag
- Psychoanalyse > onbewuste
• Elke stroming hee< een apart domein
2. Hypothesen en theorieën:
• Systema9sche en hiërarchische ordening
• Van inzichten en causale verbanden
• Over een bepaald gebied van de werkelijkheid
3. ReducHe:
• Elke wetenschap is
vereenvoudiging vd totale werkelijkheid
• Kracht van wetenschap ligt in isoleren deelsystemen
• H2O (Edmund Husserl)
• What’s it like to be a bat?
• Iedere psychologische theorie faalt
• Wetenschap is al9jd een reduc9e
• We weten niet al9jd hoe het voelt omdat we het zelf niet meemaken maar we
proberen het wel zo goed mogelijk te begrijpen
4. IntersubjecHeve overeenstemming:
• Intersubjec9eve overeenstemming = iets is geldig of waar voor elkeen van een aantal
subjecten
• Voorbeelden:
• God, ufo’s, de verzinsels over vak en leerkracht
• Wetenschap stree< naar intersubjec9eve overeenstemming tussen diegenen die zich
aan wetenschappelijke regels houden
• Inter = tussen
• Intera = jezelf
, 5. Formulering
• nauwkeurig, precies, ondubbelzinnig
• communiceerbaar
• a_akenen vakgebied, weren buitenstaanders
Vb: frustra9etoleran9e, oedipuscomplex, ..
Vb: IQ
• Begrippen defienieren zodat ze nauwkeurig en niet dubbelzinnig zijn
6. Voortgang:
• Wetenschap evolueert
• (1) paradigma’s volgen elkaar op en zijn 9jdgebonden Paradigma
— samenhangende wetenschappelijke visies, theorieën, begrippenkaders en
onderzoeksmethoden
— Een referen9ekader: welke vragen zijn er en hoe moeten we die oplossen?
— Zienswijze, filosofisch uitgangspunt, grondhouding, wereldbeeld
• (2) cyclische voortgang
— Feiten
— Hypothesen
— Toetsen in een onderzoeksopzet (bv. Experiment)
— Integreren in theorie
• Rekening houden met deontologische of ethische principes en persoonlijke principes
• Iedereen verdient een evenwaardige plek in de samenleving!
7. KriHsch:
• Cfr intersubjec9viteit
• Het oordeel van een panel wetenschappers
8. Mensbeeld en filosofisch gedachtengoed:
• Elke wetenschap impliceert een mens- en wereldbeeld, een visie, een
levensbeschouwing is ofwel onderliggend bij het formuleren van nieuwe paradigma
of vloeit als een onlosmakelijke conclusie voort uit de opgebouwde theorieën.
• Ortho:
o normalisa9e, integra9e, inclusie > gelijkheid
Situering tussen de wetenschappen:
• NomotheHsche wetenschap (verklaren)
algemeen geldende regels
fysica: e=mc²
• Ideografische wetenschap (begrijpen)
unieke en specifieke
literatuurwetenschap: romans van Coetzee
Methoden:
1. Mensenkennis:
• Mensenkennis vs. wetenschappelijk psychologische kennis
• Subjec9ef, waardegeladen, cultuurgebonden
, 2. Niet psychometrische methoden:
• Observa9e
• Introspec9e
• Interview
• Anamnese
• Gevalstudie
• Projec9eve technieken
• Observa9e
— par9ciperende observa9e
• Introspec9e
– Door een persoon bij zichzelf vastgestelde gedachten en gevoelens
– Een vorm van innerlijke zelfwaarneming
• Interview
– Meer of minder gestructureerd
– ac9ef luisteren
– Valkuil: projec9e
• Betrokken in de observa9e = par9ciperende observa9e à kan nega9eve of posi9eve
invloed hebben
• Blijven denken over welke ac9es je doet en welke gevolgen/effect ze meebrengen
• Introspec9e= juiste vragen stellen, naar zichzelf laten kijken, geen oordeel vellen
meteen
• Interview = ac9ef luisteren
• Anamnese
= ontstaansgeschiedenis van de ontwikkeling van een bepaalde problema9ek, ...
= gevalsgeschiedenis zoals deze subjec9ef door de persoon is ervaren en
weergegeven.
• Synoniemen van elkaar
• Anamnese= verhaal van client zelf
• Ontstaansgeschiedenis= perspec9ef van de client zelf
• Gevalsgeschiedenis= bv verhaal van wat de mama vertelt waar het probleem ligt
• Gevalstudie
o Intensieve bestudering van één prak9jkgeval
o Globaal inzicht in een gegeven problema9ek
o Mul9disciplinaire benaderingswijze:
§ Medische gegevens
§ Anamnese
§ Vragenlijsten
§ Interview
§ Testuitslagen ...
• Voordelen:
o Diepgaande en gedetailleerd
o verkennen thema
• Nadelen:
o Resultaten niet zomaar te veralgemenen
• Gevalstudie = casus, alle gegevens van de persoon verzamelen en daar over denken
hoe ze het kunnen aanpakken
Hoofdstuk 1: Psychologie als wetenschap: P1 – 22
Wat is psychologie?:
• = de wetenschap die zich bezig houd met menselijk gedrag, maar ook zijn interac9e
met de context waarin hij leefde en lee<
• Psyche = ziel
• Loge = de reden
• Gegroeid uit de filosofie
• Innerlijk leven van de mens
• Kwetsbaarheid van de mens
• Verschillende stromingen: verschillende kijk op de mens
• Diverse stromingen van 19e eeuw tot nu
— Eerste hel< vorige eeuw: Psychodynamische theorie vs. Behaviorisme
— Gevolgd door stromingen die er los van stonden
— Eind van de eeuw:
o nieuwe stromingen die verder aan de slag gaan met bouwstenen uit eerdere
stromingen
o Evidence based.
• Chronologie kennen van de stromingen (boek)
• Sommige stromingen ontstaan uit elkaar, sommige stromingen vullen elkaar aan (lijkt
op elkaar)
John B. Watson:
Men are built, not born.... Give me the baby, and I'll make it climb and use its hands in
construc:ng buildings of stone or wood.... I'll make it a thief, a gunman or a dope friend. The
possibili:es of shaping in any direc:on are almost endless.
• Hond van pavlov
• Stroming van behaevorisme
• Klassieke condi9onering
• Nature/nurture gedrag (omgevingsfactoren)
O6o Rank:
Some refuse the loan of life to avoid the debt of death.
• ”the mind is like an iceberg, it floats with one-seventh of its bulk above water.”
• Sigmond Freud à grondlegger psycho analyse
• (onderbewustzijn bv verslaving ontwikkelen, depressie)
Steven Pinker:
Human nature is complex. Even if we do have inclina:ons toward violence, we also have
inclina:on to empathy, to coopera:on, to self-control.
• Evolu9epsychologie à rela9ef nieuwe stroming
• Hoe kunnen we menselijk gedrag verklaren in func9e van de evolu9e?
,Daniel Kahneman:
We're blind to our blindness. We have very liFle idea of how liFle we know. We're not
designed to know how liFle we know.
• Cogni9eve psychologie
• We worden voortdurend misleid dat we niet meer door hebben dat we misleid
worden
Kenmerken van de wetenchap:
1. Domein:
- Het onderwerp van een bepaalde wetenschap of discipline
- Verschillende stromingen binnen de psychologie concentreren zich vaak op
verschillende onderwerpen:
Bijvoorbeeld:
- Behaviorisme > gedrag
- Psychoanalyse > onbewuste
• Elke stroming hee< een apart domein
2. Hypothesen en theorieën:
• Systema9sche en hiërarchische ordening
• Van inzichten en causale verbanden
• Over een bepaald gebied van de werkelijkheid
3. ReducHe:
• Elke wetenschap is
vereenvoudiging vd totale werkelijkheid
• Kracht van wetenschap ligt in isoleren deelsystemen
• H2O (Edmund Husserl)
• What’s it like to be a bat?
• Iedere psychologische theorie faalt
• Wetenschap is al9jd een reduc9e
• We weten niet al9jd hoe het voelt omdat we het zelf niet meemaken maar we
proberen het wel zo goed mogelijk te begrijpen
4. IntersubjecHeve overeenstemming:
• Intersubjec9eve overeenstemming = iets is geldig of waar voor elkeen van een aantal
subjecten
• Voorbeelden:
• God, ufo’s, de verzinsels over vak en leerkracht
• Wetenschap stree< naar intersubjec9eve overeenstemming tussen diegenen die zich
aan wetenschappelijke regels houden
• Inter = tussen
• Intera = jezelf
, 5. Formulering
• nauwkeurig, precies, ondubbelzinnig
• communiceerbaar
• a_akenen vakgebied, weren buitenstaanders
Vb: frustra9etoleran9e, oedipuscomplex, ..
Vb: IQ
• Begrippen defienieren zodat ze nauwkeurig en niet dubbelzinnig zijn
6. Voortgang:
• Wetenschap evolueert
• (1) paradigma’s volgen elkaar op en zijn 9jdgebonden Paradigma
— samenhangende wetenschappelijke visies, theorieën, begrippenkaders en
onderzoeksmethoden
— Een referen9ekader: welke vragen zijn er en hoe moeten we die oplossen?
— Zienswijze, filosofisch uitgangspunt, grondhouding, wereldbeeld
• (2) cyclische voortgang
— Feiten
— Hypothesen
— Toetsen in een onderzoeksopzet (bv. Experiment)
— Integreren in theorie
• Rekening houden met deontologische of ethische principes en persoonlijke principes
• Iedereen verdient een evenwaardige plek in de samenleving!
7. KriHsch:
• Cfr intersubjec9viteit
• Het oordeel van een panel wetenschappers
8. Mensbeeld en filosofisch gedachtengoed:
• Elke wetenschap impliceert een mens- en wereldbeeld, een visie, een
levensbeschouwing is ofwel onderliggend bij het formuleren van nieuwe paradigma
of vloeit als een onlosmakelijke conclusie voort uit de opgebouwde theorieën.
• Ortho:
o normalisa9e, integra9e, inclusie > gelijkheid
Situering tussen de wetenschappen:
• NomotheHsche wetenschap (verklaren)
algemeen geldende regels
fysica: e=mc²
• Ideografische wetenschap (begrijpen)
unieke en specifieke
literatuurwetenschap: romans van Coetzee
Methoden:
1. Mensenkennis:
• Mensenkennis vs. wetenschappelijk psychologische kennis
• Subjec9ef, waardegeladen, cultuurgebonden
, 2. Niet psychometrische methoden:
• Observa9e
• Introspec9e
• Interview
• Anamnese
• Gevalstudie
• Projec9eve technieken
• Observa9e
— par9ciperende observa9e
• Introspec9e
– Door een persoon bij zichzelf vastgestelde gedachten en gevoelens
– Een vorm van innerlijke zelfwaarneming
• Interview
– Meer of minder gestructureerd
– ac9ef luisteren
– Valkuil: projec9e
• Betrokken in de observa9e = par9ciperende observa9e à kan nega9eve of posi9eve
invloed hebben
• Blijven denken over welke ac9es je doet en welke gevolgen/effect ze meebrengen
• Introspec9e= juiste vragen stellen, naar zichzelf laten kijken, geen oordeel vellen
meteen
• Interview = ac9ef luisteren
• Anamnese
= ontstaansgeschiedenis van de ontwikkeling van een bepaalde problema9ek, ...
= gevalsgeschiedenis zoals deze subjec9ef door de persoon is ervaren en
weergegeven.
• Synoniemen van elkaar
• Anamnese= verhaal van client zelf
• Ontstaansgeschiedenis= perspec9ef van de client zelf
• Gevalsgeschiedenis= bv verhaal van wat de mama vertelt waar het probleem ligt
• Gevalstudie
o Intensieve bestudering van één prak9jkgeval
o Globaal inzicht in een gegeven problema9ek
o Mul9disciplinaire benaderingswijze:
§ Medische gegevens
§ Anamnese
§ Vragenlijsten
§ Interview
§ Testuitslagen ...
• Voordelen:
o Diepgaande en gedetailleerd
o verkennen thema
• Nadelen:
o Resultaten niet zomaar te veralgemenen
• Gevalstudie = casus, alle gegevens van de persoon verzamelen en daar over denken
hoe ze het kunnen aanpakken
