Op weg naar een zinvolle daginvulling
Berg, silhouettes, door, illustratie, twee vlag, beklimming. (z.d.).
https://www.canstockphoto.nl
xxxx
11 november 2023
, Op weg naar een zinvolle daginvulling
Het begeleiden van mensen met ASS en bijkomende psychiatrische
problemen bij een passende daginvulling
Beklimming rots. (z.d.). https://www.canstockphoto.nl
Auteur: xxxxxx
Plaats en datum: xxx, 11 november 2023
Opdrachtgever: xxxxx
Naam Hogeschool: NTI
Studentnummer: xxxxxxx
Naam opleiding: HBO Bachelor Social Work
,Voorwoord
Voor u ligt de scriptie ‘Op weg naar een zinvolle daginvulling’. Deze scriptie is geschreven om te
voldoen aan de afstudeereisen van de opleiding Social Work van het NTI. Zelf werk ik als ambulant
begeleider complex op de locatie XXX (XXX) te YYY, welke onderdeel uitmaakt van de organisatie
Xxx
Met veel plezier begeleid ik hier mensen met autisme en bijkomende psychiatrische problematiek
tijdens hun zelfstandigheidstraining. Daardoor heb ik zelf ervaren hoe moeilijk het vaak is om de
bewoners te motiveren tot het volhouden van een zinvolle daginvulling. In het kader hiervan heeft mijn
leidinggevende mij gevraagd om voor deze scriptie te onderzoeken wat voor bewoners de
belemmerende en bevorderende factoren zijn voor het deelnemen aan en volhouden van een zinvolle
externe daginvulling.
Sinds september 2020 maak ik op bovengenoemde locatie deel uit van een gemotiveerd en
hardwerkend team dat het beste voor heeft met de bewoners. Ik deel de problemen waar mijn
collega’s tegenaan lopen bij het motiveren van deze mensen. Door deze scriptie hoop ik de
begeleiders van Xxx handvatten te kunnen geven in hoe de bewoners nog optimaler kunnen worden
begeleid bij het volhouden van een zinvolle daginvulling.
Vanaf deze plaats wil ik mijn scriptie adviseur xxxxx bedanken voor de uitstekende begeleiding tijdens
het proces. Je feedback was altijd opbouwend kritisch en uitgebreid zodat ik werd uitgedaagd om mijn
onderzoek op een hoger plan te brengen. Ook wil ik mijn leidinggevende xxxx bedanken voor het
meedenken over het onderwerp van mijn scriptie en de manier waarop ik dit het beste zou kunnen
onderzoeken. xxx was zijdelings betrokken bij dit proces en ik ben dankbaar voor de handige tips die
ze me heeft gegeven. Tot slot wil ik mijn collega’s van Xxx bedanken voor hun inzet en
bereidwilligheid om deel te nemen aan de interviews.
Ik wens u veel leesplezier.
xxxx
YYY, 11 november 2023
3
, Samenvatting
De locatie XXX (XXX) te YYY is een onderdeel van Xxx Hier wonen 34 bewoners met een
autismespectrumstoornis (ASS) en diverse vormen van bijkomende psychiatrische problematiek. De
leeftijd van deze doelgroep varieert van 19 tot 51 jaar. De bewoners krijgen zelfstandigheidstraining
van de begeleiders op deze locatie om op termijn op zichzelf te kunnen gaan wonen en te kunnen
participeren aan de maatschappij. Op de genoemde locatie zijn 9 begeleiders werkzaam, waarbij één
daarvan de rol van stagiaire vervult. Elke cliënt krijgt 2 begeleiders toegewezen, zonder dat daarbij
sprake is van een verschil in functie. De zelfstandigheidstraining richt zich op diverse leefgebieden
zoals financiën, werk en opleiding, sociaal netwerk, huishoudelijke werkzaamheden, lichamelijke en
geestelijke gezondheid etc. De begeleiders stimuleren de bewoners tot het zoeken naar en volhouden
van een passende daginvulling, maar in de praktijk lukt dit niet altijd. Onder daginvulling vallen in dit
kader zinvolle activiteiten op het gebied van opleiding, dagbesteding en (vrijwilligers)werk. Het is in de
praktijk gebleken dat bewoners bij Xxx soms verzuimen bij hun locatie voor daginvulling of helemaal
niet meer gaan. Hierdoor raken ze in een isolement wat niet bevorderlijk is voor hun gevoel van
welbevinden.
Daarom heeft de senior van de locatie XXX te YYY gevraagd te onderzoeken wat voor bewoners de
belemmerende en bevorderende factoren zijn voor het deelnemen aan en volhouden van een zinvolle
externe daginvulling. Het doel daarbij is om kennis en inzicht te verkrijgen in de manier waarop
bewoners van Xxx optimaal kunnen worden begeleid bij het volhouden van een zinvolle externe
daginvulling, zodat hun dagstructuur verbetert. Op basis daarvan worden aanbevelingen gedaan zodat
begeleiders de bewoners optimaler kunnen begeleiden bij het volhouden van een zinvolle
daginvulling. De centrale vraag van dit onderzoek is daarom: Hoe kunnen de bewoners van de locatie
XXX te YYY optimaler worden begeleid bij het volhouden van een zinvolle externe daginvulling van
minimaal drie dagdelen per week zodat hun dagstructuur verbetert?
Om een antwoord te kunnen vinden op de vraag van de senior is allereerst literatuuronderzoek
gedaan naar de belemmerende en bevorderende factoren bij het volhouden van een zinvolle
daginvulling voor de beschreven doelgroep. Uit dit literatuuronderzoek blijkt dat de belangrijkste
belemmerende factor gelegen is in de bijkomende psychische problematiek van de cliënt. Daarbij
worden problemen benoemd zoals depressie en burn-out. Door psychische klachten is er eerder kans
op uitval op momenten dat er veel lijdensdruk is. Burn-out kan optreden door overbelasting op het
werk en kan onder andere leiden tot verlies van werk of opleiding en soms zelfs suïcidaal gedrag. De
belangrijkste bevorderende factor is het bieden van ondersteuning door collega’s of leidinggevende
aan mensen met autisme. Zo is het bevorderlijk dat ze worden geholpen bij het zoeken naar werk en
hebben leden uit hun netwerk mogelijk een positieve invloed op het zoeken naar betekenisvolle en
duurzame beroepskansen. Ook is een goede training van personeel in dagactiviteitencentra belangrijk
zodat ze meer betekenisvolle activiteiten kunnen aanbieden aan volwassenen met autisme. Daardoor
kunnen ze hun werk beter behouden, leren ze beter te communiceren en verwerven ze meer
onafhankelijkheid in algemene dagelijkse activiteiten.
Verder is onderzocht welke werkzame elementen en effectieve interventies/methodieken er in de
literatuur te vinden zijn die helpend zijn bij de begeleiding van de doelgroep zodat ze hun zinvolle
daginvulling beter kunnen volhouden. Er zijn verschillende bruikbare interventies en methodieken
gevonden. Zo wordt er gesproken over de Individuele rehabilitatiebenadering (IRB), een interventie die
gericht is op rehabilitatie. Door de toepassing ervan komt er een beter zicht op diverse
levensgebieden, waaronder dagbesteding, leren en werken. Bij Individuele Plaatsing en Steun (IPS)
staan motiverende gesprekken met de zorgprofessional centraal evenals het aanpassen van de
begeleiding aan de werk(zoek)ende situatie van de cliënt. Supported Employment (SE) is een
methodiek waarbij kansgroepen worden begeleid die graag willen werken op de reguliere
arbeidsmarkt, welke onvoldoende baat hebben bij de reeds bestaande ondersteuningsvormen. Verder
wordt motiverende gespreksvoering genoemd als werkzame methode, evenals het belang van
samenwerking met anderen en binnen diverse levensdomeinen. Eén van de werkzame elementen bij
motiverende gespreksvoering is een cliëntgerichte interpersoonlijke relatie, gebaseerd op een
samenwerkende houding van de professional waarbij de focus ligt op empathie en ondersteuning.
Voor het praktijkonderzoek is kwalitatief onderzoek gedaan aan de hand van semigestructureerde
interviews welke gebaseerd zijn op operationaliseringstabellen. Deze interviews zijn afgenomen bij
vier verschillende respondentgroepen. Dit betreft zes bewoners van XXX te YYY, vier begeleiders van
4
Berg, silhouettes, door, illustratie, twee vlag, beklimming. (z.d.).
https://www.canstockphoto.nl
xxxx
11 november 2023
, Op weg naar een zinvolle daginvulling
Het begeleiden van mensen met ASS en bijkomende psychiatrische
problemen bij een passende daginvulling
Beklimming rots. (z.d.). https://www.canstockphoto.nl
Auteur: xxxxxx
Plaats en datum: xxx, 11 november 2023
Opdrachtgever: xxxxx
Naam Hogeschool: NTI
Studentnummer: xxxxxxx
Naam opleiding: HBO Bachelor Social Work
,Voorwoord
Voor u ligt de scriptie ‘Op weg naar een zinvolle daginvulling’. Deze scriptie is geschreven om te
voldoen aan de afstudeereisen van de opleiding Social Work van het NTI. Zelf werk ik als ambulant
begeleider complex op de locatie XXX (XXX) te YYY, welke onderdeel uitmaakt van de organisatie
Xxx
Met veel plezier begeleid ik hier mensen met autisme en bijkomende psychiatrische problematiek
tijdens hun zelfstandigheidstraining. Daardoor heb ik zelf ervaren hoe moeilijk het vaak is om de
bewoners te motiveren tot het volhouden van een zinvolle daginvulling. In het kader hiervan heeft mijn
leidinggevende mij gevraagd om voor deze scriptie te onderzoeken wat voor bewoners de
belemmerende en bevorderende factoren zijn voor het deelnemen aan en volhouden van een zinvolle
externe daginvulling.
Sinds september 2020 maak ik op bovengenoemde locatie deel uit van een gemotiveerd en
hardwerkend team dat het beste voor heeft met de bewoners. Ik deel de problemen waar mijn
collega’s tegenaan lopen bij het motiveren van deze mensen. Door deze scriptie hoop ik de
begeleiders van Xxx handvatten te kunnen geven in hoe de bewoners nog optimaler kunnen worden
begeleid bij het volhouden van een zinvolle daginvulling.
Vanaf deze plaats wil ik mijn scriptie adviseur xxxxx bedanken voor de uitstekende begeleiding tijdens
het proces. Je feedback was altijd opbouwend kritisch en uitgebreid zodat ik werd uitgedaagd om mijn
onderzoek op een hoger plan te brengen. Ook wil ik mijn leidinggevende xxxx bedanken voor het
meedenken over het onderwerp van mijn scriptie en de manier waarop ik dit het beste zou kunnen
onderzoeken. xxx was zijdelings betrokken bij dit proces en ik ben dankbaar voor de handige tips die
ze me heeft gegeven. Tot slot wil ik mijn collega’s van Xxx bedanken voor hun inzet en
bereidwilligheid om deel te nemen aan de interviews.
Ik wens u veel leesplezier.
xxxx
YYY, 11 november 2023
3
, Samenvatting
De locatie XXX (XXX) te YYY is een onderdeel van Xxx Hier wonen 34 bewoners met een
autismespectrumstoornis (ASS) en diverse vormen van bijkomende psychiatrische problematiek. De
leeftijd van deze doelgroep varieert van 19 tot 51 jaar. De bewoners krijgen zelfstandigheidstraining
van de begeleiders op deze locatie om op termijn op zichzelf te kunnen gaan wonen en te kunnen
participeren aan de maatschappij. Op de genoemde locatie zijn 9 begeleiders werkzaam, waarbij één
daarvan de rol van stagiaire vervult. Elke cliënt krijgt 2 begeleiders toegewezen, zonder dat daarbij
sprake is van een verschil in functie. De zelfstandigheidstraining richt zich op diverse leefgebieden
zoals financiën, werk en opleiding, sociaal netwerk, huishoudelijke werkzaamheden, lichamelijke en
geestelijke gezondheid etc. De begeleiders stimuleren de bewoners tot het zoeken naar en volhouden
van een passende daginvulling, maar in de praktijk lukt dit niet altijd. Onder daginvulling vallen in dit
kader zinvolle activiteiten op het gebied van opleiding, dagbesteding en (vrijwilligers)werk. Het is in de
praktijk gebleken dat bewoners bij Xxx soms verzuimen bij hun locatie voor daginvulling of helemaal
niet meer gaan. Hierdoor raken ze in een isolement wat niet bevorderlijk is voor hun gevoel van
welbevinden.
Daarom heeft de senior van de locatie XXX te YYY gevraagd te onderzoeken wat voor bewoners de
belemmerende en bevorderende factoren zijn voor het deelnemen aan en volhouden van een zinvolle
externe daginvulling. Het doel daarbij is om kennis en inzicht te verkrijgen in de manier waarop
bewoners van Xxx optimaal kunnen worden begeleid bij het volhouden van een zinvolle externe
daginvulling, zodat hun dagstructuur verbetert. Op basis daarvan worden aanbevelingen gedaan zodat
begeleiders de bewoners optimaler kunnen begeleiden bij het volhouden van een zinvolle
daginvulling. De centrale vraag van dit onderzoek is daarom: Hoe kunnen de bewoners van de locatie
XXX te YYY optimaler worden begeleid bij het volhouden van een zinvolle externe daginvulling van
minimaal drie dagdelen per week zodat hun dagstructuur verbetert?
Om een antwoord te kunnen vinden op de vraag van de senior is allereerst literatuuronderzoek
gedaan naar de belemmerende en bevorderende factoren bij het volhouden van een zinvolle
daginvulling voor de beschreven doelgroep. Uit dit literatuuronderzoek blijkt dat de belangrijkste
belemmerende factor gelegen is in de bijkomende psychische problematiek van de cliënt. Daarbij
worden problemen benoemd zoals depressie en burn-out. Door psychische klachten is er eerder kans
op uitval op momenten dat er veel lijdensdruk is. Burn-out kan optreden door overbelasting op het
werk en kan onder andere leiden tot verlies van werk of opleiding en soms zelfs suïcidaal gedrag. De
belangrijkste bevorderende factor is het bieden van ondersteuning door collega’s of leidinggevende
aan mensen met autisme. Zo is het bevorderlijk dat ze worden geholpen bij het zoeken naar werk en
hebben leden uit hun netwerk mogelijk een positieve invloed op het zoeken naar betekenisvolle en
duurzame beroepskansen. Ook is een goede training van personeel in dagactiviteitencentra belangrijk
zodat ze meer betekenisvolle activiteiten kunnen aanbieden aan volwassenen met autisme. Daardoor
kunnen ze hun werk beter behouden, leren ze beter te communiceren en verwerven ze meer
onafhankelijkheid in algemene dagelijkse activiteiten.
Verder is onderzocht welke werkzame elementen en effectieve interventies/methodieken er in de
literatuur te vinden zijn die helpend zijn bij de begeleiding van de doelgroep zodat ze hun zinvolle
daginvulling beter kunnen volhouden. Er zijn verschillende bruikbare interventies en methodieken
gevonden. Zo wordt er gesproken over de Individuele rehabilitatiebenadering (IRB), een interventie die
gericht is op rehabilitatie. Door de toepassing ervan komt er een beter zicht op diverse
levensgebieden, waaronder dagbesteding, leren en werken. Bij Individuele Plaatsing en Steun (IPS)
staan motiverende gesprekken met de zorgprofessional centraal evenals het aanpassen van de
begeleiding aan de werk(zoek)ende situatie van de cliënt. Supported Employment (SE) is een
methodiek waarbij kansgroepen worden begeleid die graag willen werken op de reguliere
arbeidsmarkt, welke onvoldoende baat hebben bij de reeds bestaande ondersteuningsvormen. Verder
wordt motiverende gespreksvoering genoemd als werkzame methode, evenals het belang van
samenwerking met anderen en binnen diverse levensdomeinen. Eén van de werkzame elementen bij
motiverende gespreksvoering is een cliëntgerichte interpersoonlijke relatie, gebaseerd op een
samenwerkende houding van de professional waarbij de focus ligt op empathie en ondersteuning.
Voor het praktijkonderzoek is kwalitatief onderzoek gedaan aan de hand van semigestructureerde
interviews welke gebaseerd zijn op operationaliseringstabellen. Deze interviews zijn afgenomen bij
vier verschillende respondentgroepen. Dit betreft zes bewoners van XXX te YYY, vier begeleiders van
4
