Samenvatting – Bank en Beurs
Inhoud
Inhoud ..................................................................................................................................................... 1
0. Inleiding ............................................................................................................................................... 4
Deel 1: Inleiding ....................................................................................................................................... 5
1. De intermediatiefunctie van kredietinstellingen ............................................................................ 5
1.1. De rol van de bank .................................................................................................................... 5
1.2. De bankbalans .......................................................................................................................... 5
2. De financiële instellingen ................................................................................................................ 7
2.1. Kredietinstellingen.................................................................................................................... 7
2.2. Beleggingsondernemingen ....................................................................................................... 8
2.3. Tussenpersoon in bank- en beleggingsdiensten ...................................................................... 8
2.4. Beroepsvereniging van Zelfstandige financiële Bemiddelaars (BZB) ....................................... 9
2.5. Vereffenningsinstellingen....................................................................................................... 10
2.6. Verzekeringsmaatschappijen ................................................................................................. 11
2.7. Financiële Holding (portefeuillemaatschappij) ...................................................................... 11
2.8. De sector in cijfers .................................................................................................................. 11
3. De oprichting en het toezicht ........................................................................................................ 12
3.1. Vergunningsvoorwaarden ...................................................................................................... 12
3.2. De organisatie van een bank .................................................................................................. 13
3.3. De leiding van een bank ......................................................................................................... 14
3.4. De raad van bestuur ............................................................................................................... 15
3.5. Toezicht banksector ............................................................................................................... 15
3.6. Bankactiviteiten in het buitenland ......................................................................................... 18
4.A. De werkmiddelen ....................................................................................................................... 21
4.A.1. Werkmiddelen van de bank ................................................................................................ 21
4.A.2. Samenstellingen cliëntendepositos .................................................................................... 22
4.A.3. Zichtdeposito’s .................................................................................................................... 22
4.A.4. Termijndemposito’s ............................................................................................................ 22
4.A.5. Spaardeposito’s ................................................................................................................... 22
4.A.6. Kasbons en obligaties .......................................................................................................... 23
4.A.7. Depositocertificaten............................................................................................................ 23
4.B. Wat is geld? ................................................................................................................................ 24
4.B.1. De betekenis van geld ......................................................................................................... 24
4.B.2. Functies van geld ................................................................................................................. 24
1
, Samenvatting – Bank en Beurs
4.B.3. Evolutie van de betalingssystemen ..................................................................................... 25
4.B.4. Gaan we naar een ‘Cashless Society’? ................................................................................ 25
4.B.5. Wordt Bitcoin het Geld van de Toekomst? ......................................................................... 25
4.B.6. Hoe meten we de geldhoeveelheid? .................................................................................. 25
4.B.7. De Monetaire Statistieken van de ECB (in miljard euro)..................................................... 26
4.B.8. Groeivoeten van M1 en M3 ................................................................................................ 26
4.B.9. Betalingsverkeer in de EUROzone ....................................................................................... 26
Deel 2: Retail Banking............................................................................................................................ 27
5. Liquiditeitsbeheer.......................................................................................................................... 27
5.1. Cliëntendeposito’s .................................................................................................................. 27
5.2. Liquiditeit ................................................................................................................................ 30
6. Solvabiliteit .................................................................................................................................... 33
6.1. Definitie Eigen Vermogen:...................................................................................................... 33
6.2. Solvabiliteit van de banken naar Belgisch recht ..................................................................... 33
6.3. Risicoconcentratie .................................................................................................................. 35
6.4. Solvabiliteitscoëfficiënten ...................................................................................................... 35
6.5. Solvabiliteit van de banken naar Belgisch recht ..................................................................... 35
6.6. Solvabiliteit van de Europese banken .................................................................................... 36
6.7. Bazel akkoorden ..................................................................................................................... 36
7. Consumentenkrediet ..................................................................................................................... 38
7.1. Kredietverlening aan gezinnen ............................................................................................... 38
7.2. Consumentenkrediet .............................................................................................................. 39
8. Het hypothecair krediet ................................................................................................................ 43
Toepassingsgebied ........................................................................................................................ 43
Schriftelijk aanbod ......................................................................................................................... 43
Kredietvormen............................................................................................................................... 44
Aangehechte contracten ............................................................................................................... 44
Wijze van terugbetaling van ontleend kapitaal............................................................................. 45
Intrestvoet ..................................................................................................................................... 45
Deel 3: Corporate Banking .................................................................................................................... 46
9. Het bedrijfskrediet......................................................................................................................... 46
9.1. Korte en middellange termijn ................................................................................................ 47
9.2. Financiering bedrijfskapitaal .................................................................................................. 48
9.3. Lange termijnfinanciering....................................................................................................... 51
2
, Samenvatting – Bank en Beurs
9.4. Financiering buitenlandse handel .......................................................................................... 54
9.5. Vlaamse Steunmaatregelen KMO’s ........................................................................................ 55
Deel 4: Investment Banking................................................................................................................... 56
10. Aandelenmarkt ............................................................................................................................ 56
10.1. Algemene introductie ........................................................................................................... 56
10.2. Voorbeeld bepaling (openings) koers van een aandeel ...................................................... 63
11. De obligatiemarkt ........................................................................................................................ 64
11.1. Bepaling ................................................................................................................................ 64
11.2. Rechten van de obligatiehouder .......................................................................................... 64
11.3. Waardebepaling van obligaties ............................................................................................ 64
11.4. Soorten obligaties................................................................................................................. 65
12. Asset Management...................................................................................................................... 68
12.1. Wat is Asset Management?.................................................................................................. 69
13. Afgeleide producten .................................................................................................................... 74
13.1. Warrants ............................................................................................................................... 74
13.2. Opties ................................................................................................................................... 74
13.3. Grafieken .............................................................................................................................. 76
13.4. Financial Engineering............................................................................................................ 78
14. Adviezen voor beleggers ............................................................................................................. 79
14.1. Ken uzelf (ook als belegger).................................................................................................. 79
14.2. Bescherm uzelf ..................................................................................................................... 79
14.3. Begin vroeg met beleggen .................................................................................................... 79
14.4. Beleggen is niet speculeren .................................................................................................. 79
14.5. Hou altijd wat cash achter de hand ...................................................................................... 79
14.6. Koersschommelingen zijn geen vijand ................................................................................. 80
14.7. Diversifieer ........................................................................................................................... 80
14.8. Herbalanceer ........................................................................................................................ 80
14.9. Beleg niet alleen als de economische groei hoog is ............................................................. 80
14.10. Ondanks alle risico’s en ellende… ...................................................................................... 80
3
, Samenvatting – Bank en beurs
13/02/’18
0. Inleiding
Proefexamen voor of na paasvakantie
Er is geen cursusboek, alles op toledo (slides, artikels, teksten)
Wel cursus financiële algebra
4 monitoraten (financiële algebra) (oefeningen zoals op examen)
Berenmarkt → markt daalt (beer drukt prooi plat)
Stierenmarkt → markt stijgt (stier gooit prooi omhoog)
Mario Draghi → gouverneur europese centrale bank (beslist over geld er wordt gedrukt)
Warren Buffet → grootste belegger
Examen:
Schriftelijk (3 uur)
Meerkeuzevragen
o 10
o Je MOET gokken! → 6/10 halen om erdoor te zijn
o Één meerkeuze over de financieel-economische actualiteit
o Voorbeelden meerkeuzevragen actualiteit 2017:
Open vragen
Puntenverdeling in functie van de tijd die er aan besteed is in de les
Opdracht:
http://beleggerscompetitie.knack.be/
Vorm een groepje met 3 of 4 personen en bedenk een groepsnaam
Ga naar je lokale bankkantoor en vraag om je beleggersprofiel te bepalen of bepaal je
beleggersprofiel online (bijv. via https://profieltest.baloise.be/)
Respecteer in je portefeuille je beleggersprofiel (% aandelen, % obligaties,...)
Stel een portefeuille samen
o Aandelengedeelte: minimaal 5, maximaal 10 verschillende aandelen van Euronext
o Obligatiegedeelte: minimaal 2 obligaties
Fictief budget van 50.000 €
Week 7:
o Geef in de les van 16/2 het blad af met de namen van je groepsleden (inclusief
studentennummer) en jullie groepsnaam
Week 8-20:
o Laad wekelijks (ten laatste op vrijdag) jullie excel-bestand op in Toledo (niet in
paasvakantie)
o Het excel bestand moet bevatten: de samenstelling van de portefeuille en de berekening
van het wekelijks rendement + totaal rendement
o Veronderstel dat kopen en verkopen kan tegen slotkoers in de krant (of de website die je
raadpleegt)
4
, Samenvatting – Bank en beurs
Deel 1: Inleiding
1. De intermediatiefunctie van kredietinstellingen
1.1. De rol van de bank
→ Vermijden van asymmetrische informatie:
Adverse selection
Asymmetrische informatie voor de transactie (ex ante)
→ diegene die het geld leent kent zichzelf beter dan de bank
VB: levensverzekering: u weet meer over uw gezonde levensstijl dan de verzekeraar
Vermijden door ‘signalling’ en ‘screening’
→ mensen screenen op hun gedrag
Moral hazard
Asymmetrische informatie na de transactie (ex post)
Vermijden door ‘monitoring’ (klant opvolgen)
Monitoring impliceert ‘free rider’ probleem dat kan vermeden worden door banken
→ gebruikt systeem waarvoor het niet bedoelt is
→ bij misbruik kan heel het solidaire systeem platliggen
VB: hypotheeklening huis, pas krijgen wanneer je bewijst dat het echt is (bv kelder)
Reduceren van transactiekosten
Spreiden van risico’s
Opties voor spaarder
Indirect investeren Direct investeren
Bank is intermediair en leent uw geld uit aan Aandelen en obligaties of andere effecten
andere bedrijven
EFFECTISERING????
1.2. De bankbalans
Transformatiefunctie: ontvangen van liquide, korte termijn, in omvang beperkte deposito’s en
omzetten in minder liquide leningen met langere looptijd en hoger risico
Desposito = kort geld (spaarrekening, kan dit elke dag eraf halen)
Lening bank = lang geld (leningen op 20 jaar..)
Dus leningen gefinancierd door ‘kort geld’ → risico
Als iedereen ineens al zijn spaargeld van de bank haalt valt alles in elkaar
5
, Samenvatting – Bank en beurs
1.2.1. Kenmerken van een bank 20/02/’18
Schaaleffecten
Economies of scale
zorgen voor minder transactiekosten
gestandaardiseerde contracten
pooling van individuele risico’s
1.2.2. Voordelen intermediatie
Voor de leners Voor de ontleners Voor de maatschappij
(met een surplus aan fondsen) (met een tekort aan fondsen)
Grotere liquiditeit Langere looptijd leningen Meer efficiënt gebruik van
Minder risico Grotere bedragen fondsen
Minder transactiekosten Lagere interestvoet Meer spaar en
Vereenvoudiging van de Fondsen beschikbaar ontleenactiviteit
beslissing om fondsen te wanneer nodig Grotere beschikbaarheid
verstrekken van fondsen voor risicovolle
activiteiten
Consumptiepatroon kan
BANK KLANT afgevlakt worden
1.2.3. Crowdfunding
Is geen (goede) belegging
o Beleggen in de maatschappij → wordt er niet rijk van (verdient weinig, is riscant)
Online geld ophalen bij een grote groep kleine financiers
o Vaak via crowdfundingplatform (MyMicroInvest; Look&Fin; KBC Bolero Crowdfunding)
Soorten
o Donaties en beloningen
o Leningen (intrest)
o “voorverkoop” (jaar op voorhand betalen, voor het bestaat)
o Winstdeelname obv omzet (Revenue sharing)
→ deel winst ontvangen
o Aandelenparticipatie (Equity crowdfunding)
Fiscale stimulans bij financiering via crowdfunding
o Tax shelter: 30% of 45% van geïnvesteerde bedrag in bedrijf jonger dan 4 jaar mag afgetrokken
worden van personenbelasting
• Indien crowdfundingplatform erkend is door FSMA
• Investeringen beperkt tot €100.000 per jaar
• Onder bepaalde voorwaarden: inbreng beperkt tot €5.000
Blijft risicovol
6
Inhoud
Inhoud ..................................................................................................................................................... 1
0. Inleiding ............................................................................................................................................... 4
Deel 1: Inleiding ....................................................................................................................................... 5
1. De intermediatiefunctie van kredietinstellingen ............................................................................ 5
1.1. De rol van de bank .................................................................................................................... 5
1.2. De bankbalans .......................................................................................................................... 5
2. De financiële instellingen ................................................................................................................ 7
2.1. Kredietinstellingen.................................................................................................................... 7
2.2. Beleggingsondernemingen ....................................................................................................... 8
2.3. Tussenpersoon in bank- en beleggingsdiensten ...................................................................... 8
2.4. Beroepsvereniging van Zelfstandige financiële Bemiddelaars (BZB) ....................................... 9
2.5. Vereffenningsinstellingen....................................................................................................... 10
2.6. Verzekeringsmaatschappijen ................................................................................................. 11
2.7. Financiële Holding (portefeuillemaatschappij) ...................................................................... 11
2.8. De sector in cijfers .................................................................................................................. 11
3. De oprichting en het toezicht ........................................................................................................ 12
3.1. Vergunningsvoorwaarden ...................................................................................................... 12
3.2. De organisatie van een bank .................................................................................................. 13
3.3. De leiding van een bank ......................................................................................................... 14
3.4. De raad van bestuur ............................................................................................................... 15
3.5. Toezicht banksector ............................................................................................................... 15
3.6. Bankactiviteiten in het buitenland ......................................................................................... 18
4.A. De werkmiddelen ....................................................................................................................... 21
4.A.1. Werkmiddelen van de bank ................................................................................................ 21
4.A.2. Samenstellingen cliëntendepositos .................................................................................... 22
4.A.3. Zichtdeposito’s .................................................................................................................... 22
4.A.4. Termijndemposito’s ............................................................................................................ 22
4.A.5. Spaardeposito’s ................................................................................................................... 22
4.A.6. Kasbons en obligaties .......................................................................................................... 23
4.A.7. Depositocertificaten............................................................................................................ 23
4.B. Wat is geld? ................................................................................................................................ 24
4.B.1. De betekenis van geld ......................................................................................................... 24
4.B.2. Functies van geld ................................................................................................................. 24
1
, Samenvatting – Bank en Beurs
4.B.3. Evolutie van de betalingssystemen ..................................................................................... 25
4.B.4. Gaan we naar een ‘Cashless Society’? ................................................................................ 25
4.B.5. Wordt Bitcoin het Geld van de Toekomst? ......................................................................... 25
4.B.6. Hoe meten we de geldhoeveelheid? .................................................................................. 25
4.B.7. De Monetaire Statistieken van de ECB (in miljard euro)..................................................... 26
4.B.8. Groeivoeten van M1 en M3 ................................................................................................ 26
4.B.9. Betalingsverkeer in de EUROzone ....................................................................................... 26
Deel 2: Retail Banking............................................................................................................................ 27
5. Liquiditeitsbeheer.......................................................................................................................... 27
5.1. Cliëntendeposito’s .................................................................................................................. 27
5.2. Liquiditeit ................................................................................................................................ 30
6. Solvabiliteit .................................................................................................................................... 33
6.1. Definitie Eigen Vermogen:...................................................................................................... 33
6.2. Solvabiliteit van de banken naar Belgisch recht ..................................................................... 33
6.3. Risicoconcentratie .................................................................................................................. 35
6.4. Solvabiliteitscoëfficiënten ...................................................................................................... 35
6.5. Solvabiliteit van de banken naar Belgisch recht ..................................................................... 35
6.6. Solvabiliteit van de Europese banken .................................................................................... 36
6.7. Bazel akkoorden ..................................................................................................................... 36
7. Consumentenkrediet ..................................................................................................................... 38
7.1. Kredietverlening aan gezinnen ............................................................................................... 38
7.2. Consumentenkrediet .............................................................................................................. 39
8. Het hypothecair krediet ................................................................................................................ 43
Toepassingsgebied ........................................................................................................................ 43
Schriftelijk aanbod ......................................................................................................................... 43
Kredietvormen............................................................................................................................... 44
Aangehechte contracten ............................................................................................................... 44
Wijze van terugbetaling van ontleend kapitaal............................................................................. 45
Intrestvoet ..................................................................................................................................... 45
Deel 3: Corporate Banking .................................................................................................................... 46
9. Het bedrijfskrediet......................................................................................................................... 46
9.1. Korte en middellange termijn ................................................................................................ 47
9.2. Financiering bedrijfskapitaal .................................................................................................. 48
9.3. Lange termijnfinanciering....................................................................................................... 51
2
, Samenvatting – Bank en Beurs
9.4. Financiering buitenlandse handel .......................................................................................... 54
9.5. Vlaamse Steunmaatregelen KMO’s ........................................................................................ 55
Deel 4: Investment Banking................................................................................................................... 56
10. Aandelenmarkt ............................................................................................................................ 56
10.1. Algemene introductie ........................................................................................................... 56
10.2. Voorbeeld bepaling (openings) koers van een aandeel ...................................................... 63
11. De obligatiemarkt ........................................................................................................................ 64
11.1. Bepaling ................................................................................................................................ 64
11.2. Rechten van de obligatiehouder .......................................................................................... 64
11.3. Waardebepaling van obligaties ............................................................................................ 64
11.4. Soorten obligaties................................................................................................................. 65
12. Asset Management...................................................................................................................... 68
12.1. Wat is Asset Management?.................................................................................................. 69
13. Afgeleide producten .................................................................................................................... 74
13.1. Warrants ............................................................................................................................... 74
13.2. Opties ................................................................................................................................... 74
13.3. Grafieken .............................................................................................................................. 76
13.4. Financial Engineering............................................................................................................ 78
14. Adviezen voor beleggers ............................................................................................................. 79
14.1. Ken uzelf (ook als belegger).................................................................................................. 79
14.2. Bescherm uzelf ..................................................................................................................... 79
14.3. Begin vroeg met beleggen .................................................................................................... 79
14.4. Beleggen is niet speculeren .................................................................................................. 79
14.5. Hou altijd wat cash achter de hand ...................................................................................... 79
14.6. Koersschommelingen zijn geen vijand ................................................................................. 80
14.7. Diversifieer ........................................................................................................................... 80
14.8. Herbalanceer ........................................................................................................................ 80
14.9. Beleg niet alleen als de economische groei hoog is ............................................................. 80
14.10. Ondanks alle risico’s en ellende… ...................................................................................... 80
3
, Samenvatting – Bank en beurs
13/02/’18
0. Inleiding
Proefexamen voor of na paasvakantie
Er is geen cursusboek, alles op toledo (slides, artikels, teksten)
Wel cursus financiële algebra
4 monitoraten (financiële algebra) (oefeningen zoals op examen)
Berenmarkt → markt daalt (beer drukt prooi plat)
Stierenmarkt → markt stijgt (stier gooit prooi omhoog)
Mario Draghi → gouverneur europese centrale bank (beslist over geld er wordt gedrukt)
Warren Buffet → grootste belegger
Examen:
Schriftelijk (3 uur)
Meerkeuzevragen
o 10
o Je MOET gokken! → 6/10 halen om erdoor te zijn
o Één meerkeuze over de financieel-economische actualiteit
o Voorbeelden meerkeuzevragen actualiteit 2017:
Open vragen
Puntenverdeling in functie van de tijd die er aan besteed is in de les
Opdracht:
http://beleggerscompetitie.knack.be/
Vorm een groepje met 3 of 4 personen en bedenk een groepsnaam
Ga naar je lokale bankkantoor en vraag om je beleggersprofiel te bepalen of bepaal je
beleggersprofiel online (bijv. via https://profieltest.baloise.be/)
Respecteer in je portefeuille je beleggersprofiel (% aandelen, % obligaties,...)
Stel een portefeuille samen
o Aandelengedeelte: minimaal 5, maximaal 10 verschillende aandelen van Euronext
o Obligatiegedeelte: minimaal 2 obligaties
Fictief budget van 50.000 €
Week 7:
o Geef in de les van 16/2 het blad af met de namen van je groepsleden (inclusief
studentennummer) en jullie groepsnaam
Week 8-20:
o Laad wekelijks (ten laatste op vrijdag) jullie excel-bestand op in Toledo (niet in
paasvakantie)
o Het excel bestand moet bevatten: de samenstelling van de portefeuille en de berekening
van het wekelijks rendement + totaal rendement
o Veronderstel dat kopen en verkopen kan tegen slotkoers in de krant (of de website die je
raadpleegt)
4
, Samenvatting – Bank en beurs
Deel 1: Inleiding
1. De intermediatiefunctie van kredietinstellingen
1.1. De rol van de bank
→ Vermijden van asymmetrische informatie:
Adverse selection
Asymmetrische informatie voor de transactie (ex ante)
→ diegene die het geld leent kent zichzelf beter dan de bank
VB: levensverzekering: u weet meer over uw gezonde levensstijl dan de verzekeraar
Vermijden door ‘signalling’ en ‘screening’
→ mensen screenen op hun gedrag
Moral hazard
Asymmetrische informatie na de transactie (ex post)
Vermijden door ‘monitoring’ (klant opvolgen)
Monitoring impliceert ‘free rider’ probleem dat kan vermeden worden door banken
→ gebruikt systeem waarvoor het niet bedoelt is
→ bij misbruik kan heel het solidaire systeem platliggen
VB: hypotheeklening huis, pas krijgen wanneer je bewijst dat het echt is (bv kelder)
Reduceren van transactiekosten
Spreiden van risico’s
Opties voor spaarder
Indirect investeren Direct investeren
Bank is intermediair en leent uw geld uit aan Aandelen en obligaties of andere effecten
andere bedrijven
EFFECTISERING????
1.2. De bankbalans
Transformatiefunctie: ontvangen van liquide, korte termijn, in omvang beperkte deposito’s en
omzetten in minder liquide leningen met langere looptijd en hoger risico
Desposito = kort geld (spaarrekening, kan dit elke dag eraf halen)
Lening bank = lang geld (leningen op 20 jaar..)
Dus leningen gefinancierd door ‘kort geld’ → risico
Als iedereen ineens al zijn spaargeld van de bank haalt valt alles in elkaar
5
, Samenvatting – Bank en beurs
1.2.1. Kenmerken van een bank 20/02/’18
Schaaleffecten
Economies of scale
zorgen voor minder transactiekosten
gestandaardiseerde contracten
pooling van individuele risico’s
1.2.2. Voordelen intermediatie
Voor de leners Voor de ontleners Voor de maatschappij
(met een surplus aan fondsen) (met een tekort aan fondsen)
Grotere liquiditeit Langere looptijd leningen Meer efficiënt gebruik van
Minder risico Grotere bedragen fondsen
Minder transactiekosten Lagere interestvoet Meer spaar en
Vereenvoudiging van de Fondsen beschikbaar ontleenactiviteit
beslissing om fondsen te wanneer nodig Grotere beschikbaarheid
verstrekken van fondsen voor risicovolle
activiteiten
Consumptiepatroon kan
BANK KLANT afgevlakt worden
1.2.3. Crowdfunding
Is geen (goede) belegging
o Beleggen in de maatschappij → wordt er niet rijk van (verdient weinig, is riscant)
Online geld ophalen bij een grote groep kleine financiers
o Vaak via crowdfundingplatform (MyMicroInvest; Look&Fin; KBC Bolero Crowdfunding)
Soorten
o Donaties en beloningen
o Leningen (intrest)
o “voorverkoop” (jaar op voorhand betalen, voor het bestaat)
o Winstdeelname obv omzet (Revenue sharing)
→ deel winst ontvangen
o Aandelenparticipatie (Equity crowdfunding)
Fiscale stimulans bij financiering via crowdfunding
o Tax shelter: 30% of 45% van geïnvesteerde bedrag in bedrijf jonger dan 4 jaar mag afgetrokken
worden van personenbelasting
• Indien crowdfundingplatform erkend is door FSMA
• Investeringen beperkt tot €100.000 per jaar
• Onder bepaalde voorwaarden: inbreng beperkt tot €5.000
Blijft risicovol
6
