FISCALE PROCEDURE
DEEL 1: Algemene inleiding
Ethische overwegingen…
Fiscale fraude
- Belastingontduiking (bv. ik geef inkomsten niet aan) -> strafbaar
- Belastingontwijking (bv. ik schakel over naar successieplanning)
o A: ook zakelijk motief -> OK
o B: vnl. fiscaal motief -> niet OK
DEEL 2: Algemene beginselen van het Belgisch fiscaal recht
1. Beginselen ingeschreven in de Grondwet
Scheiding der machten
- Wetgevende macht: parlement, maken wetten (belastingen) -> WIB
- Uitvoerende macht: voeren wetten uit + controleren -> KB WIB (+ circulaires + commentaren)
- Rechterlijke macht: interpretatie
Beginselen = basis waaraan belastingheffing moet voldoen -> geen overeenstemming met beginsel = in
betwisting gaan
Beginsel 1: legaliteitsbeginsel (wettelijkheid vd belasting)
- = enkel belasting als wet (no taxation without representation)
- <-> beginsel van behoorlijk bestuur
- Belastingwet moet nauwkeurige, ondubbelzinnige en duidelijke criteria bevatten
- Gevolgen:
o Als circulaire = afwijking van / toevoeging aan wet -> ter zijde schuiven
o BP kan bezwaarschrift indienen tegen eigen aangifte wegens fout
Beginsel 2: gelijkheid voor belasting
- Alle Belgen = gelijk voor wet
- Geen voorrechten (bv. 1 iemand betaalt geen belasting, anderen wel)
- Enkel verschillende fiscale behandeling tav bepaalde categorieën van personen als objectieve en redelijke
verantwoording
Beginsel 3: eenjarigheidsbeginsel (annaliteit vd belasting)
- Jaarlijks stemmen over belastingen
- Regels = 1 jaar geldig, tenzij vernieuwd
2. Beginselen opgelegd door het internationaal recht
Voorrang
- Belgische wetgeving moet internationale afspraken te goeder trouw naleven
- Bij samenloop grondwettelijke grondrechten en internationale bepalingen -> prejudiciële vraag aan
Grondwettelijk Hof
Territorialiteit
- Heffingsbevoegdheid = beperkt door territoriale soevereiniteit
- Be VS internationaal
o Belgische wetgeving =
▪ Belasting op inkomen en vermogen van ingezetenen obv verblijfplaats
▪ Belasting op niet-ingezetenen obv inkomen en goederen van Belgische oorsprong
o Internationaal recht = territorialiteit
▪ Btw: richtlijnen
▪ Directe belasting: dubbelbelastingverdragen
,Internationale fiscale verdragen
- Bilaterale overeenkomsten tot het vermijden van dubbele belasting inzake inkomsten- en vermogensbelasting
- Meestal obv OESO-Modelverdrag
- Doel: vermijden van juridische internationale dubbele belasting van inkomsten door verdeling van
heffingsbevoegdheid
Europese recht
- Verdrag betreffende de Werking van de EU (VWEU)
- Fiscale maatregel mag niet strijdig zijn met vrijheden VWEU (vrij verkeer van goederen, werknemers en
personen, vrijheid van vestiging, vrij verrichten van diensten, vrije verkeer van kapitalen en betalingen)
- BP kan zich beroepen op bepalingen vd richtlijnen, zelfs als ze niet in interne wetgeving omgezet zijn
Rechten vd mens
- EVRM & BUPO
- Recht op eerlijk proces, recht dat een zaak binnen redelijke termijn wordt behandeld, recht om niet aan eigen
veroordeling te moeten meewerken, beginsel non bis in idem
➔ nooit 2x straffen voor hetzelfde feit
3. Grondbeginselen van het Belgisch fiscaal recht
- Fiscale wet = openbare orde
o Niet alle fiscale bepalingen = OO
o Akkoorden tussen BP en fiscus om bepaling belastingweg te ontduiken ≠ toegestaan (wel bij
feitenkwesties)
o Administratieve circulaire in strijd met wet ≠ uitwerking
- Werking vd belastingwet in tijd
o Algemeen beginsel van niet-terugwerkende kracht van een wet
o Enkel retroactiviteit als regel van toepassing op feiten, handelingen, toestanden die definitief zijn
voltrokken op moment inwerkingtreding
o Inkomstenbelasting: bekendmaking wet voor einde periode waarin inkomen verworven ≠
terugwerkende kracht
- Interpretatie vd belastingwet
o Letterlijke interpretatie (wet = wat er staat)
o Als onduidelijk -> naar bedoeling wetgever zoeken: parlementaire voorbereidende werkzaamheden,
memorie van toelichting…
o Geen interpretatie bij analogie
o In dubio contra fiscum
▪ Als nog steeds onduidelijkheid na uitputting alle andere interpretatietechnieken
▪ Bij twijfel in voordeel vd BP beslissen
- Gemeen recht & fiscaal recht
o Cass: alle regels burgerlijk recht = van toepassing op fiscaal recht (tenzij fiscaal recht anders bepaalt)
o Gevolgen
▪ Belastbare winsten van onderneming vastleggen overeenkomstig boekhoudkundige regels
(boekhoudrecht volgen)
▪ Houding administratie obv beginselen administratief recht
▪ Fout van administratie -> aansprakelijk obv art. 1382 BW
- Keuze vd minst belaste weg
o BP mag goedkoopste belastingweg kiezen
o Brepolsdoctrine
▪ Fusie tussen venn A (verlieslatend) en venn B (winstgevend)
▪ Economisch oogpunt: B slorpt A op -> verlies verdwijnt
▪ MAAR fiscaal standpunt: A slorpt B op -> fiscaal verlies
▪ Fiscus: toch belasting want deze constructie ≠ meest normale vorm
▪ Cass: geen verboden simulatie of belastingfraude dus toegestaan
, o Verbod op simulatie
▪ Simulatie = iets laten zien aan fiscus, maar achter schermen iets anders doen
▪ Geheime overeenkomst = werkelijke overeenkomst
▪ Fraude (strafrechtelijk gesanctioneerd)
▪ Bv. OG inbrengen in vennootschap -> aandelen (verkregen in ruil voor OG) verkopen (geen
belasting)
<-> OG verkopen = 12% registratierechten
o Specifieke antimisbruikbepalingen
▪ Vroeger enkel in rechtspraak, nu ook bepalingen in wet (nav Brepols)
▪ Bv. bij fusies kijken naar waarde vennootschappen voor & na fusie, belastingneutrale fusies zijn
toegelaten bij voldoende zakelijke motieven
o Algemene antimisbruikbepalingen: art. 344 WIB
▪ Fiscaal misbruik als
• Objectief element: kiezen voor toestand strijdig met doelstelling vd fiscale wetgeving
(belastingvermeerdering ontwijken OF belastingvermindering verkrijgen)
• Subjectief element: kiezen voor RH met belastingvoordeel als doel
▪ Bewijslast bij fiscus (tegenbewijs: BP moet zelf bewijzen dat motief ≠ inkomstenbelastingen
ontwijken)
▪ Bv. W uitkeren aan AH’s dmv kapitaalvermindering (dividend = RV), i uitkeren via land
waarmee DBV
o => nu geen echte keuze vd minst belaste weg meer
- Bewijs in fiscale aangelegenheden
o Bewijsplicht BP bij
▪ Betwisting belasting
▪ Recht op vrijstelling, vermindering of ander fiscaal voordeel
o Bewijsplicht fiscus: aantonen waarom BP is belast
- Beginselen van behoorlijk bestuur <-> legaliteitsbeginsel
o Rechtszekerheidsbeginsel (legaliteitsbeginsel)
o Motiveringsbeginsel
o Zorgvuldigheidsbeginsel: fiscus moet bij nemen van beslissingen alle feiten zorgvuldig onderzoeken +
belangen van alle partijen afwegen
o Verbod van willekeur: niet willekeurig handelen, belangen van alle partijen afwegen
o Verbod van misbruik van bevoegdheid
o Proportionaliteitsbeginsel: middel dat fiscus gebruikt = in verhouding tot doel
o Vertrouwensbeginsel:
▪ BP mag vertrouwen op handelen fiscus
▪ NT bij
• Inlichting: bv. telefoon, programma voor belastingen
• Toezegging obv verkeerde gegevens of volledig in strijd met wet
▪ WEL
• Beleid: dagelijkse beleidsbeslissing vd minister van financiën
• Vaststellingsovereenkomst: overeenkomst tussen BP en fiscus
o Gelijkheidsbeginsel
▪ Gelijke gevallen op een gelijke manier behandelen
▪ Verbod op
• Begunstigend beleid: fiscus neemt voor bepaalde gevallen een standpunt in dat
gunstiger is dan een normale toepassing vd wet
• Oogmerk van begunstiging: bewust maar zonder goede reden een bepaalde persoon
gunstiger behandelen
DEEL 1: Algemene inleiding
Ethische overwegingen…
Fiscale fraude
- Belastingontduiking (bv. ik geef inkomsten niet aan) -> strafbaar
- Belastingontwijking (bv. ik schakel over naar successieplanning)
o A: ook zakelijk motief -> OK
o B: vnl. fiscaal motief -> niet OK
DEEL 2: Algemene beginselen van het Belgisch fiscaal recht
1. Beginselen ingeschreven in de Grondwet
Scheiding der machten
- Wetgevende macht: parlement, maken wetten (belastingen) -> WIB
- Uitvoerende macht: voeren wetten uit + controleren -> KB WIB (+ circulaires + commentaren)
- Rechterlijke macht: interpretatie
Beginselen = basis waaraan belastingheffing moet voldoen -> geen overeenstemming met beginsel = in
betwisting gaan
Beginsel 1: legaliteitsbeginsel (wettelijkheid vd belasting)
- = enkel belasting als wet (no taxation without representation)
- <-> beginsel van behoorlijk bestuur
- Belastingwet moet nauwkeurige, ondubbelzinnige en duidelijke criteria bevatten
- Gevolgen:
o Als circulaire = afwijking van / toevoeging aan wet -> ter zijde schuiven
o BP kan bezwaarschrift indienen tegen eigen aangifte wegens fout
Beginsel 2: gelijkheid voor belasting
- Alle Belgen = gelijk voor wet
- Geen voorrechten (bv. 1 iemand betaalt geen belasting, anderen wel)
- Enkel verschillende fiscale behandeling tav bepaalde categorieën van personen als objectieve en redelijke
verantwoording
Beginsel 3: eenjarigheidsbeginsel (annaliteit vd belasting)
- Jaarlijks stemmen over belastingen
- Regels = 1 jaar geldig, tenzij vernieuwd
2. Beginselen opgelegd door het internationaal recht
Voorrang
- Belgische wetgeving moet internationale afspraken te goeder trouw naleven
- Bij samenloop grondwettelijke grondrechten en internationale bepalingen -> prejudiciële vraag aan
Grondwettelijk Hof
Territorialiteit
- Heffingsbevoegdheid = beperkt door territoriale soevereiniteit
- Be VS internationaal
o Belgische wetgeving =
▪ Belasting op inkomen en vermogen van ingezetenen obv verblijfplaats
▪ Belasting op niet-ingezetenen obv inkomen en goederen van Belgische oorsprong
o Internationaal recht = territorialiteit
▪ Btw: richtlijnen
▪ Directe belasting: dubbelbelastingverdragen
,Internationale fiscale verdragen
- Bilaterale overeenkomsten tot het vermijden van dubbele belasting inzake inkomsten- en vermogensbelasting
- Meestal obv OESO-Modelverdrag
- Doel: vermijden van juridische internationale dubbele belasting van inkomsten door verdeling van
heffingsbevoegdheid
Europese recht
- Verdrag betreffende de Werking van de EU (VWEU)
- Fiscale maatregel mag niet strijdig zijn met vrijheden VWEU (vrij verkeer van goederen, werknemers en
personen, vrijheid van vestiging, vrij verrichten van diensten, vrije verkeer van kapitalen en betalingen)
- BP kan zich beroepen op bepalingen vd richtlijnen, zelfs als ze niet in interne wetgeving omgezet zijn
Rechten vd mens
- EVRM & BUPO
- Recht op eerlijk proces, recht dat een zaak binnen redelijke termijn wordt behandeld, recht om niet aan eigen
veroordeling te moeten meewerken, beginsel non bis in idem
➔ nooit 2x straffen voor hetzelfde feit
3. Grondbeginselen van het Belgisch fiscaal recht
- Fiscale wet = openbare orde
o Niet alle fiscale bepalingen = OO
o Akkoorden tussen BP en fiscus om bepaling belastingweg te ontduiken ≠ toegestaan (wel bij
feitenkwesties)
o Administratieve circulaire in strijd met wet ≠ uitwerking
- Werking vd belastingwet in tijd
o Algemeen beginsel van niet-terugwerkende kracht van een wet
o Enkel retroactiviteit als regel van toepassing op feiten, handelingen, toestanden die definitief zijn
voltrokken op moment inwerkingtreding
o Inkomstenbelasting: bekendmaking wet voor einde periode waarin inkomen verworven ≠
terugwerkende kracht
- Interpretatie vd belastingwet
o Letterlijke interpretatie (wet = wat er staat)
o Als onduidelijk -> naar bedoeling wetgever zoeken: parlementaire voorbereidende werkzaamheden,
memorie van toelichting…
o Geen interpretatie bij analogie
o In dubio contra fiscum
▪ Als nog steeds onduidelijkheid na uitputting alle andere interpretatietechnieken
▪ Bij twijfel in voordeel vd BP beslissen
- Gemeen recht & fiscaal recht
o Cass: alle regels burgerlijk recht = van toepassing op fiscaal recht (tenzij fiscaal recht anders bepaalt)
o Gevolgen
▪ Belastbare winsten van onderneming vastleggen overeenkomstig boekhoudkundige regels
(boekhoudrecht volgen)
▪ Houding administratie obv beginselen administratief recht
▪ Fout van administratie -> aansprakelijk obv art. 1382 BW
- Keuze vd minst belaste weg
o BP mag goedkoopste belastingweg kiezen
o Brepolsdoctrine
▪ Fusie tussen venn A (verlieslatend) en venn B (winstgevend)
▪ Economisch oogpunt: B slorpt A op -> verlies verdwijnt
▪ MAAR fiscaal standpunt: A slorpt B op -> fiscaal verlies
▪ Fiscus: toch belasting want deze constructie ≠ meest normale vorm
▪ Cass: geen verboden simulatie of belastingfraude dus toegestaan
, o Verbod op simulatie
▪ Simulatie = iets laten zien aan fiscus, maar achter schermen iets anders doen
▪ Geheime overeenkomst = werkelijke overeenkomst
▪ Fraude (strafrechtelijk gesanctioneerd)
▪ Bv. OG inbrengen in vennootschap -> aandelen (verkregen in ruil voor OG) verkopen (geen
belasting)
<-> OG verkopen = 12% registratierechten
o Specifieke antimisbruikbepalingen
▪ Vroeger enkel in rechtspraak, nu ook bepalingen in wet (nav Brepols)
▪ Bv. bij fusies kijken naar waarde vennootschappen voor & na fusie, belastingneutrale fusies zijn
toegelaten bij voldoende zakelijke motieven
o Algemene antimisbruikbepalingen: art. 344 WIB
▪ Fiscaal misbruik als
• Objectief element: kiezen voor toestand strijdig met doelstelling vd fiscale wetgeving
(belastingvermeerdering ontwijken OF belastingvermindering verkrijgen)
• Subjectief element: kiezen voor RH met belastingvoordeel als doel
▪ Bewijslast bij fiscus (tegenbewijs: BP moet zelf bewijzen dat motief ≠ inkomstenbelastingen
ontwijken)
▪ Bv. W uitkeren aan AH’s dmv kapitaalvermindering (dividend = RV), i uitkeren via land
waarmee DBV
o => nu geen echte keuze vd minst belaste weg meer
- Bewijs in fiscale aangelegenheden
o Bewijsplicht BP bij
▪ Betwisting belasting
▪ Recht op vrijstelling, vermindering of ander fiscaal voordeel
o Bewijsplicht fiscus: aantonen waarom BP is belast
- Beginselen van behoorlijk bestuur <-> legaliteitsbeginsel
o Rechtszekerheidsbeginsel (legaliteitsbeginsel)
o Motiveringsbeginsel
o Zorgvuldigheidsbeginsel: fiscus moet bij nemen van beslissingen alle feiten zorgvuldig onderzoeken +
belangen van alle partijen afwegen
o Verbod van willekeur: niet willekeurig handelen, belangen van alle partijen afwegen
o Verbod van misbruik van bevoegdheid
o Proportionaliteitsbeginsel: middel dat fiscus gebruikt = in verhouding tot doel
o Vertrouwensbeginsel:
▪ BP mag vertrouwen op handelen fiscus
▪ NT bij
• Inlichting: bv. telefoon, programma voor belastingen
• Toezegging obv verkeerde gegevens of volledig in strijd met wet
▪ WEL
• Beleid: dagelijkse beleidsbeslissing vd minister van financiën
• Vaststellingsovereenkomst: overeenkomst tussen BP en fiscus
o Gelijkheidsbeginsel
▪ Gelijke gevallen op een gelijke manier behandelen
▪ Verbod op
• Begunstigend beleid: fiscus neemt voor bepaalde gevallen een standpunt in dat
gunstiger is dan een normale toepassing vd wet
• Oogmerk van begunstiging: bewust maar zonder goede reden een bepaalde persoon
gunstiger behandelen
