Eerste hoorcollege
Wat is psychologie?
- Gedrag
- Mentale processen (meetbaar door emotie, bijvoorbeeld zweet)
Verschillen in gedrag meten
- Helmhotz: reactietijden op een teen simulatie langer dan die op heup simulatie
- Donders: reactietijden langer dan je FCQT ziet en X of Q moet zoeken dan bij FT.
Oftewel zoeken met extra letters kost extra tijd.
Mentale processen infereren.
Leren: gedrag in een dezelfde situatie is veranderd door een situatie.
Klassiek conditioneren: relatie tussen stimulus en daarop volgende stimulus.
Operant of instrumenteel conditioneren: Skinner, Thordecke.
Thordecke: Hoe vaker gedrag wordt bekrachtigd, hoe vaker het gedrag voorkomt.
Reinforcement (bekrachtiging): Zorgt ervoor dat het gedrag herhaald wordt
Nature: aangeboren, genen
Nurture: aangeleerd
Niet: biologisch vs psychologisch
Tweede hoorcollege - 11 september
Mens heeft 23 paar chromosomen.
- 22 paar autonomale chromosomen, bestaat uit twee allelen.
- 1 paar geslachtschromosomen.
X en Y chromosomen dragen sex-linked genen. Sex-linked chromosomen komen alleen
voor op de geslachtschromosomen (=X en Y). Bevindt zich bij de mannen maar op 1 allel.
Voorbeeld: vrouwelijk XX (2 allelen) en mannelijk XY (1 allel) Voorbeeld: rood-groen
kleurenblindheid. Genen die coderen lichtgevoelige eiwitten in oog bevinden zich op X-
chromosoom. De meeste genen zitten op de X-chromosomen.
Sex-limited: zijn genen die zowel mannen als vrouwen hebben, alleen worden ze
verschillend afgelezen. Sex-limited genen kunnen op alle chromosomen voorkomen.
Worden alleen afgelezen in één van de twee geslachten, onder invloed van
geslachtshormonen. Dit leidt tot verschillen in eigenschappen, bijvoorbeeld gedrag.
Je start met het lezen van het gen bij ATG. Door ervaring kan het enzym het chromosoom
veranderen bij de promotor regio.
Dit heet epigenetica, wat betekent dat het langdurige consequenties kan hebben op een
hele levensduur.
- Methylering = remt het aflezen
- Acetylering = bevordert het aflezen
- Andere mechanismen
, Evolutie: Verandering over generaties van genen (en de eigenschappen waarvoor ze
coderen) in populaties. Reproductieve isolatie leidt vervolgens tot het ontstaan van
verschillende soorten. Al het leven is evolutionair verwant en alle soorten delen daarom een
gemeenschappelijke voorouder. Soorten die een recentere gemeenschappelijke voorouder
hebben lijken (genetisch en qua eigenschappen) vaak meer op elkaar.
Maar de hoeveelheid genetische verandering heeft niet altijd een 1-op-1 relatie met de
grootte van verandering in een eigenschap. Verschillen in gedrag zijn vaak niet te herleiden
tot een verschil in een enkel gen. Kleine genetische veranderingen kunnen soms tot een
grote veranderingen in eigenschappen leiden, en andersom.
Hoe komen er verandering in de genen? Spontane mutaties zorgen voor genetische variatie
(verschillende allelen). Varianten die leiden tot verminderde voortplanting verdwijnen.
Varianten die leiden tot betere voortplanting (meer nakomelingen) worden geselecteerd.
Hierdoor veranderen eigenschappen van individuen in een populatie.
Een gen is beter aangepast aan zijn omgeving (fitness)
Mutaties zijn random. Maar de natuurlijke selectie van die mutaties is niet random, maar
gebaseerd op aangepastheid aan omgeving. Eigenschappen die verworven worden door
gebruik (sterke spieren door trainen, kennis door studeren), worden niet genetisch aan de
volgende generatie doorgegeven. (contra Jean Lamarck)
Door evolutionaire verwantschap delen mensen genen, hersenstructuren en gedrag met
andere dieren. Geschikte modelsystemen voor experimenteel onderzoek aan ‘hoe’ vragen.
Niet alleen overeenkomsten tussen soorten zijn interessant: ook verschillen kunnen juist
interessante informatie opleveren.
Van zenuwcel naar zien en bewegen
Neuron A stuurt een signaal neuron B. Vanuit het oog gaat het elektrisch signaal via de
thalamus van neuron A door een axon naar een neuron B. Neuron heeft input en output
faciliteiten, dus kunnen dingen ontvangen en versturen.
Axon is voor output
Dendriet is voor de input
Soma is voor de input en output
Het neuron is een soort buis met een binnenkant en een buitenkant, gescheiden door een
membraan. Ionen (geladen deeltjes) in verschillende concentraties binnen en buiten de cel.
Dit heet een potentiaalverschil -> rustpotentiaal.
Als een neurotransmitter iets doet kan er een kanaal open gaan waardoor neurotransmissie
plaats kan vinden. Het rustpotentiaal wordt kleiner oftewel depolarisatie. Je kunt het
rustpotentiaal meten door twee elektrodes te gebruiken. Zorgt voor ladingsverschil en dat
zorgt ervoor dat Na+ ionen de cel ingaan en dat wordt het rustpotentiaal kleiner.
(depolarisatie)
Wat is psychologie?
- Gedrag
- Mentale processen (meetbaar door emotie, bijvoorbeeld zweet)
Verschillen in gedrag meten
- Helmhotz: reactietijden op een teen simulatie langer dan die op heup simulatie
- Donders: reactietijden langer dan je FCQT ziet en X of Q moet zoeken dan bij FT.
Oftewel zoeken met extra letters kost extra tijd.
Mentale processen infereren.
Leren: gedrag in een dezelfde situatie is veranderd door een situatie.
Klassiek conditioneren: relatie tussen stimulus en daarop volgende stimulus.
Operant of instrumenteel conditioneren: Skinner, Thordecke.
Thordecke: Hoe vaker gedrag wordt bekrachtigd, hoe vaker het gedrag voorkomt.
Reinforcement (bekrachtiging): Zorgt ervoor dat het gedrag herhaald wordt
Nature: aangeboren, genen
Nurture: aangeleerd
Niet: biologisch vs psychologisch
Tweede hoorcollege - 11 september
Mens heeft 23 paar chromosomen.
- 22 paar autonomale chromosomen, bestaat uit twee allelen.
- 1 paar geslachtschromosomen.
X en Y chromosomen dragen sex-linked genen. Sex-linked chromosomen komen alleen
voor op de geslachtschromosomen (=X en Y). Bevindt zich bij de mannen maar op 1 allel.
Voorbeeld: vrouwelijk XX (2 allelen) en mannelijk XY (1 allel) Voorbeeld: rood-groen
kleurenblindheid. Genen die coderen lichtgevoelige eiwitten in oog bevinden zich op X-
chromosoom. De meeste genen zitten op de X-chromosomen.
Sex-limited: zijn genen die zowel mannen als vrouwen hebben, alleen worden ze
verschillend afgelezen. Sex-limited genen kunnen op alle chromosomen voorkomen.
Worden alleen afgelezen in één van de twee geslachten, onder invloed van
geslachtshormonen. Dit leidt tot verschillen in eigenschappen, bijvoorbeeld gedrag.
Je start met het lezen van het gen bij ATG. Door ervaring kan het enzym het chromosoom
veranderen bij de promotor regio.
Dit heet epigenetica, wat betekent dat het langdurige consequenties kan hebben op een
hele levensduur.
- Methylering = remt het aflezen
- Acetylering = bevordert het aflezen
- Andere mechanismen
, Evolutie: Verandering over generaties van genen (en de eigenschappen waarvoor ze
coderen) in populaties. Reproductieve isolatie leidt vervolgens tot het ontstaan van
verschillende soorten. Al het leven is evolutionair verwant en alle soorten delen daarom een
gemeenschappelijke voorouder. Soorten die een recentere gemeenschappelijke voorouder
hebben lijken (genetisch en qua eigenschappen) vaak meer op elkaar.
Maar de hoeveelheid genetische verandering heeft niet altijd een 1-op-1 relatie met de
grootte van verandering in een eigenschap. Verschillen in gedrag zijn vaak niet te herleiden
tot een verschil in een enkel gen. Kleine genetische veranderingen kunnen soms tot een
grote veranderingen in eigenschappen leiden, en andersom.
Hoe komen er verandering in de genen? Spontane mutaties zorgen voor genetische variatie
(verschillende allelen). Varianten die leiden tot verminderde voortplanting verdwijnen.
Varianten die leiden tot betere voortplanting (meer nakomelingen) worden geselecteerd.
Hierdoor veranderen eigenschappen van individuen in een populatie.
Een gen is beter aangepast aan zijn omgeving (fitness)
Mutaties zijn random. Maar de natuurlijke selectie van die mutaties is niet random, maar
gebaseerd op aangepastheid aan omgeving. Eigenschappen die verworven worden door
gebruik (sterke spieren door trainen, kennis door studeren), worden niet genetisch aan de
volgende generatie doorgegeven. (contra Jean Lamarck)
Door evolutionaire verwantschap delen mensen genen, hersenstructuren en gedrag met
andere dieren. Geschikte modelsystemen voor experimenteel onderzoek aan ‘hoe’ vragen.
Niet alleen overeenkomsten tussen soorten zijn interessant: ook verschillen kunnen juist
interessante informatie opleveren.
Van zenuwcel naar zien en bewegen
Neuron A stuurt een signaal neuron B. Vanuit het oog gaat het elektrisch signaal via de
thalamus van neuron A door een axon naar een neuron B. Neuron heeft input en output
faciliteiten, dus kunnen dingen ontvangen en versturen.
Axon is voor output
Dendriet is voor de input
Soma is voor de input en output
Het neuron is een soort buis met een binnenkant en een buitenkant, gescheiden door een
membraan. Ionen (geladen deeltjes) in verschillende concentraties binnen en buiten de cel.
Dit heet een potentiaalverschil -> rustpotentiaal.
Als een neurotransmitter iets doet kan er een kanaal open gaan waardoor neurotransmissie
plaats kan vinden. Het rustpotentiaal wordt kleiner oftewel depolarisatie. Je kunt het
rustpotentiaal meten door twee elektrodes te gebruiken. Zorgt voor ladingsverschil en dat
zorgt ervoor dat Na+ ionen de cel ingaan en dat wordt het rustpotentiaal kleiner.
(depolarisatie)
