SAMENVATTING ECONOMIE KATERN 5
1.1
Met de speltheorie bestudeer je de manier waarop mensen beslissingen nemen,
waarbij ze rekening houden met de (te verwachten) keuzes van anderen.
Simultaan spel = de spelers nemen tegelijkertijd een beslissing
Sequentieel spel (of dynamisch) = de spelers nemen om de beurt een beslissing
Ten tweede kan een spel eenmalig of herhaald gespeeld worden.
Eenmalig spel: spel met slechts één ronde. Herhaald spel: spel met meerdere rondes
waarbij de acties van de spelers bij de voorgaande rondes van invloed kunnen zijn
op de te volgen strategie.
Spelers zijn coöperatief als de spelers in staat zijn afspraken te maken om hun
strategieën te coördineren. De spelers kiezen een strategie die leidt tot het beste
resultaat voor de gehele groep. De spelers zijn niet- coöperatief als iedere speler zijn
eigen strategie kiest, gegeven de strategieën van anderen.
Een tabel met de mogelijke uitkomsten van een spel is een opbrengstenmatrix of een
payoff-matrix.
Best response methode = met deze methode bepaal je voor iedere speler zijn beste
strategie/actie gegeven alle mogelijke strategieën/acties van alle overige spelers.
Nash - evenwicht = de combinatie van strategieën van de spelers die leidt tot een
resultaat waarbij geen van de spelers een reden heeft o van strategie te veranderen,
gegeven de strategie van de ander. Er kunnen meerdere nash evenwichten zijn.
(gekleurde getallen in tabel 2 blz 10 is een nash-evenwicht)
Een van de meest bekende modellen in de speltheorie is het gevangenendilemma.
Gevangenendilemma = een simultaan spel waarin een evenwicht ontstaat waarbij de
uitkomst voor beide spelers niet optimaal is (het levert voor beide niet het hoogste
op). In een gevangenen dilemma word nooit overlegt.
Kenmerken: zelfstandig, eenmalig, dezelfde informatie, eigen belang, 2 alternatieven,
geen overleg. Een simultaan spel is zonder overleg.
Het dilemma dat je afhankelijk bent van de beslissing van anderen komt bijvoorbeeld
voor bij concurrentie tussen bedrijven; prijsverandering, reclamecampagnes,
subsidieaanvragen.
Beredenering:
Beredenering bij een simultaan spel:
Uitgaande van……..
Beredenering bij een sequentieel spel:
omdat a …. Kiest, kiest b …..
wat ze kiezen is de strategie, wat in de tabel staat is het antwoord/resultaat
, dominante strategie = de speler kiest altijd dezelfde strategie, ongeacht de keuze van
zijn tegenspeler.
Gedomineerde strategie = een strategie die slechter resultaat oplevert dan de andere
mogelijke strategieën, welke strategie de ander ook kiest.
Er is vanuit gegaan dat partijen streven naar de uitkomst die voor hen het meest
gunstig is. De spelers kiezen voor individueel belang. Hiermee komt de optimale
uitkomst niet altijd tot stand. Het nastreven van het individueel belang kan tot een
uitkomst leiden die slechter is dan wanneer zij zouden hebben kunnen samenwerken
in een coöperatief spel met gezamenlijk belang.
Gezamenlijk belang = vooropstellen van het gezamenlijk belang in een dilemma
Optimale uitkomst = uitkomst van een spel met het beste gezamelijke resultaat
Niet- optimale uitkomst = spel die mogelijk voor beide partijen beter zou kunnen,
maar wel tot stand komt.
1.2
Omdat de dominante strategie kan leiden tot een niet-optimalen uitkomst voor het
collectief / gezamenlijk belang is overleg soms een oplossing.
Of overleg nuttig is hangt af van de spelsituatie:
- Nul- som – spel: de uitkomst van het spel heeft een constante waarde, zoals
bij een schaakpartij. Als je de uitkomsten bij elkaar optelt krijg je dezelfde
opbrengst.
- Niet- nul – som- spel: er is een combinatie van strategieën, waarbij beide
spelers winst of verlies hadden kunnen maken. het bied meer ruimte in de
praktijk voor afspraken en overlgeg om de gezamelijke opbrengst te
vergroten.
Contract = een document waarin de gemaakte afspraken zijn vastgelegd.
Tit fort at- principe = als je je niet aan de afspraak houdt, kun je ervan uitgaan dat de
andere partij de afspraak ook kan schenden (koekje van eigen deeg). Als iemand wat
voor jou doet wil je er namelijk ook wat voor terug.
Zelfbinding = een van de partijen maakt zijn keuze vooraf bekend, ongeacht de
keuze die de ander zal gaan maken.
Prijzenoorlog = strijd tussen concurrenten op basis van prijsverlagingen. Het idee
hiervan is om door prijsverlagingen het marktaandeel te vergroten en concurrenten
van de markt te verdrijven. Reden is elimineren van concurrenten want wss gaan de
concurrenten ook hun prijs verlagen.
Sociale normen = ongeschreven regels over hoe je je hoort te gedragen. Sociale
normen kunnen ervoor zorgen dat mensen of bedrijven gaan samenwerken, waar ze
dat vanuit het individuele belang niet zouden doen. Bedrijven mijden bv goedkope
productie mbv kinderarbeid of zorgen voor voldoende stageplekken voor studenten.
1.3
Omdat er bij sequentieel spel verschil is tussen het tijdstip van beslissen, kan het
handig zijn om de mogelijke keuzecombinaties op te nemen in een beslissingsboom.
1.1
Met de speltheorie bestudeer je de manier waarop mensen beslissingen nemen,
waarbij ze rekening houden met de (te verwachten) keuzes van anderen.
Simultaan spel = de spelers nemen tegelijkertijd een beslissing
Sequentieel spel (of dynamisch) = de spelers nemen om de beurt een beslissing
Ten tweede kan een spel eenmalig of herhaald gespeeld worden.
Eenmalig spel: spel met slechts één ronde. Herhaald spel: spel met meerdere rondes
waarbij de acties van de spelers bij de voorgaande rondes van invloed kunnen zijn
op de te volgen strategie.
Spelers zijn coöperatief als de spelers in staat zijn afspraken te maken om hun
strategieën te coördineren. De spelers kiezen een strategie die leidt tot het beste
resultaat voor de gehele groep. De spelers zijn niet- coöperatief als iedere speler zijn
eigen strategie kiest, gegeven de strategieën van anderen.
Een tabel met de mogelijke uitkomsten van een spel is een opbrengstenmatrix of een
payoff-matrix.
Best response methode = met deze methode bepaal je voor iedere speler zijn beste
strategie/actie gegeven alle mogelijke strategieën/acties van alle overige spelers.
Nash - evenwicht = de combinatie van strategieën van de spelers die leidt tot een
resultaat waarbij geen van de spelers een reden heeft o van strategie te veranderen,
gegeven de strategie van de ander. Er kunnen meerdere nash evenwichten zijn.
(gekleurde getallen in tabel 2 blz 10 is een nash-evenwicht)
Een van de meest bekende modellen in de speltheorie is het gevangenendilemma.
Gevangenendilemma = een simultaan spel waarin een evenwicht ontstaat waarbij de
uitkomst voor beide spelers niet optimaal is (het levert voor beide niet het hoogste
op). In een gevangenen dilemma word nooit overlegt.
Kenmerken: zelfstandig, eenmalig, dezelfde informatie, eigen belang, 2 alternatieven,
geen overleg. Een simultaan spel is zonder overleg.
Het dilemma dat je afhankelijk bent van de beslissing van anderen komt bijvoorbeeld
voor bij concurrentie tussen bedrijven; prijsverandering, reclamecampagnes,
subsidieaanvragen.
Beredenering:
Beredenering bij een simultaan spel:
Uitgaande van……..
Beredenering bij een sequentieel spel:
omdat a …. Kiest, kiest b …..
wat ze kiezen is de strategie, wat in de tabel staat is het antwoord/resultaat
, dominante strategie = de speler kiest altijd dezelfde strategie, ongeacht de keuze van
zijn tegenspeler.
Gedomineerde strategie = een strategie die slechter resultaat oplevert dan de andere
mogelijke strategieën, welke strategie de ander ook kiest.
Er is vanuit gegaan dat partijen streven naar de uitkomst die voor hen het meest
gunstig is. De spelers kiezen voor individueel belang. Hiermee komt de optimale
uitkomst niet altijd tot stand. Het nastreven van het individueel belang kan tot een
uitkomst leiden die slechter is dan wanneer zij zouden hebben kunnen samenwerken
in een coöperatief spel met gezamenlijk belang.
Gezamenlijk belang = vooropstellen van het gezamenlijk belang in een dilemma
Optimale uitkomst = uitkomst van een spel met het beste gezamelijke resultaat
Niet- optimale uitkomst = spel die mogelijk voor beide partijen beter zou kunnen,
maar wel tot stand komt.
1.2
Omdat de dominante strategie kan leiden tot een niet-optimalen uitkomst voor het
collectief / gezamenlijk belang is overleg soms een oplossing.
Of overleg nuttig is hangt af van de spelsituatie:
- Nul- som – spel: de uitkomst van het spel heeft een constante waarde, zoals
bij een schaakpartij. Als je de uitkomsten bij elkaar optelt krijg je dezelfde
opbrengst.
- Niet- nul – som- spel: er is een combinatie van strategieën, waarbij beide
spelers winst of verlies hadden kunnen maken. het bied meer ruimte in de
praktijk voor afspraken en overlgeg om de gezamelijke opbrengst te
vergroten.
Contract = een document waarin de gemaakte afspraken zijn vastgelegd.
Tit fort at- principe = als je je niet aan de afspraak houdt, kun je ervan uitgaan dat de
andere partij de afspraak ook kan schenden (koekje van eigen deeg). Als iemand wat
voor jou doet wil je er namelijk ook wat voor terug.
Zelfbinding = een van de partijen maakt zijn keuze vooraf bekend, ongeacht de
keuze die de ander zal gaan maken.
Prijzenoorlog = strijd tussen concurrenten op basis van prijsverlagingen. Het idee
hiervan is om door prijsverlagingen het marktaandeel te vergroten en concurrenten
van de markt te verdrijven. Reden is elimineren van concurrenten want wss gaan de
concurrenten ook hun prijs verlagen.
Sociale normen = ongeschreven regels over hoe je je hoort te gedragen. Sociale
normen kunnen ervoor zorgen dat mensen of bedrijven gaan samenwerken, waar ze
dat vanuit het individuele belang niet zouden doen. Bedrijven mijden bv goedkope
productie mbv kinderarbeid of zorgen voor voldoende stageplekken voor studenten.
1.3
Omdat er bij sequentieel spel verschil is tussen het tijdstip van beslissen, kan het
handig zijn om de mogelijke keuzecombinaties op te nemen in een beslissingsboom.
