Deel 1 – De sociologie ontdekken
HS 1
De sociologische verzuchting
1.1 Wat is sociologie?
Sociologie is de wetenschap die de totale sociale verschijnselen bestudeert in het geheel van
hun aspecten en hun beweging, door deze onder te brengen in gedialectseerde typen, hetzij
microsociale, dan wel op gehele groepen of op gehele maatschappij betrekking hebbende
typen, welke bezig zijn zich te vormen en tot ontbinding te geraken
Sociologie is een ontwikkelende evoluerende wetenschap, het is moeilijk om tot een
defnite te komen
Max Weber (1864-1920) omschreef sociologie als een wetenschappelijke poging om het
sociale handelen te begrijpen, met de bedoeling op die manier tot een causale verklaring van
het verloop en de efecten van dat handelen te komen
Bij die defnite kunnen twee kantekeningen worden geplaatst
De taak die weber voor de sociologie opeist is ook wat de psychologie,
antropologie en politcologie proberen te doen
Het is helemaal niet duidelijk of we deze algemeenheid van de defnite wel euvel
kunnen duiden
In de praktjk van het sociale wetenschapsbedrijf zien we immers dat de verschillende
sociale wetenschappen meer recent weer voorzichtg naar elkaar toegroeien
Antropologen, historici, politcologen en sociologen bestuderen vaak dezelfde
verschijnselen, hebben soortgelijke opvatngen over wat als verklaring kan gelden,
hanteren dezelfde theorieën,…
De sociologische verklaring moet causaal of oorzakelijk zijn: verklaren neemt de
vorm aan van oorzaak-gevolgrelates
In de moeilijkheid om tot een defnite van de sociologie te komen, schuilt overigens een
eerste belangrijke sociologische les
Defnites kunnen worden gebruikt om een verschijnsel vast te leggen, maar defnites zijn
veel minder geschikt om een verschijnsel te begrijpen
Sociologie is een levendige wetenschap die zich onder invloed van haar eigen bevindingen
en inzichten geregeld vernieuwt, als we haar willen leren kennen, moeten we haar zonder
vooroordelen bekijken en misschien wel meebeleven
1.2 Wat de sociologie ons leert
1.2.1 De belangrijkste les
Alles is contngent, maar daarom nog niet arbitrair of willekeurig
, Contngent: alle regels, tradites, insttutes, conventes, normen,… waarvan we soms
aannemen dat zij natuurlijk zijn en verbonden met onze diepste eigenheid, hadden
zich in de loop van de geschiedenis ook anders kunnen ontwikkelen
Iets is contngent als het noodzakelijk noch onmogelijk is en het dus ook anders had
kunnen zijn dan het nu is
Arbitrair: louter toevallig, willekeurig
Het is niet omdat een bepaalde instelling, bv. het huwelijk, ook anders had kunnen
zijn dat er geen goede redenen bestaan voor de vorm die het bij ons heef
aangenomen
Murdock fles
Onderzocht 565 verschillende culturen
Het monogame huwelijksstelstel komt voor in ongeveer 20% van al die culturen
In 80% van de gevallen gaat het om polygenie, waarbij één man kan huwen met
verschillende vrouwen
In slechts 4 van de 565 culturen kan een vrouw verschillende mannen huwen, polyandrie
Onze cultuur is zich vanaf de 17de eeuw langzaamaan bewust geworden van de diversiteit
van culturen
1.2.2 Contingentie
Het besef van contngente speelt in de sociologie een belangrijke rol
Howard Becker (1963): afwijkend gedrag wordt door de samenleving geproduceerd
De normen die we hanteren om gedrag te beoordelen zijn van sociale oorsprong en daarom
verschillen ze van de ene tot de andere samenleving, van het ene tjdperk tot het andere
Howard Becker wilde vooral duidelijk maken dat de sociologie met betrekking tot afwijkend
gedrag een dubbele taak heef:
Verklaren waarom bepaalde individuen tot afwijkend gedrag komen
Verklaren waarom bepaalde gedragingen in bepaalde samenlevingen afwijkend zijn
en in andere niet
1.3 Contingent, maar niet arbitrair
Rousseau (1712-1778) vroeg zich af hoe men de mensen de wet kan doen eerbiedigen, als zij
er zich van bewust worden dat zij die zelf hebben gemaakt
Hij vond het evident dat mensen weten en reglementen respecteren zolang zij geloven dat
deze van buitenaf, bijvoorbeeld door een god of opperwezen, worden opgelegd
Eenmaal tot het inzicht gekomen dat die weten, reglementen en gewoonten eigen
producten en dus conventes zijn, dreigt dat respect volgens hem echter te verdwijnen
In zijn boek schijf ousseau dat mensen de weten enkel zullen respecteren en hun plichten
enkel zullen naleven als een religie hen daartoe aanzet en motveert, religies moeten dan
volgens hem dan ook doelbewust bijdragen tot burgerdeugd: goede, dergelijke burgers
kweken
De eventuele nieuwe religies die de aandacht voor burgerdeugd centraal dienden te stellen,
noemde hij civiele religies
,Het besef van het contngente betekent dat men de organisate van de samenleving niet
langer op rekening van goddelijke wil of natuurlijke noodzaak kan schrijven
Karl Marx (1818-1883): ‘mensen maken hun eigen geschiedenis, doch niet onder de
voorwaarden die ze zelf kiezen’
Het inzicht van de contngente van wet, norm en gewoonte in een oncomfortabel
bewustzijn
ousseau zal buiten de religie geen oplossing
Waarom is het contngente niet arbitrair? Is de rode draad in de sociologie, maar sociologie
heef nog geen fnaal antwoord, het is in menig opzicht de vraag waaromheen de moderne
sociologie zich heef gevormd
Ter verduidelijking belichten we drie, onderling sterk verschillende, manieren waarop die
vraagstelling in de loop van de geschiedenis van de sociologie werd aangepakt
1.3.1 Verlichting en tegen-verlichting
Sociologie is een poging om tegenstelling verlichtng en tegen-verlichtng te overstjgen
Het sterk geseculariseerde, geïndividualiseerde en geratonaliseerde denken, waartoe de
Verlichtng in de negentende eeuw had geleid, verwierp een beroep op religie als een
handhaver van de orde
Het goede samenleven was niet meer afankelijk van het volgen van goddelijke
voorschrifen, maar van het volgen van de eigen rede en het eigen redeneervermogen
De rede moest de grondslag van de maatschappelijke orde worden
De reacte op dat denken, de Tegen-Verlichtng, vreesde dat het redelijke handelen wel eens
tot egoïsme, sociale ontreddering en vervreemding zou kunnen leiden
Als mensen niet meer geloofden dat de regels die het samenleven mogelijk maakten, van
bovennatuurlijke oorsprong waren, zouden ze elkaar niet meer respecteren
Daarom waren godsdienst en gezag nodig om het samenleven te regelen
De vroege, negentende-eeuwse sociologie kan worden beschouwd als een poging om de
these van de Verlichtng en antthese van de Tegen-Verlichtng met elkaar te verzoenen
Verlichtng Tegen-verlichtng
Geseculariseerde, Geen positef mensbeeld
geïndividualiseerde en Godsdienst en gezag nodig als
geratonaliseerde denken handhaving
, Verwerpt religie als handhaver van Conservatef
de orde Vrees voor egoïsme, sociale
Volgen van eigen rede en ontreddering en vervreemding
redeneervermogen Zonder geloof: bijgeloof, tradite
Doel: maatschappelijke rust, Mensen zullen de regels van de
vooruitgang samenleving niet meer volgen bij
Heel positef mensbeeld contngente
Eigenbelang
1.3.2 Grondlegger van de sociologie: August Comte
August Comte (1798-1857) wordt door velen beschouwd als de grondlegger van de
sociologie, omdat hij de term sociologie bedacht en voor het eerst gebruikte om zijn
intellectueel werk te omschrijven
Comte pleite voor een sterk zakelijke, op strakke wetenschappelijke observate en logica
gesteunde sociologie
Hij onderkende drie opeenvolgende stadia in de menselijke ontwikkeling
eligieus
Metaforisch
Positvistsch/ het wetenschappelijk denken
Positvistsch: een zakelijke, wetenschappelijke observate en logica gesteunde
sociologie
In laatste stadium zou het menselijke handelen en samenleven door de rede worden geleid
De positeve sociologie diende daarbij te helpen
Comte was gevoelig voor argumenten tegen-verlichtng, hij geloofde niet dat het volgen van
de rede automatsch tot een geregelde en goede samenleving zou leiden
espect voor de weten en de maatschappelijke orde heef een irratonele grondslag, het
steunt op (bij)geloof, op onverklaard respect voor gezag, op de verleiding door en de
fascinate voor rituelen
Maar ook daarmee was Comte niet volledig akkoord: oude religies hadden voor Comte
afgedaan
Net zoals voor ousseau moest religie voor Comte praktsche, maatschappelijke
doelstellingen dienen, de mensheid vooruithelpen, en bovendien aangepast zijn aan wat hij
beschouwde als de nieuwe inzichten van het wetenschappelijke denken
Het menselijk handelen wordt niet alleen geleid door de rede, maar ook door impulsen,
gevoelens en emotes
Het komt erop aan die emotonele elementen, samen met de rede, juist te kanaliseren: naar
goede, voor de mens positeve doelen te leiden
Dat kan niet door enkel de rede via wetenschappelijk denken aan te spreken, daarvoor is
een meer omvatende instelling nodig die rede en emotes, gedachten en gevoelens van de
mensen kan samenbrengen en oriënteren
Volgens Comte is daar maar één instelling in geslaagd: religie
De religies uit het verleden hadden de rede echter onvoldoende aanvaard en de emotes ook
niet altjd naar sociaal wenselijke doelen gericht, daarom probeerde Comte een nieuwe
,religie te grondvesten: de religie van de Mensheid, de mensheid, de capaciteit van de
mensen om hun energie op wenselijke doelstellingen te richten staat centraal met
vooruitgang als doel
2 grote krachten in menselijk handelen en geschiedenis:
1. ede
Gericht door wetenschap
2. Emotes
Gericht door religie
1.3.3 Debat Habermans – Luhmann
2 Duitse sociologen
Habermans (1929)
Verlichtng
Wat- en hoe-vragen
Geschiedenis door de mens gemaakt is een overwinning van de rede
Methode van wetenschap: redelijke argumenten
Wetenschap kan ons niet zeggen wat te doen, kan wel vertellen hoe we iets
doeltrefend en/of efciënt kunnen aanpakken
Ongedwongen communicate: eerlijke en redelijke mensen in debat zullen het eens
worden
Het recht moet rechtvaardig zijn
We kunnen het arbitraire laten verdwijnen
Luhmann (1927-1998)
Tegen-Verlichtng
edelijke en eerlijke mensen kunnen het oneens zijn
Met het contngente leren leven door het arbitraire te aanvaarden
Meerderheidsregel, als we meerderheid niet respecteren, creëren we chaos en het
risico op ergere vormen van willekeur
Manier om het arbitraire te aanvaarden: rechts-positvisme: zolang een wet op de
correcte wijze, volgens de voorziene procedure tot stand komt verdient deze respect
Leren leven met arbitrair denken
(bv. Meerderheidsregels of rechtspositvisme: regels door procedure bekomen
moeten gevolgd worden)
Tegen-verlichtng: geloof niet dat we onze doelen en regels ooit zullen leren kiezen
op een manier die iedereen bevredigt en die door iedereen als rechtvaardig en
redelijk wordt beschouwd
Chaos vermijden: laten geloven dat bestaande orde of aspecten onvermijdelijk zijn:
kan bevorderd worden door religie, geloof dat het natuurlijk is of respect voor
tradite
Het contngente aanvaarden
De sociologie is één van de manieren waarop hedendaagse mensen zoeken naar wat orde
mogelijk maakt en kan verklaren in een maatschappij die zich ervan bewust wordt dat zij
haar eigen product is, zichzelf schept
, 1.4 Waarom al die zorgen om orde?
Het sociologische probleem van de orde verwijst niet naar het behoud van de bestaande
machtsverhoudingen, weten, regels, gewoonten en instellingen, maar naar het behoud van
de mogelijkheid om tot nageleefde regels te komen
Op de vraag hoe we tot dergelijke nageleefde regels komen, hebbe sociologen
uiteenlopende antwoorden gegeven
Gemeenschappelijk aan die verschillende antwoorden is wel dat sociale orde steeds wordt
opgevat als datgene wat het leven een mate van voorspelbaarheid en berekenbaarheid
geef, en op die manier leefaar maakt, tot in situates van extreem confict en oorlog toe
Sociologie bestudeert de sociale orde
Sociale orde: de mogelijkheid om tot nageleefde regels te komen
Fundament van regels: maakt niet uit wat we doen, maar iedereen moet hetzelfde doen
Orde:
1. Voorspelbaarheid
2. Berekenbaarheid
Twee fundamentele sociologische vragen:
Het probleem van de orde: hoe worden voorspelbaarheid en een mate van orde
gerealiseerd?
Probleem van de niet-arbitraire contnnente: welke regels zijn absoluut nodig en niet-
arbitrair?
1.5 De legitimerende derden: natuur, geschiedenis en samenhang
3 erkende bronnen van het niet-contngente (in sterk geseculariseerde wereld)
Het niet-contngente en niet-arbitraire:
natuur
geschiedenis
samenhang
Geef geen antwoord op wat contngent en makkelijk te veranderen is
1.5.1 Natuur
Mensen zijn fysieke organismen, maar we hebben een aantal beperkingen
Maatschappelijke orde wordt beïnvloed door die beperkingen
We weten echter dat de mensen zelf die fysieke beperkingen verleggen en overwinnen, dit
door wetenschap en technologie
Onze maatschappelijke orde wordt ongetwijfeld beïnvloed door het feit dat wij ons als
species biseksueel voorplanten, niet op eigen kracht kunnen vliegen, slechts in bepaalde
temperaturen kunnen overleven, slecht een bepaalde levensduur hebben,…
Er is een dunne lijn tussen cultuur en natuur, bv gelaatsuitdrukkingen
19de en begin 20ste eeuw: men gebruikte natuur als excuus dat men zich bij bepaalde orde
moest neerleggen
HS 1
De sociologische verzuchting
1.1 Wat is sociologie?
Sociologie is de wetenschap die de totale sociale verschijnselen bestudeert in het geheel van
hun aspecten en hun beweging, door deze onder te brengen in gedialectseerde typen, hetzij
microsociale, dan wel op gehele groepen of op gehele maatschappij betrekking hebbende
typen, welke bezig zijn zich te vormen en tot ontbinding te geraken
Sociologie is een ontwikkelende evoluerende wetenschap, het is moeilijk om tot een
defnite te komen
Max Weber (1864-1920) omschreef sociologie als een wetenschappelijke poging om het
sociale handelen te begrijpen, met de bedoeling op die manier tot een causale verklaring van
het verloop en de efecten van dat handelen te komen
Bij die defnite kunnen twee kantekeningen worden geplaatst
De taak die weber voor de sociologie opeist is ook wat de psychologie,
antropologie en politcologie proberen te doen
Het is helemaal niet duidelijk of we deze algemeenheid van de defnite wel euvel
kunnen duiden
In de praktjk van het sociale wetenschapsbedrijf zien we immers dat de verschillende
sociale wetenschappen meer recent weer voorzichtg naar elkaar toegroeien
Antropologen, historici, politcologen en sociologen bestuderen vaak dezelfde
verschijnselen, hebben soortgelijke opvatngen over wat als verklaring kan gelden,
hanteren dezelfde theorieën,…
De sociologische verklaring moet causaal of oorzakelijk zijn: verklaren neemt de
vorm aan van oorzaak-gevolgrelates
In de moeilijkheid om tot een defnite van de sociologie te komen, schuilt overigens een
eerste belangrijke sociologische les
Defnites kunnen worden gebruikt om een verschijnsel vast te leggen, maar defnites zijn
veel minder geschikt om een verschijnsel te begrijpen
Sociologie is een levendige wetenschap die zich onder invloed van haar eigen bevindingen
en inzichten geregeld vernieuwt, als we haar willen leren kennen, moeten we haar zonder
vooroordelen bekijken en misschien wel meebeleven
1.2 Wat de sociologie ons leert
1.2.1 De belangrijkste les
Alles is contngent, maar daarom nog niet arbitrair of willekeurig
, Contngent: alle regels, tradites, insttutes, conventes, normen,… waarvan we soms
aannemen dat zij natuurlijk zijn en verbonden met onze diepste eigenheid, hadden
zich in de loop van de geschiedenis ook anders kunnen ontwikkelen
Iets is contngent als het noodzakelijk noch onmogelijk is en het dus ook anders had
kunnen zijn dan het nu is
Arbitrair: louter toevallig, willekeurig
Het is niet omdat een bepaalde instelling, bv. het huwelijk, ook anders had kunnen
zijn dat er geen goede redenen bestaan voor de vorm die het bij ons heef
aangenomen
Murdock fles
Onderzocht 565 verschillende culturen
Het monogame huwelijksstelstel komt voor in ongeveer 20% van al die culturen
In 80% van de gevallen gaat het om polygenie, waarbij één man kan huwen met
verschillende vrouwen
In slechts 4 van de 565 culturen kan een vrouw verschillende mannen huwen, polyandrie
Onze cultuur is zich vanaf de 17de eeuw langzaamaan bewust geworden van de diversiteit
van culturen
1.2.2 Contingentie
Het besef van contngente speelt in de sociologie een belangrijke rol
Howard Becker (1963): afwijkend gedrag wordt door de samenleving geproduceerd
De normen die we hanteren om gedrag te beoordelen zijn van sociale oorsprong en daarom
verschillen ze van de ene tot de andere samenleving, van het ene tjdperk tot het andere
Howard Becker wilde vooral duidelijk maken dat de sociologie met betrekking tot afwijkend
gedrag een dubbele taak heef:
Verklaren waarom bepaalde individuen tot afwijkend gedrag komen
Verklaren waarom bepaalde gedragingen in bepaalde samenlevingen afwijkend zijn
en in andere niet
1.3 Contingent, maar niet arbitrair
Rousseau (1712-1778) vroeg zich af hoe men de mensen de wet kan doen eerbiedigen, als zij
er zich van bewust worden dat zij die zelf hebben gemaakt
Hij vond het evident dat mensen weten en reglementen respecteren zolang zij geloven dat
deze van buitenaf, bijvoorbeeld door een god of opperwezen, worden opgelegd
Eenmaal tot het inzicht gekomen dat die weten, reglementen en gewoonten eigen
producten en dus conventes zijn, dreigt dat respect volgens hem echter te verdwijnen
In zijn boek schijf ousseau dat mensen de weten enkel zullen respecteren en hun plichten
enkel zullen naleven als een religie hen daartoe aanzet en motveert, religies moeten dan
volgens hem dan ook doelbewust bijdragen tot burgerdeugd: goede, dergelijke burgers
kweken
De eventuele nieuwe religies die de aandacht voor burgerdeugd centraal dienden te stellen,
noemde hij civiele religies
,Het besef van het contngente betekent dat men de organisate van de samenleving niet
langer op rekening van goddelijke wil of natuurlijke noodzaak kan schrijven
Karl Marx (1818-1883): ‘mensen maken hun eigen geschiedenis, doch niet onder de
voorwaarden die ze zelf kiezen’
Het inzicht van de contngente van wet, norm en gewoonte in een oncomfortabel
bewustzijn
ousseau zal buiten de religie geen oplossing
Waarom is het contngente niet arbitrair? Is de rode draad in de sociologie, maar sociologie
heef nog geen fnaal antwoord, het is in menig opzicht de vraag waaromheen de moderne
sociologie zich heef gevormd
Ter verduidelijking belichten we drie, onderling sterk verschillende, manieren waarop die
vraagstelling in de loop van de geschiedenis van de sociologie werd aangepakt
1.3.1 Verlichting en tegen-verlichting
Sociologie is een poging om tegenstelling verlichtng en tegen-verlichtng te overstjgen
Het sterk geseculariseerde, geïndividualiseerde en geratonaliseerde denken, waartoe de
Verlichtng in de negentende eeuw had geleid, verwierp een beroep op religie als een
handhaver van de orde
Het goede samenleven was niet meer afankelijk van het volgen van goddelijke
voorschrifen, maar van het volgen van de eigen rede en het eigen redeneervermogen
De rede moest de grondslag van de maatschappelijke orde worden
De reacte op dat denken, de Tegen-Verlichtng, vreesde dat het redelijke handelen wel eens
tot egoïsme, sociale ontreddering en vervreemding zou kunnen leiden
Als mensen niet meer geloofden dat de regels die het samenleven mogelijk maakten, van
bovennatuurlijke oorsprong waren, zouden ze elkaar niet meer respecteren
Daarom waren godsdienst en gezag nodig om het samenleven te regelen
De vroege, negentende-eeuwse sociologie kan worden beschouwd als een poging om de
these van de Verlichtng en antthese van de Tegen-Verlichtng met elkaar te verzoenen
Verlichtng Tegen-verlichtng
Geseculariseerde, Geen positef mensbeeld
geïndividualiseerde en Godsdienst en gezag nodig als
geratonaliseerde denken handhaving
, Verwerpt religie als handhaver van Conservatef
de orde Vrees voor egoïsme, sociale
Volgen van eigen rede en ontreddering en vervreemding
redeneervermogen Zonder geloof: bijgeloof, tradite
Doel: maatschappelijke rust, Mensen zullen de regels van de
vooruitgang samenleving niet meer volgen bij
Heel positef mensbeeld contngente
Eigenbelang
1.3.2 Grondlegger van de sociologie: August Comte
August Comte (1798-1857) wordt door velen beschouwd als de grondlegger van de
sociologie, omdat hij de term sociologie bedacht en voor het eerst gebruikte om zijn
intellectueel werk te omschrijven
Comte pleite voor een sterk zakelijke, op strakke wetenschappelijke observate en logica
gesteunde sociologie
Hij onderkende drie opeenvolgende stadia in de menselijke ontwikkeling
eligieus
Metaforisch
Positvistsch/ het wetenschappelijk denken
Positvistsch: een zakelijke, wetenschappelijke observate en logica gesteunde
sociologie
In laatste stadium zou het menselijke handelen en samenleven door de rede worden geleid
De positeve sociologie diende daarbij te helpen
Comte was gevoelig voor argumenten tegen-verlichtng, hij geloofde niet dat het volgen van
de rede automatsch tot een geregelde en goede samenleving zou leiden
espect voor de weten en de maatschappelijke orde heef een irratonele grondslag, het
steunt op (bij)geloof, op onverklaard respect voor gezag, op de verleiding door en de
fascinate voor rituelen
Maar ook daarmee was Comte niet volledig akkoord: oude religies hadden voor Comte
afgedaan
Net zoals voor ousseau moest religie voor Comte praktsche, maatschappelijke
doelstellingen dienen, de mensheid vooruithelpen, en bovendien aangepast zijn aan wat hij
beschouwde als de nieuwe inzichten van het wetenschappelijke denken
Het menselijk handelen wordt niet alleen geleid door de rede, maar ook door impulsen,
gevoelens en emotes
Het komt erop aan die emotonele elementen, samen met de rede, juist te kanaliseren: naar
goede, voor de mens positeve doelen te leiden
Dat kan niet door enkel de rede via wetenschappelijk denken aan te spreken, daarvoor is
een meer omvatende instelling nodig die rede en emotes, gedachten en gevoelens van de
mensen kan samenbrengen en oriënteren
Volgens Comte is daar maar één instelling in geslaagd: religie
De religies uit het verleden hadden de rede echter onvoldoende aanvaard en de emotes ook
niet altjd naar sociaal wenselijke doelen gericht, daarom probeerde Comte een nieuwe
,religie te grondvesten: de religie van de Mensheid, de mensheid, de capaciteit van de
mensen om hun energie op wenselijke doelstellingen te richten staat centraal met
vooruitgang als doel
2 grote krachten in menselijk handelen en geschiedenis:
1. ede
Gericht door wetenschap
2. Emotes
Gericht door religie
1.3.3 Debat Habermans – Luhmann
2 Duitse sociologen
Habermans (1929)
Verlichtng
Wat- en hoe-vragen
Geschiedenis door de mens gemaakt is een overwinning van de rede
Methode van wetenschap: redelijke argumenten
Wetenschap kan ons niet zeggen wat te doen, kan wel vertellen hoe we iets
doeltrefend en/of efciënt kunnen aanpakken
Ongedwongen communicate: eerlijke en redelijke mensen in debat zullen het eens
worden
Het recht moet rechtvaardig zijn
We kunnen het arbitraire laten verdwijnen
Luhmann (1927-1998)
Tegen-Verlichtng
edelijke en eerlijke mensen kunnen het oneens zijn
Met het contngente leren leven door het arbitraire te aanvaarden
Meerderheidsregel, als we meerderheid niet respecteren, creëren we chaos en het
risico op ergere vormen van willekeur
Manier om het arbitraire te aanvaarden: rechts-positvisme: zolang een wet op de
correcte wijze, volgens de voorziene procedure tot stand komt verdient deze respect
Leren leven met arbitrair denken
(bv. Meerderheidsregels of rechtspositvisme: regels door procedure bekomen
moeten gevolgd worden)
Tegen-verlichtng: geloof niet dat we onze doelen en regels ooit zullen leren kiezen
op een manier die iedereen bevredigt en die door iedereen als rechtvaardig en
redelijk wordt beschouwd
Chaos vermijden: laten geloven dat bestaande orde of aspecten onvermijdelijk zijn:
kan bevorderd worden door religie, geloof dat het natuurlijk is of respect voor
tradite
Het contngente aanvaarden
De sociologie is één van de manieren waarop hedendaagse mensen zoeken naar wat orde
mogelijk maakt en kan verklaren in een maatschappij die zich ervan bewust wordt dat zij
haar eigen product is, zichzelf schept
, 1.4 Waarom al die zorgen om orde?
Het sociologische probleem van de orde verwijst niet naar het behoud van de bestaande
machtsverhoudingen, weten, regels, gewoonten en instellingen, maar naar het behoud van
de mogelijkheid om tot nageleefde regels te komen
Op de vraag hoe we tot dergelijke nageleefde regels komen, hebbe sociologen
uiteenlopende antwoorden gegeven
Gemeenschappelijk aan die verschillende antwoorden is wel dat sociale orde steeds wordt
opgevat als datgene wat het leven een mate van voorspelbaarheid en berekenbaarheid
geef, en op die manier leefaar maakt, tot in situates van extreem confict en oorlog toe
Sociologie bestudeert de sociale orde
Sociale orde: de mogelijkheid om tot nageleefde regels te komen
Fundament van regels: maakt niet uit wat we doen, maar iedereen moet hetzelfde doen
Orde:
1. Voorspelbaarheid
2. Berekenbaarheid
Twee fundamentele sociologische vragen:
Het probleem van de orde: hoe worden voorspelbaarheid en een mate van orde
gerealiseerd?
Probleem van de niet-arbitraire contnnente: welke regels zijn absoluut nodig en niet-
arbitrair?
1.5 De legitimerende derden: natuur, geschiedenis en samenhang
3 erkende bronnen van het niet-contngente (in sterk geseculariseerde wereld)
Het niet-contngente en niet-arbitraire:
natuur
geschiedenis
samenhang
Geef geen antwoord op wat contngent en makkelijk te veranderen is
1.5.1 Natuur
Mensen zijn fysieke organismen, maar we hebben een aantal beperkingen
Maatschappelijke orde wordt beïnvloed door die beperkingen
We weten echter dat de mensen zelf die fysieke beperkingen verleggen en overwinnen, dit
door wetenschap en technologie
Onze maatschappelijke orde wordt ongetwijfeld beïnvloed door het feit dat wij ons als
species biseksueel voorplanten, niet op eigen kracht kunnen vliegen, slechts in bepaalde
temperaturen kunnen overleven, slecht een bepaalde levensduur hebben,…
Er is een dunne lijn tussen cultuur en natuur, bv gelaatsuitdrukkingen
19de en begin 20ste eeuw: men gebruikte natuur als excuus dat men zich bij bepaalde orde
moest neerleggen
