Het endocriene stelsel
1. Introductie
Het menselijk lichaam bevat circa dertig chemische signaalstoffen die hormonen worden
genoemd. Ze reguleren activiteiten zoals slaap, lichaamstemperatuur en stressbeheersing,
en behoren dus tot het regulerende stelsel.
Er worden twee verschillende producten gevormd:
- endocriene klieren: zuivere klieren, produceren zelf hormonen
- weefselhormonen: specifieke weefsels die in staat zijn om hormonen te produceren en die
inwerken op organen
Het doel is de cel te laten functioneren.
Belangrijk om te weten is dat hormonen zich verplaatsen via de bloedbaan.
- afgifte door de hormoonproducent
- vervoer via bloed naar de doelcel
Zenuw versus endocrien stelsel
Werking berust op de afgifte van chemische stoffen die zich binden aan specifieke
receptoren op doelcellen
Beide stelsels hebben verschillende chemische signaalstoffen gemeenschappelijk:
- afgifte thv een synaps: neuro transmitter (zenuwstelsel)
- afgifte thv de bloedbaan: hormoon (hormoonstelsel)
- beide benamingen hebben dezelfde functie, benaming is afhankelijk per stelsel
- soms zelfde benaming van de afgegeven stof: adrenaline en noradrenaline
Beide stelsels worden (hoofdzakelijk) gereguleerd via een negatieve terugkoppeling
Doel: homeostase handhaven
, 2. Overzicht hormoonklieren en geproduceerde hormonen
Hypofyse
- Adenohypofyse: - TSH: Thyroidstimulerend hormoon
- LH: Luteïniserend hormoon
- FSH: Follikelstimulerend hormoon
- PRL: Prolactine
- ACTH: Adrenocorticotroop hormoon
- Neurohypofyse: - ADH: Antidiuretisch hormoon
- AXT: Oxytocine
Schildklier
- TX: Thyroxine (T3, T4)
- Calcitonine
Bijschildklieren
- PTH: Parathyroïdhormoon (parathormoon)
Bijnieren
-> Cortex
- Glucocorticoïden: Cortisol
- Mineralocorticoïden: Aldosterone
- Androgene steroïden: Testosterone (& Oestrogenen)
-> Merg: adrenaline
Ovaria/Testis
- Oestrogenen
- Progesteron/Testosteron
Endocriene pancreas
- Insuline
- Glucagon
Epifyse
- Melatonine
3. Hormoonwerking
De structuur van hormonen
Drie groepen van hormonen (indeling op basis van hun structuur)
- aminozuurderivaten: bouw lijkt p de structuur van aminozuur (bv: adrenaline)
- peptidehormonen: ketens van aminozuren (bv: ADH)
- steroïd(vet)hormonen: afgeleiden van cholesterol (bv: testosteron)
Eiwitten bepalen alle cellulaire structuren en functies
- structuureiwit: geeft de cel zijn algemene vorm
- enzymen: regelen de celstofwisseling
Hormonen?
- invloed op het functioneren van de cel, doordat ze het type, de activiteit, plaats of
hoeveelheid van belangrijke enzymen en structurele eiwitten in de doelcellen wijzigen
- voorwaarde is de juiste koppeling tussen hormoon en specifieke receptor
- binding veroorzaakt een verandering in activiteiten van de cel
2
1. Introductie
Het menselijk lichaam bevat circa dertig chemische signaalstoffen die hormonen worden
genoemd. Ze reguleren activiteiten zoals slaap, lichaamstemperatuur en stressbeheersing,
en behoren dus tot het regulerende stelsel.
Er worden twee verschillende producten gevormd:
- endocriene klieren: zuivere klieren, produceren zelf hormonen
- weefselhormonen: specifieke weefsels die in staat zijn om hormonen te produceren en die
inwerken op organen
Het doel is de cel te laten functioneren.
Belangrijk om te weten is dat hormonen zich verplaatsen via de bloedbaan.
- afgifte door de hormoonproducent
- vervoer via bloed naar de doelcel
Zenuw versus endocrien stelsel
Werking berust op de afgifte van chemische stoffen die zich binden aan specifieke
receptoren op doelcellen
Beide stelsels hebben verschillende chemische signaalstoffen gemeenschappelijk:
- afgifte thv een synaps: neuro transmitter (zenuwstelsel)
- afgifte thv de bloedbaan: hormoon (hormoonstelsel)
- beide benamingen hebben dezelfde functie, benaming is afhankelijk per stelsel
- soms zelfde benaming van de afgegeven stof: adrenaline en noradrenaline
Beide stelsels worden (hoofdzakelijk) gereguleerd via een negatieve terugkoppeling
Doel: homeostase handhaven
, 2. Overzicht hormoonklieren en geproduceerde hormonen
Hypofyse
- Adenohypofyse: - TSH: Thyroidstimulerend hormoon
- LH: Luteïniserend hormoon
- FSH: Follikelstimulerend hormoon
- PRL: Prolactine
- ACTH: Adrenocorticotroop hormoon
- Neurohypofyse: - ADH: Antidiuretisch hormoon
- AXT: Oxytocine
Schildklier
- TX: Thyroxine (T3, T4)
- Calcitonine
Bijschildklieren
- PTH: Parathyroïdhormoon (parathormoon)
Bijnieren
-> Cortex
- Glucocorticoïden: Cortisol
- Mineralocorticoïden: Aldosterone
- Androgene steroïden: Testosterone (& Oestrogenen)
-> Merg: adrenaline
Ovaria/Testis
- Oestrogenen
- Progesteron/Testosteron
Endocriene pancreas
- Insuline
- Glucagon
Epifyse
- Melatonine
3. Hormoonwerking
De structuur van hormonen
Drie groepen van hormonen (indeling op basis van hun structuur)
- aminozuurderivaten: bouw lijkt p de structuur van aminozuur (bv: adrenaline)
- peptidehormonen: ketens van aminozuren (bv: ADH)
- steroïd(vet)hormonen: afgeleiden van cholesterol (bv: testosteron)
Eiwitten bepalen alle cellulaire structuren en functies
- structuureiwit: geeft de cel zijn algemene vorm
- enzymen: regelen de celstofwisseling
Hormonen?
- invloed op het functioneren van de cel, doordat ze het type, de activiteit, plaats of
hoeveelheid van belangrijke enzymen en structurele eiwitten in de doelcellen wijzigen
- voorwaarde is de juiste koppeling tussen hormoon en specifieke receptor
- binding veroorzaakt een verandering in activiteiten van de cel
2
