ARRESTEN GRONDWETTELIJK RECHT:
Marbury v. Madison (Supreme Court – 1803): rechter mag zich over grondwettigheid van wetgeving
uitspreken.
Arrest Masip (Raad van State – 1974): gelijkheidsbeginsel van ART. 10 GW moet op iedereen
toegepast worden.
Arrest Van Gend & Loos (Hof van Justitie - 1963): rechtstreekse toepasselijkheid en directe werking.
Het Unierecht is in al zijn lidstaten rechtstreeks toepasselijk en heeft directe werking – zolang het
voldoende duidelijk, precies en onvoorwaardelijk geformuleerd is.
Arrest Costa t. Enel (Hof van Justitie - 1964): primauteit Europees recht.
Het Unierecht heeft voorrang op het nationale recht van de lidstaten, dit vloeit voort uit de aard van
het Unierecht zelf: de lidstaten hadden immers de bedoeling om met de EU een autonome
rechtsorde op te richten. Als deze autonome rechtsorde zijn doel wil realiseren moet het Unierecht
in elke lidstaat voorrang krijgen op het nationale recht, anders kan de uniforme toepassing ervan niet
gegarandeerd worden.
Arrest Internationale Handelsgesellschaft (Hof van Justitie - 1970): EU – recht > nationale GW.
De voorrang (obv Arrest Costa t. Enel) is absoluut en onvoorwaardelijk, het Unierecht krijgt dus
voorrang op elke rechtsregel, ongeacht welke hiërarchische plaats die inneemt in de interne
rechtsorde of wanneer die is uitgevaardigd.
Simmenthal – Arrest (Hof van Justitie - 1978): niet – toepasselijkheid
Elke nationale rechter is bevoegd om nationale normen (ook wetten ART. 159 GW) te toetsen aan
het Unierecht en, indien er een schending is, ze buiten toepassing te laten.
Arrest Fratelli Costanzo (Hof van Justitie – 1989): voorrangsbeginsel.
Rechter mag nationale norm buiten toepassing laten indien deze strijdig is met EU – recht. Alle
nationale overheidsinstanties moeten zich houden aan het voorrangsbeginsel (niet enkel de
nationale rechter).
Arrest IN.CO.GE 90 (Hof van Justitie – 1998): onderscheid beklemtonen tussen buiten toepassing
laten en nietigheid.
Arrest Café Jacques Vabre (Hof van Cassatie – Frankrijk 1975): grondslag in eigen GW.
De voorrang van het Unierecht op het Franse interne recht vindt zijn grondslag in ART. 55
Constitution (stoelt dus op bepaling in Grondwet) en vloeit dus niet voort uit de aard van het
Unierecht.
Arrest Honeywell (Bundesverfassungsgericht - 2010): de voorrang van het Unierecht op het Duitse
interne recht vindt zijn grondslag in ART. 23.1 GG en vloeit tegelijkertijd voort uit de aard van het
Unierecht. Dit betekent dat het Bundesverfassungsgericht bevoegd is om zelf een ultra – vires
controle (bevoegdheidsoverschrijdingscontrole) op de EU – instellingen uit te voeren om ervoor te
zorgen dat de EU niet zomaar vrij spel krijgt. Het Bundesverfassungsgericht erkent wel dat deze
controle gevaarlijk is: indien elke lidstaat een strenge ultra vires controle zou uitvoeren, zou de
uniformiteit en het primaatschap van het Unierecht in gevaar komen – daarom stellen ze zich
terughoudend op.
Marbury v. Madison (Supreme Court – 1803): rechter mag zich over grondwettigheid van wetgeving
uitspreken.
Arrest Masip (Raad van State – 1974): gelijkheidsbeginsel van ART. 10 GW moet op iedereen
toegepast worden.
Arrest Van Gend & Loos (Hof van Justitie - 1963): rechtstreekse toepasselijkheid en directe werking.
Het Unierecht is in al zijn lidstaten rechtstreeks toepasselijk en heeft directe werking – zolang het
voldoende duidelijk, precies en onvoorwaardelijk geformuleerd is.
Arrest Costa t. Enel (Hof van Justitie - 1964): primauteit Europees recht.
Het Unierecht heeft voorrang op het nationale recht van de lidstaten, dit vloeit voort uit de aard van
het Unierecht zelf: de lidstaten hadden immers de bedoeling om met de EU een autonome
rechtsorde op te richten. Als deze autonome rechtsorde zijn doel wil realiseren moet het Unierecht
in elke lidstaat voorrang krijgen op het nationale recht, anders kan de uniforme toepassing ervan niet
gegarandeerd worden.
Arrest Internationale Handelsgesellschaft (Hof van Justitie - 1970): EU – recht > nationale GW.
De voorrang (obv Arrest Costa t. Enel) is absoluut en onvoorwaardelijk, het Unierecht krijgt dus
voorrang op elke rechtsregel, ongeacht welke hiërarchische plaats die inneemt in de interne
rechtsorde of wanneer die is uitgevaardigd.
Simmenthal – Arrest (Hof van Justitie - 1978): niet – toepasselijkheid
Elke nationale rechter is bevoegd om nationale normen (ook wetten ART. 159 GW) te toetsen aan
het Unierecht en, indien er een schending is, ze buiten toepassing te laten.
Arrest Fratelli Costanzo (Hof van Justitie – 1989): voorrangsbeginsel.
Rechter mag nationale norm buiten toepassing laten indien deze strijdig is met EU – recht. Alle
nationale overheidsinstanties moeten zich houden aan het voorrangsbeginsel (niet enkel de
nationale rechter).
Arrest IN.CO.GE 90 (Hof van Justitie – 1998): onderscheid beklemtonen tussen buiten toepassing
laten en nietigheid.
Arrest Café Jacques Vabre (Hof van Cassatie – Frankrijk 1975): grondslag in eigen GW.
De voorrang van het Unierecht op het Franse interne recht vindt zijn grondslag in ART. 55
Constitution (stoelt dus op bepaling in Grondwet) en vloeit dus niet voort uit de aard van het
Unierecht.
Arrest Honeywell (Bundesverfassungsgericht - 2010): de voorrang van het Unierecht op het Duitse
interne recht vindt zijn grondslag in ART. 23.1 GG en vloeit tegelijkertijd voort uit de aard van het
Unierecht. Dit betekent dat het Bundesverfassungsgericht bevoegd is om zelf een ultra – vires
controle (bevoegdheidsoverschrijdingscontrole) op de EU – instellingen uit te voeren om ervoor te
zorgen dat de EU niet zomaar vrij spel krijgt. Het Bundesverfassungsgericht erkent wel dat deze
controle gevaarlijk is: indien elke lidstaat een strenge ultra vires controle zou uitvoeren, zou de
uniformiteit en het primaatschap van het Unierecht in gevaar komen – daarom stellen ze zich
terughoudend op.
