Thema 3: voortplanting
Paragraaf 1
De periode van de lichamelijke verandering wordt de puberteit (vaak van 10 tot 17
jaar) genoemd, de geestelijke ontwikkeling wordt adolescentie genoemd. Het einde
van de adolescentie is vaak bij het begin van de volwassenheid (tussen de 20 en 25
jaar). Tijdens de adolescentie veranderen de hersenen.
Hormonen zijn chemische stoffen die door hormoonklieren aan het bloed worden
afgegeven. Het bloed vervoert de hormonen door het hele lichaam. Via het bloed en
de weefselvloeistof komen hormonen bij alle cellen. Door hormonen krijgen cellen
informatie van andere cellen. Als cellen informatie uitwisselen spreek je van cel
communicatie.
- Hormonen regelen vooral processen in het lichaam als groei, stofwisseling en
voortplanting. Hormonen die een rol spelen bij de voortplanting worden
geslachtshormonen genoemd.
Bij de ontwikkeling van geslachtsorganen speelt de hoeveelheid (mannelijke)
geslachtshormoon testosteron een belangrijke rol. Bij veel testosteron ontwikkelen
zich bij het embryo mannelijke geslachtskenmerken, bij een lage concentratie
ontwikkelen zich vrouwelijke geslachtskenmerken.
- De geslachtskenmerken die een kind bij de geboorte heeft heten primaire
geslachtskenmerken.
- De lichamelijke veranderingen die optreden gedurende de puberteit heten
secundaire geslachtskenmerken. Dit zijn bijvoorbeeld gezichtsbeharing bij
jongens en borstgroei bij meisjes.
Het gebied dat een dier verdedigd is zijn territorium. De handelingen die dieren
uitvoeren voorafgaande aan de paring wordt balts genoemd. Het vergroot de kans op
paarvorming en de kans op voortplanting.
Een soort overleeft doordat individuen in leven blijven en zich voortplanten
(reproduceren). Om te overleven bezitten organismen aanpassingen om bijv. niet op
te vallen (vergroten de kans om in leven te blijven). De genen worden weer
doorgegeven aan nakomelingen. Er vindt dus selectie plaats waardoor bepaalde
eigenschappen wel worden doorgeven en andere niet (natuurlijke selectie).
- Wanneer selectie plaatsvindt op grond van eigenschappen die de kans op
voortplanten bevorderen, spreek je van seksuele selectie. Ontstaat ook vaak
doordat mannetjes met elkaar wedijveren om vrouwtjes. De winnaar paart met
het vrouwtje.
Paragraaf 2
Tijdens de deling van cellen kunnen fouten optreden. Door de fouten verschillen de
kopieën iets van elkaar. Veranderingen in het DNA die tijdens de replicatie kunnen
ontstaan heten mutaties. Hierdoor kunnen verschillen ontstaan tussen de moedercel
en de dochtercel.
, Ongeslachtelijke voortplanting is voortplanting waarbij maar 1 organisme nodig is. Dit
kunnen prokaryoten, protisten, schimmels, planten en sommige dieren. Bij
ongeslachtelijke voortplanting krijgt ieder individu nakomelingen.
Bij geslachtelijke voortplanting zijn twee individuen nodig. De kern van een cel van
een individu smelt samen met de kern van een cel van een ander individu. Dit
versmelten van twee kernen heet bevruchting.
- Tijdens de bevruchting verdubbelt het aantal chromosomen. De cellen van het
organisme dat uit de bevruchte cel ontstaat, bevatten daardoor allemaal dit
dubbele aantal chromosomen. Om opnieuw te kunnen voortplanten ontstaan
er cellen die weer het oorspronkelijke aantal chromosomen bevatten
geslachtscellen (gameten).
De erfelijke informatie van de beide ouders is gemengd, dit heet recombinatie. Door
recombinatie van chromosomen zijn de nakomelingen niet exact gelijk aan de ouders
en onderling verschillen ze (variatie).
Paragraaf 3
Bij bevruchting versmelten de kern van de eicel en de kern van de zaadcel. In de
nieuwe cel bevindt zich het dubbele aantal chromosomen en informatie van beide
cellen. Door celdeling ontstaat een nieuw organisme uit de bevruchte cel. Alle cellen
bevatten daardoor het dubbele aantal chromosomen.
Het aantal chromosomen in de cellen van organismen is constant en veranderd niet
door geslachtelijke voortplanting. Om het aantal constant te houden vindt reductie
plaats, bij mensen vindt dit plaats tijdens de productie van geslachtscellen.
De cellen van een menselijk lichaam bevatten 46 chromosomen. Er zitten 23 paar
chromosomen in de celkern.
- Een weergave van chromosomenparen die gegroepeerd zijn heet een
karyogram.
- Het aantal 46 wordt “2n” genoemd. Met “n” wordt dan het aantal verschillende
chromosomen bedoeld en met 2 wordt aangegeven dat het om paren gaat.
Een diploïde cel bevat dus altijd 2n chromosomen.
- Het aantal chromosomen in een geslachtscel is “n”. haploïde cellen bevatten
dus “n” chromosomen.
Lichaamscellen bevatten een dubbele set chromosomen deze cellen heten
diploïd. Geslachtscellen bevatten een enkele set chromosomen deze cellen heten
haploïd (eenvoudig).
Tijdens de bevruchting versmelten de kernen van twee haploïde cellen met ieder n
chromosomen tot 1 nieuwe kern. De bevruchte eicel (zygote) is dus diploïd en bevat
2n chromosomen.
Na de bevruchting groeit de diploïde zygote uit tot een organisme. Alle cellen die
ontstaan zijn diploïd, behalve de geslachtscellen. Geslachtscellen ontstaan in
Paragraaf 1
De periode van de lichamelijke verandering wordt de puberteit (vaak van 10 tot 17
jaar) genoemd, de geestelijke ontwikkeling wordt adolescentie genoemd. Het einde
van de adolescentie is vaak bij het begin van de volwassenheid (tussen de 20 en 25
jaar). Tijdens de adolescentie veranderen de hersenen.
Hormonen zijn chemische stoffen die door hormoonklieren aan het bloed worden
afgegeven. Het bloed vervoert de hormonen door het hele lichaam. Via het bloed en
de weefselvloeistof komen hormonen bij alle cellen. Door hormonen krijgen cellen
informatie van andere cellen. Als cellen informatie uitwisselen spreek je van cel
communicatie.
- Hormonen regelen vooral processen in het lichaam als groei, stofwisseling en
voortplanting. Hormonen die een rol spelen bij de voortplanting worden
geslachtshormonen genoemd.
Bij de ontwikkeling van geslachtsorganen speelt de hoeveelheid (mannelijke)
geslachtshormoon testosteron een belangrijke rol. Bij veel testosteron ontwikkelen
zich bij het embryo mannelijke geslachtskenmerken, bij een lage concentratie
ontwikkelen zich vrouwelijke geslachtskenmerken.
- De geslachtskenmerken die een kind bij de geboorte heeft heten primaire
geslachtskenmerken.
- De lichamelijke veranderingen die optreden gedurende de puberteit heten
secundaire geslachtskenmerken. Dit zijn bijvoorbeeld gezichtsbeharing bij
jongens en borstgroei bij meisjes.
Het gebied dat een dier verdedigd is zijn territorium. De handelingen die dieren
uitvoeren voorafgaande aan de paring wordt balts genoemd. Het vergroot de kans op
paarvorming en de kans op voortplanting.
Een soort overleeft doordat individuen in leven blijven en zich voortplanten
(reproduceren). Om te overleven bezitten organismen aanpassingen om bijv. niet op
te vallen (vergroten de kans om in leven te blijven). De genen worden weer
doorgegeven aan nakomelingen. Er vindt dus selectie plaats waardoor bepaalde
eigenschappen wel worden doorgeven en andere niet (natuurlijke selectie).
- Wanneer selectie plaatsvindt op grond van eigenschappen die de kans op
voortplanten bevorderen, spreek je van seksuele selectie. Ontstaat ook vaak
doordat mannetjes met elkaar wedijveren om vrouwtjes. De winnaar paart met
het vrouwtje.
Paragraaf 2
Tijdens de deling van cellen kunnen fouten optreden. Door de fouten verschillen de
kopieën iets van elkaar. Veranderingen in het DNA die tijdens de replicatie kunnen
ontstaan heten mutaties. Hierdoor kunnen verschillen ontstaan tussen de moedercel
en de dochtercel.
, Ongeslachtelijke voortplanting is voortplanting waarbij maar 1 organisme nodig is. Dit
kunnen prokaryoten, protisten, schimmels, planten en sommige dieren. Bij
ongeslachtelijke voortplanting krijgt ieder individu nakomelingen.
Bij geslachtelijke voortplanting zijn twee individuen nodig. De kern van een cel van
een individu smelt samen met de kern van een cel van een ander individu. Dit
versmelten van twee kernen heet bevruchting.
- Tijdens de bevruchting verdubbelt het aantal chromosomen. De cellen van het
organisme dat uit de bevruchte cel ontstaat, bevatten daardoor allemaal dit
dubbele aantal chromosomen. Om opnieuw te kunnen voortplanten ontstaan
er cellen die weer het oorspronkelijke aantal chromosomen bevatten
geslachtscellen (gameten).
De erfelijke informatie van de beide ouders is gemengd, dit heet recombinatie. Door
recombinatie van chromosomen zijn de nakomelingen niet exact gelijk aan de ouders
en onderling verschillen ze (variatie).
Paragraaf 3
Bij bevruchting versmelten de kern van de eicel en de kern van de zaadcel. In de
nieuwe cel bevindt zich het dubbele aantal chromosomen en informatie van beide
cellen. Door celdeling ontstaat een nieuw organisme uit de bevruchte cel. Alle cellen
bevatten daardoor het dubbele aantal chromosomen.
Het aantal chromosomen in de cellen van organismen is constant en veranderd niet
door geslachtelijke voortplanting. Om het aantal constant te houden vindt reductie
plaats, bij mensen vindt dit plaats tijdens de productie van geslachtscellen.
De cellen van een menselijk lichaam bevatten 46 chromosomen. Er zitten 23 paar
chromosomen in de celkern.
- Een weergave van chromosomenparen die gegroepeerd zijn heet een
karyogram.
- Het aantal 46 wordt “2n” genoemd. Met “n” wordt dan het aantal verschillende
chromosomen bedoeld en met 2 wordt aangegeven dat het om paren gaat.
Een diploïde cel bevat dus altijd 2n chromosomen.
- Het aantal chromosomen in een geslachtscel is “n”. haploïde cellen bevatten
dus “n” chromosomen.
Lichaamscellen bevatten een dubbele set chromosomen deze cellen heten
diploïd. Geslachtscellen bevatten een enkele set chromosomen deze cellen heten
haploïd (eenvoudig).
Tijdens de bevruchting versmelten de kernen van twee haploïde cellen met ieder n
chromosomen tot 1 nieuwe kern. De bevruchte eicel (zygote) is dus diploïd en bevat
2n chromosomen.
Na de bevruchting groeit de diploïde zygote uit tot een organisme. Alle cellen die
ontstaan zijn diploïd, behalve de geslachtscellen. Geslachtscellen ontstaan in
