NEDERLANDS C – SAMENVATTING
1 Anderstalige nieuwkomers: onthaal en beginsituatie ............................................................... 3
1.1 Kijkwijzer beginsituatie anderstalige nieuwkomers (GO!) .................................................. 3
1.2 De beginsituatie achterhalen i.v.m. (technisch) lezen ...................................................... 3
1.3 Verwachtingen en behoeften bij anderstalige nieuwkomer ........................................... 4
1.4 Onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers ............................................................ 4
1.4.1 Omschrijving onthaalonderwijs ...................................................................................... 4
1.4.2 Definitie AN en GAN........................................................................................................ 4
1.4.2.1 Anderstalige nieuwkomers (AN) ................................................................................ 4
1.4.2.2 Gewezen anderstalige nieuwkomers (GAN) ........................................................... 4
1.5 Organisatie van onthaalonderwijs ....................................................................................... 5
1.5.1 Centrale opvang ............................................................................................................. 5
1.5.2 Semi-geïntegreerde opvang ......................................................................................... 5
1.5.3 Geïntegreerde opvang .................................................................................................. 5
1.5.4 Aan welke competenties werk je het eerst? ............................................................... 5
1.5.5 Tips ..................................................................................................................................... 6
1.6 Een warm en veilig onthaal in de klas ................................................................................. 6
1.6.1 Klasinrichting .................................................................................................................... 6
1.6.2 Communicatie ................................................................................................................. 6
2 Anderstalige nieuwkomers: mondelinge vaardigheden .......................................................... 7
2.1 Meertalige taalverwerving .................................................................................................... 7
2.2 Werken aan taalvaardigheid................................................................................................ 8
2.2.1 Wat moeten de nieuwkomers leren? ........................................................................... 8
2.2.2 Hoe pak je deze opdracht het beste aan? ................................................................. 8
2.2.2.1 Taal leren door taal te gebruiken .............................................................................. 8
2.2.2.2 Een krachtige leeromgeving scheppen ................................................................... 8
2.2.2.3 Tips voor de beginperiode .......................................................................................... 9
2.2.2.4 Tips voor het werken met gevorderde nieuwkomers .............................................. 9
2.2.2.5 Differentiatie ................................................................................................................. 9
2.2.3 Zorgen voor een toegankelijk taalaanbod (uit ppt.) ................................................. 9
2.3 Het groeipad AN van het GO! .............................................................................................. 9
2.4 Werken aan luistervaardigheid ........................................................................................... 10
2.5 Ondersteuning bieden bij spreken ..................................................................................... 10
2.6 Aanvulling powerpoint ......................................................................................................... 10
3 Anderstalige nieuwkomers: Woordenschat ............................................................................. 11
3.1 De GO4ty ............................................................................................................................... 11
3.2 De woordenschatlijst AN van het GO! ............................................................................... 11
3.3 Goed woordenschatonderwijs ........................................................................................... 12
, 3.4 Woordenschat door voorlezen ........................................................................................... 12
3.5 Consolideerspelletjes ............................................................................................................ 12
4 Anderstalige nieuwkomers: schriftelijke vaardigheden ......................................................... 13
4.1 Het alfabetiseringsproces bij moedertaalsprekers (leerpad) .......................................... 13
4.1.1 Het alfabetiseringsproces bij analfabete leerlingen ................................................. 14
4.1.2 Ontluikende geletterdheid: activiteiten en materialen ........................................... 14
4.2 Ondersteuning van de AN bij het alfabetiseringsproces ................................................ 14
4.2.1 Een taakgerichte alfabetisering .................................................................................. 14
4.2.2 Diversiteit in de groep analfabete AN ........................................................................ 15
4.2.3 Een alfabetiseringslijn .................................................................................................... 15
3.2.3 Ondersteuning van AN bij het alfabetiseringsproces ............................................... 15
3.2.4 Alfabetiseringsmethodes .............................................................................................. 16
4.3 Schrift ...................................................................................................................................... 16
4.4 Schrijven (differentiëren) ...................................................................................................... 17
5 AN in de reguliere klas ................................................................................................................ 18
5.1 Hoe kan ik de sociale integratie bevorderen van de AN in mijn klas? .......................... 18
5.2 Methodes die soms worden gebruikt in het basisonderwijs ............................................ 18
5.3 Leestips voor anderstalige nieuwkomers ........................................................................... 18
5.4 Hoe pak ik dit aan op didactisch en organisatorisch vlak? ............................................ 19
5.5 Hoe krijg ik alles gepland en georganiseerd? .................................................................. 19
6 Breed evalueren: de centrale toetsen ...................................................................................... 20
6.1 Gastsprekers centrale toetsen ............................................................................................ 20
6.2 De meest gestelde vragen over de centrale toetsen ..................................................... 21
7 Breed evalueren in je klaspraktijk ............................................................................................. 22
7.1 Leerpad ................................................................................................................................. 22
6.2 Competenties Nederlands Breed Evalueren in het basisonderwijs ................................ 22
6.2.1 Breed evalueren van de competenties Nederlands ................................................ 22
6.2.2 Aandachtspunten bij het opstellen van evaluatie-instrumenten (= checklist) ..... 23
6.3 Enkele hulpmiddelen en voorbeelden om taal (breed) te evalueren .......................... 23
6.3.1 Rubrics ............................................................................................................................. 23
6.3.2 Peerevaluatie ................................................................................................................. 23
8 Taal- en leesbeleid ...................................................................................................................... 24
8.1 Wat is een taalbeleid? ......................................................................................................... 24
8.2 Leesbeleid ............................................................................................................................. 24
8.2.1 Doel van een leesbeleid .............................................................................................. 24
, 1 Anderstalige nieuwkomers: onthaal en beginsituatie
1.1 Kijkwijzer beginsituatie anderstalige nieuwkomers (GO!)
• Sociaal-emotioneel:
o Betrokkenheid
o Concentratie
o Zelfvertrouwen
o Sociale gerichtheid
• Schoolse vaardigheden:
o (Zorgzaam) hanteren van materialen
o Oriëntatie in de klas
o Pengreep
• Schoolse attitudes:
o Regels respecteren
o Correcte zithouding in de klas
o Luistert naar instructies
• Cognitieve ontwikkeling:
o Tekenen/kleuren
o Uitknippen en puzzelen
o Schrijven
o Visueel discrimineren en visualiseren
o Hoeveelheden herkennen, aanduiden, noteren, …
1.2 De beginsituatie achterhalen i.v.m. (technisch) lezen
• Brochure ‘Taal en teken’
• 5 stappen om de beginsituatie in kaart te brengen:
1. Heeft de leerling leren lezen in de eigen (school-)taal?
2. Beheert de leerling het Latijnse schrift?
▪ Latijns schrift in: Spanje, Turkije, Somalië en Polen
▪ Bulgarije = Cyrillisch schrift
▪ Griekenland = Grieks schrift
▪ Eritrea = Tirinya (Ge’ez alfabet) of het Arabisch alfabet
3. Hoe spreekt de leerling de Latijnse letters uit?
▪ Lijst met woorden
4. In hoeverre kan de leerling de Nederlandse klanken verstaan en uitspreken?
▪ Lijst met overzicht aan klanken
5. In hoeverre beheerst de leerling de visuele discriminatie van letters?
▪ Lijst met lettertekens en gelijkaardige lettertekens (zoeken naar dezelfde tekens)
• Voor elke stap bestaat een korte toets:
→ Wanneer de leerling nog niet gealfabetiseerd is (stap 1 en 2), sla je stap 3 over
→ Beheerst de leerling het Latijnse schrift (stap 2), kan je stap 5 overslaan
• De opdrachten verschillen per taal
• Niet te veel testen in de eerste week
• Veel observeren in een natuurlijke klassituatie
1 Anderstalige nieuwkomers: onthaal en beginsituatie ............................................................... 3
1.1 Kijkwijzer beginsituatie anderstalige nieuwkomers (GO!) .................................................. 3
1.2 De beginsituatie achterhalen i.v.m. (technisch) lezen ...................................................... 3
1.3 Verwachtingen en behoeften bij anderstalige nieuwkomer ........................................... 4
1.4 Onthaalonderwijs voor anderstalige nieuwkomers ............................................................ 4
1.4.1 Omschrijving onthaalonderwijs ...................................................................................... 4
1.4.2 Definitie AN en GAN........................................................................................................ 4
1.4.2.1 Anderstalige nieuwkomers (AN) ................................................................................ 4
1.4.2.2 Gewezen anderstalige nieuwkomers (GAN) ........................................................... 4
1.5 Organisatie van onthaalonderwijs ....................................................................................... 5
1.5.1 Centrale opvang ............................................................................................................. 5
1.5.2 Semi-geïntegreerde opvang ......................................................................................... 5
1.5.3 Geïntegreerde opvang .................................................................................................. 5
1.5.4 Aan welke competenties werk je het eerst? ............................................................... 5
1.5.5 Tips ..................................................................................................................................... 6
1.6 Een warm en veilig onthaal in de klas ................................................................................. 6
1.6.1 Klasinrichting .................................................................................................................... 6
1.6.2 Communicatie ................................................................................................................. 6
2 Anderstalige nieuwkomers: mondelinge vaardigheden .......................................................... 7
2.1 Meertalige taalverwerving .................................................................................................... 7
2.2 Werken aan taalvaardigheid................................................................................................ 8
2.2.1 Wat moeten de nieuwkomers leren? ........................................................................... 8
2.2.2 Hoe pak je deze opdracht het beste aan? ................................................................. 8
2.2.2.1 Taal leren door taal te gebruiken .............................................................................. 8
2.2.2.2 Een krachtige leeromgeving scheppen ................................................................... 8
2.2.2.3 Tips voor de beginperiode .......................................................................................... 9
2.2.2.4 Tips voor het werken met gevorderde nieuwkomers .............................................. 9
2.2.2.5 Differentiatie ................................................................................................................. 9
2.2.3 Zorgen voor een toegankelijk taalaanbod (uit ppt.) ................................................. 9
2.3 Het groeipad AN van het GO! .............................................................................................. 9
2.4 Werken aan luistervaardigheid ........................................................................................... 10
2.5 Ondersteuning bieden bij spreken ..................................................................................... 10
2.6 Aanvulling powerpoint ......................................................................................................... 10
3 Anderstalige nieuwkomers: Woordenschat ............................................................................. 11
3.1 De GO4ty ............................................................................................................................... 11
3.2 De woordenschatlijst AN van het GO! ............................................................................... 11
3.3 Goed woordenschatonderwijs ........................................................................................... 12
, 3.4 Woordenschat door voorlezen ........................................................................................... 12
3.5 Consolideerspelletjes ............................................................................................................ 12
4 Anderstalige nieuwkomers: schriftelijke vaardigheden ......................................................... 13
4.1 Het alfabetiseringsproces bij moedertaalsprekers (leerpad) .......................................... 13
4.1.1 Het alfabetiseringsproces bij analfabete leerlingen ................................................. 14
4.1.2 Ontluikende geletterdheid: activiteiten en materialen ........................................... 14
4.2 Ondersteuning van de AN bij het alfabetiseringsproces ................................................ 14
4.2.1 Een taakgerichte alfabetisering .................................................................................. 14
4.2.2 Diversiteit in de groep analfabete AN ........................................................................ 15
4.2.3 Een alfabetiseringslijn .................................................................................................... 15
3.2.3 Ondersteuning van AN bij het alfabetiseringsproces ............................................... 15
3.2.4 Alfabetiseringsmethodes .............................................................................................. 16
4.3 Schrift ...................................................................................................................................... 16
4.4 Schrijven (differentiëren) ...................................................................................................... 17
5 AN in de reguliere klas ................................................................................................................ 18
5.1 Hoe kan ik de sociale integratie bevorderen van de AN in mijn klas? .......................... 18
5.2 Methodes die soms worden gebruikt in het basisonderwijs ............................................ 18
5.3 Leestips voor anderstalige nieuwkomers ........................................................................... 18
5.4 Hoe pak ik dit aan op didactisch en organisatorisch vlak? ............................................ 19
5.5 Hoe krijg ik alles gepland en georganiseerd? .................................................................. 19
6 Breed evalueren: de centrale toetsen ...................................................................................... 20
6.1 Gastsprekers centrale toetsen ............................................................................................ 20
6.2 De meest gestelde vragen over de centrale toetsen ..................................................... 21
7 Breed evalueren in je klaspraktijk ............................................................................................. 22
7.1 Leerpad ................................................................................................................................. 22
6.2 Competenties Nederlands Breed Evalueren in het basisonderwijs ................................ 22
6.2.1 Breed evalueren van de competenties Nederlands ................................................ 22
6.2.2 Aandachtspunten bij het opstellen van evaluatie-instrumenten (= checklist) ..... 23
6.3 Enkele hulpmiddelen en voorbeelden om taal (breed) te evalueren .......................... 23
6.3.1 Rubrics ............................................................................................................................. 23
6.3.2 Peerevaluatie ................................................................................................................. 23
8 Taal- en leesbeleid ...................................................................................................................... 24
8.1 Wat is een taalbeleid? ......................................................................................................... 24
8.2 Leesbeleid ............................................................................................................................. 24
8.2.1 Doel van een leesbeleid .............................................................................................. 24
, 1 Anderstalige nieuwkomers: onthaal en beginsituatie
1.1 Kijkwijzer beginsituatie anderstalige nieuwkomers (GO!)
• Sociaal-emotioneel:
o Betrokkenheid
o Concentratie
o Zelfvertrouwen
o Sociale gerichtheid
• Schoolse vaardigheden:
o (Zorgzaam) hanteren van materialen
o Oriëntatie in de klas
o Pengreep
• Schoolse attitudes:
o Regels respecteren
o Correcte zithouding in de klas
o Luistert naar instructies
• Cognitieve ontwikkeling:
o Tekenen/kleuren
o Uitknippen en puzzelen
o Schrijven
o Visueel discrimineren en visualiseren
o Hoeveelheden herkennen, aanduiden, noteren, …
1.2 De beginsituatie achterhalen i.v.m. (technisch) lezen
• Brochure ‘Taal en teken’
• 5 stappen om de beginsituatie in kaart te brengen:
1. Heeft de leerling leren lezen in de eigen (school-)taal?
2. Beheert de leerling het Latijnse schrift?
▪ Latijns schrift in: Spanje, Turkije, Somalië en Polen
▪ Bulgarije = Cyrillisch schrift
▪ Griekenland = Grieks schrift
▪ Eritrea = Tirinya (Ge’ez alfabet) of het Arabisch alfabet
3. Hoe spreekt de leerling de Latijnse letters uit?
▪ Lijst met woorden
4. In hoeverre kan de leerling de Nederlandse klanken verstaan en uitspreken?
▪ Lijst met overzicht aan klanken
5. In hoeverre beheerst de leerling de visuele discriminatie van letters?
▪ Lijst met lettertekens en gelijkaardige lettertekens (zoeken naar dezelfde tekens)
• Voor elke stap bestaat een korte toets:
→ Wanneer de leerling nog niet gealfabetiseerd is (stap 1 en 2), sla je stap 3 over
→ Beheerst de leerling het Latijnse schrift (stap 2), kan je stap 5 overslaan
• De opdrachten verschillen per taal
• Niet te veel testen in de eerste week
• Veel observeren in een natuurlijke klassituatie
