Week 1:
schaarste en sociale dilemma's
macro economie: bestudeert economie van een heel land
micro economie: bestudeert de economie van een individu
economie: het vak waarin je bestudeert hoe je talloze behoeften probeert in te vullen met middelen,
zoals geld en vrije tijd, die je slechts in beperkte mate hebt.
twee soorten schaarsten:
absolute schaarste: schaarste in dagelijks taalgebruik (weinig water in de woestijn)
relatieve schaarste: schaarste in economische zin. je moet tijd en middelen opofferen om datgene te
krijgen wat je wilt.
schaarste: mensen hebben meer wensen dan mogelijkheden zodat er keuzes moeten worden gemaakt.
schaarste in economische zin: zin:
als er productiemiddelen of tijd moeten worden opgeofferd om het product voort te bregen om zo in
een behoefte te voorzien.
opoffering -> alternatieve behoefte niet bevredigen.
een 'vrij' goed: - het tegenovergestelde van een economisch goed. - een goed waarbij men geen
productiemiddelen of tijd hoeft op te offeren om het te produceren.
samenvattend: een schaars goed is iets waar je wat waardevols voor moet opofferen.
een vrij goed is iets waar je niks voor hoeft op te offeren.
schaarste dwingt tot:
1. afwegen wat we het belangriijkste vinden. 2. prioriteiten stellen. 3. het maken van keuzes.
sociaal dilemma: een situatie waarin het directe eigenbelang (goed voor jezelf) strijdig is met het
collectieve belang (het belang van iedereen, inclusief jezelf).
vb: je koopt kleding in de winkel (goed voor jezelf) maar hier is kinderarbeid voor gebruikt (niet goed
voor deze kinderen).
prisoners dilemma: als voorbeeld van een sociaal dilemma; de relatieve voordelen van samenwerken en
niet samenwerken.
juridische strijd: schenden van een aantal patenten (samsung vs apple)
- kennis beschermen of delen. - concurreren of samenwerken.
eigendom als oplossing voor een sociaal dilemma:
eigendomsrechten:
- gebruiksrecht
- recht om anderen van het gebruik uit te sluiten.
- recht op de opbrengsten.
, - recht op overdracht. transactie: overdragen van rechten. transactiekosten: alle kosten om een
transactie tot stand te laten komen en te handhaven.
andere oplossingen:
1. sociale controle.
2. normen en waarden.
3. overleg.
4. dwang.
Hoorcollege week 2: kosten en opbrengsten
Maatschappelijke kosten: kosten waaraan iedereen meebetaalt
Kosten: waarde van het beste geofferde alternatief
Opbrengsten: waarde van het gekozen alternatief
Winst: opbrengsten – kosten
Hoe werkt dat in bedrijven?
Kosten = personeel inhuren
Opbrengsten = spullen die ze verkopen
Zorg kost veel geld maar het levert ons ook heel veel op. Mensen die ziek zijn en weer snel beter worden
door de zorg zijn ook weer snel productief en kunnen weer snel aan het werk. Gezonde mensen zijn ook
gelukkig en dat is goed voor de maatschappij.
Soorten kosten:
Alternatieve kosten: kosten van het opgeofferde alternatief
Vaste kosten: deze kosten hangen niet samen met de productieomvang.
Variabele kosten:
Marginale kosten: productie van de kosten bij één extra eenheid
Gemiddelde kosten: totale kosten gedeeld door het aantal geproduceerde eenheden product
Verzonken kosten: kosten die je al hebt gemaakt in het verleden maar die eigenlijk niet relevant zouden
moeten zijn in het maken van je beslissing
Niet-financiële kosten
Private kosten: kosten die je hebt vanwege je eigen beslissing
Externe kosten: kosten voor anderen die hun hebben vanwege jouw beslissing
Maatschappelijke kosten: private en externe kosten
Boekhoudkundige kosten: kosten die je in geld uitdrukt en je neemt de kosten in het huidige jaar op en
zet ze in de boekhouding.
De alternatieve kosten van het inzetten van middelen voor een bepaalde activiteit zijn gelijk aan de
waarde van het best geofferde alternatieve gebruik van de middelen.
Voorbeeld: bij het verbouwen van aardappelen zijn de gemiste opbrengsten (alternatieve kosten) het
verbouwen van graan.
Voorbeeld: bij het vanavond studeren zijn de gemiste opbrengsten (alternatieve kosten) het plezier van
een avond stappen.
schaarste en sociale dilemma's
macro economie: bestudeert economie van een heel land
micro economie: bestudeert de economie van een individu
economie: het vak waarin je bestudeert hoe je talloze behoeften probeert in te vullen met middelen,
zoals geld en vrije tijd, die je slechts in beperkte mate hebt.
twee soorten schaarsten:
absolute schaarste: schaarste in dagelijks taalgebruik (weinig water in de woestijn)
relatieve schaarste: schaarste in economische zin. je moet tijd en middelen opofferen om datgene te
krijgen wat je wilt.
schaarste: mensen hebben meer wensen dan mogelijkheden zodat er keuzes moeten worden gemaakt.
schaarste in economische zin: zin:
als er productiemiddelen of tijd moeten worden opgeofferd om het product voort te bregen om zo in
een behoefte te voorzien.
opoffering -> alternatieve behoefte niet bevredigen.
een 'vrij' goed: - het tegenovergestelde van een economisch goed. - een goed waarbij men geen
productiemiddelen of tijd hoeft op te offeren om het te produceren.
samenvattend: een schaars goed is iets waar je wat waardevols voor moet opofferen.
een vrij goed is iets waar je niks voor hoeft op te offeren.
schaarste dwingt tot:
1. afwegen wat we het belangriijkste vinden. 2. prioriteiten stellen. 3. het maken van keuzes.
sociaal dilemma: een situatie waarin het directe eigenbelang (goed voor jezelf) strijdig is met het
collectieve belang (het belang van iedereen, inclusief jezelf).
vb: je koopt kleding in de winkel (goed voor jezelf) maar hier is kinderarbeid voor gebruikt (niet goed
voor deze kinderen).
prisoners dilemma: als voorbeeld van een sociaal dilemma; de relatieve voordelen van samenwerken en
niet samenwerken.
juridische strijd: schenden van een aantal patenten (samsung vs apple)
- kennis beschermen of delen. - concurreren of samenwerken.
eigendom als oplossing voor een sociaal dilemma:
eigendomsrechten:
- gebruiksrecht
- recht om anderen van het gebruik uit te sluiten.
- recht op de opbrengsten.
, - recht op overdracht. transactie: overdragen van rechten. transactiekosten: alle kosten om een
transactie tot stand te laten komen en te handhaven.
andere oplossingen:
1. sociale controle.
2. normen en waarden.
3. overleg.
4. dwang.
Hoorcollege week 2: kosten en opbrengsten
Maatschappelijke kosten: kosten waaraan iedereen meebetaalt
Kosten: waarde van het beste geofferde alternatief
Opbrengsten: waarde van het gekozen alternatief
Winst: opbrengsten – kosten
Hoe werkt dat in bedrijven?
Kosten = personeel inhuren
Opbrengsten = spullen die ze verkopen
Zorg kost veel geld maar het levert ons ook heel veel op. Mensen die ziek zijn en weer snel beter worden
door de zorg zijn ook weer snel productief en kunnen weer snel aan het werk. Gezonde mensen zijn ook
gelukkig en dat is goed voor de maatschappij.
Soorten kosten:
Alternatieve kosten: kosten van het opgeofferde alternatief
Vaste kosten: deze kosten hangen niet samen met de productieomvang.
Variabele kosten:
Marginale kosten: productie van de kosten bij één extra eenheid
Gemiddelde kosten: totale kosten gedeeld door het aantal geproduceerde eenheden product
Verzonken kosten: kosten die je al hebt gemaakt in het verleden maar die eigenlijk niet relevant zouden
moeten zijn in het maken van je beslissing
Niet-financiële kosten
Private kosten: kosten die je hebt vanwege je eigen beslissing
Externe kosten: kosten voor anderen die hun hebben vanwege jouw beslissing
Maatschappelijke kosten: private en externe kosten
Boekhoudkundige kosten: kosten die je in geld uitdrukt en je neemt de kosten in het huidige jaar op en
zet ze in de boekhouding.
De alternatieve kosten van het inzetten van middelen voor een bepaalde activiteit zijn gelijk aan de
waarde van het best geofferde alternatieve gebruik van de middelen.
Voorbeeld: bij het verbouwen van aardappelen zijn de gemiste opbrengsten (alternatieve kosten) het
verbouwen van graan.
Voorbeeld: bij het vanavond studeren zijn de gemiste opbrengsten (alternatieve kosten) het plezier van
een avond stappen.
