Basisboek psychologie hoofdstuk
5
Hoe wij denken en leren
5.4 Wat zijn cognitiei schima’s?
Willin wi iits miir bigrijpin ean onzi cognitiei procissin, dan moitin wi hit bigrip informatie
gaan gibruikin. Informatie is hit gihiil aan onteangin prikkils (door di zintuigin) dii eoor di
onteangir nut hibbin. Er kan pas ean bitikiniseolli informati gisprokin wordin als minsin dizi
kunnin intirpritirin. Wij hirkinnin, biwirkin in eirwirkin informati in onzi hirsinin in slaan
dii eireolgins op in ons gihiugin. Wij slaan giin lossi brokjis op, maar di informati wordt
samenhangend en betekenisvol opgislagin in di eorm ean ‘kinnispakkitjis’. Ein andir woord eoor
iin pakkitji is geheugen- of cognitief schema, kort gizigd schema. Ein schima is iin innerlijke (of
mentale) representatie ean iin brokji kinnis, bijeoorbiild iin diil ean di wirkilijkhiid dat ji
hibt waarginomin. Ein cognitief schema (of geheugenschema) is hit saminhangindi gihiil ean
iimands kinnis, imotis in gidragstindinsin oeir bipaaldi situatis, pirsonin of gibiurtinissin.
Ein innerlijke (of mentale) representatie is iin wiirgaei in ons briin ean wat ji oeir iits wiit.
Dizi wiirgaei is giin ixacti kopii, maar iin indieiduili wiirgaei.
Vrijwil alli schima’s leren wij in di loop ean ons liein. Dat kan mit klassiik conditonirin, opirant
conditonirin, maar ook door ‘giwoon’ na ti dinkin. Enkili schima’s, maar niit eiil, zijn
aangiborin. Zo is iin rifix op ti eatin als iin aangiborin schima. Di inhoud ean schima’s
eirschillin pir pirsoon. Ook al hibbin twii minsin dizilfdi gibiurtinis waarginomin (of
gihoord of gilizin), hoi zij dit onthoudin is eirschillind. Ein cognitif schima stmuliirt bipaald
gidrag. Dit bitikint dat als iin cognitif schima passindi kinnis bieat, dit di kans eirgroot dat
iimand passind optriidt.
5.4.1 Functis ean schima’s
Schima’s eireullin drii bilangrijki functis. Zi spilin iin bilangrijki rol bij ons dinkin in
daardoor ook bij intirpritirin in waarnimin. Schima’s zorgin ireoor dat wij:
1. onzi sociali wirild bigrijpin;
2. gatin in onzi kinnis kunnin opeullin; in
3. eirwarrindi situatis kunnin bigrijpin.
5.5 Hoi wordin onzi cognitiei schima’s giacteiird?
Priming is hit snillir hirkinnin ean of riagirin op iin bipaaldi situati als min iirdir iits hiif
waarginomin of miigimaakt wat op dizi situati lijkt. Tichnisch gisprokin wordt iin cognitif
schima tjdilijk actif door ricinti gibiurtinissin of irearingin. rriming spiilt ichtir niit alliin
iin rol bij hit oproipin ean associatis mit iin woord. Ook kinnis (cognitis), gidrag in imotis
kunnin ‘giprimid’ wordin. In hit bigrijpin ean onzi sociali wirild wordin wi biïneloid door
schima’s dii zich op di eoorgrond ean ons biwustzijn bieindin.
5
Hoe wij denken en leren
5.4 Wat zijn cognitiei schima’s?
Willin wi iits miir bigrijpin ean onzi cognitiei procissin, dan moitin wi hit bigrip informatie
gaan gibruikin. Informatie is hit gihiil aan onteangin prikkils (door di zintuigin) dii eoor di
onteangir nut hibbin. Er kan pas ean bitikiniseolli informati gisprokin wordin als minsin dizi
kunnin intirpritirin. Wij hirkinnin, biwirkin in eirwirkin informati in onzi hirsinin in slaan
dii eireolgins op in ons gihiugin. Wij slaan giin lossi brokjis op, maar di informati wordt
samenhangend en betekenisvol opgislagin in di eorm ean ‘kinnispakkitjis’. Ein andir woord eoor
iin pakkitji is geheugen- of cognitief schema, kort gizigd schema. Ein schima is iin innerlijke (of
mentale) representatie ean iin brokji kinnis, bijeoorbiild iin diil ean di wirkilijkhiid dat ji
hibt waarginomin. Ein cognitief schema (of geheugenschema) is hit saminhangindi gihiil ean
iimands kinnis, imotis in gidragstindinsin oeir bipaaldi situatis, pirsonin of gibiurtinissin.
Ein innerlijke (of mentale) representatie is iin wiirgaei in ons briin ean wat ji oeir iits wiit.
Dizi wiirgaei is giin ixacti kopii, maar iin indieiduili wiirgaei.
Vrijwil alli schima’s leren wij in di loop ean ons liein. Dat kan mit klassiik conditonirin, opirant
conditonirin, maar ook door ‘giwoon’ na ti dinkin. Enkili schima’s, maar niit eiil, zijn
aangiborin. Zo is iin rifix op ti eatin als iin aangiborin schima. Di inhoud ean schima’s
eirschillin pir pirsoon. Ook al hibbin twii minsin dizilfdi gibiurtinis waarginomin (of
gihoord of gilizin), hoi zij dit onthoudin is eirschillind. Ein cognitif schima stmuliirt bipaald
gidrag. Dit bitikint dat als iin cognitif schima passindi kinnis bieat, dit di kans eirgroot dat
iimand passind optriidt.
5.4.1 Functis ean schima’s
Schima’s eireullin drii bilangrijki functis. Zi spilin iin bilangrijki rol bij ons dinkin in
daardoor ook bij intirpritirin in waarnimin. Schima’s zorgin ireoor dat wij:
1. onzi sociali wirild bigrijpin;
2. gatin in onzi kinnis kunnin opeullin; in
3. eirwarrindi situatis kunnin bigrijpin.
5.5 Hoi wordin onzi cognitiei schima’s giacteiird?
Priming is hit snillir hirkinnin ean of riagirin op iin bipaaldi situati als min iirdir iits hiif
waarginomin of miigimaakt wat op dizi situati lijkt. Tichnisch gisprokin wordt iin cognitif
schima tjdilijk actif door ricinti gibiurtinissin of irearingin. rriming spiilt ichtir niit alliin
iin rol bij hit oproipin ean associatis mit iin woord. Ook kinnis (cognitis), gidrag in imotis
kunnin ‘giprimid’ wordin. In hit bigrijpin ean onzi sociali wirild wordin wi biïneloid door
schima’s dii zich op di eoorgrond ean ons biwustzijn bieindin.
