Samenvatting Onderzoeksmethoden
Hoofdstuk 2 Het onderzoeksplan
Het onderzoeksplan bestaat uit 2 delen: De probleemstelling en het onderzoeksontwerp.
De probleemstelling bestaat uit 3 onderdelen: de vraagstelling, de doelstelling en het theoretisch
raamwerk(conceptueel model).
Het onderzoeksontwerp geeft de manier aan waarop je het onderzoek wilt opzetten. Welke gegevens
je wilt verzamelen, bij wie je de gegevens gaat verzamelen, wanneer en waar. Verder bevat het
onderzoeksontwerp een plan voor de manier waarop je de gegevens wilt analyseren en je onderzoek
wilt rapporteren.
Onderzoeksplan
Probleemstelling Onderzoeksontwerp
- Vraagstelling Hoe je het onderzoek wilt vormgeven
3 typen: Welke gegevens je wilt verzamelen
A) Beschrijvende → Wat is het Bij wie je die gegevens gaat verzamelen
percentage mensen dat op zaterdag Waar je die gegevens gaat verzamelen
graag naar een horecagelegenheid Wanneer je die gegevens gaat verzamelen
gaat?
B) Verklarende (causale) → Waarom Een plan waarop je de gegevens gaat analyseren
staan steden bij de ene
duurzaamheidsrangorde aan de top Een plan hoe je je onderzoek wilt rapporteren
en bungelen ze bij de andere
onderaan? 1) Grootschalig veldonderzoek
C) Voorspellende(causale) → Leidt 2) Het experiment
renovatie van waterleidingen tot 3) Etnografisch veldonderzoek
een grotere stedelijke
duurzaamheid?
Opbouw van een ontwerp:
- De doelstelling A) De opzet
Kennisprobleem vs praktijkprobleem B) Het data-verzamelingsplan
Explorerend onderzoek vs toetsend (meting of meetinstrument)
onderzoek C) Het steekproefplan
D) Wanneer
- Conceptueel model E) Waar
Versimpelde weergave van de F) Het data-analyseplan
denkbeelden die je gedurende je
literatuurstudie hebt ontwikkeld.
Het uitvoeren van een onderzoek start dus met een onderzoeksplan. Een wetenschappelijk
onderzoek is gericht op het generen van kennis. Het opstellen van een onderzoeksplan is beslissend
voor het verdere verloop van het onderzoek. Vuistregel: een derde van de beschikbare tijd gaat zitten
in het maken van een onderzoeksplan.
,Hieronder een schema met daarin de 10 onderdelen van het onderzoeksplan:
De probleemstelling
De probleemstelling geeft altijd antwoord op de vragen wat je wilt weten en waarom. En daarnaast
geeft de probleemstelling aan vanuit welk theoretisch raamwerk je het onderzoek wilt gaan doen.
Een paradigma
Je kunt onderzoek over de sociale werkelijkheid op verschillende manieren benaderen. Zo’n
benadering wordt ook wel een paradigma genoemd. Een paradigma is een stelsel van
opvattingen over wat de juiste of beste wetenschap is, waar een wetenschappelijke theorie
aan moet voldoen en de manier waarop je zon theorie zou moeten ontwikkelen. Twee
belangrijke paradigma’s zijn de empirisch analytische benadering en de empirisch
interpretatieve benadering.
Een probleem staat in wetenschappelijk onderzoek voor een vraagstuk oftewel een set van
samenhangende vraagstellingen. Ook wel onderzoeksvragen genoemd. De probleemstelling bestaat
uit 3 onderdelen:
1: De vraagstelling; dit is vaak een overkoepelende vraag. Deelvragen specificeren de onderdelen van
de vraagstelling. We onderscheiden 3 verschillende types vraagstellingen; beschrijvende, verklarende
en voorspellende.
A) Een beschrijvende vraagstelling is te herkennen aan formuleringen die beginnen met
woorden als wie of wat voor, welke, wanneer en hoe….In het boek is dit terug te vinden
in box 2.1
, B) Een verklarende vraagstelling gaat op zoek naar 1 of meerdere verklaringen voor een
verschijnsel. Deze vraagstellingen zijn te herkennen aan woorden als waarom, waardoor,
hoe komt het dat en wat is de reden voor…. Een verklarende vraagstelling begint bij het
gevolg.
C) Een voorspellende vraagstelling gaat over concrete voorspellingen die je in het onderzoek
verwacht aan te treffen. Deze vraagstelling is te herkennen aan woorden als; wat gebeurt
er als gevolg van…Een verklarende vraagstelling begint bij de oorzaak.
Causale relaties
Om een causale relatie ( tussen oorzaak en gevolg) te mogen leggen moet aan 3 voorwaarden
worden voldaan
I) De oorzaak moet in tijd duidelijk vooraf gaan aan het gevolg.
II) De samenhang moet empirisch waarneembaar zijn
III) De samenhang kan niet worden weg verklaard door een derde verschijnsel
2: De doelstelling geeft aan waarom het onderzoek wordt gedaan. Er wordt onderscheid gemaakt
tussen kennisproblemen en praktijkproblemen.
• Kennisprobleem ( Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek); met dit type onderzoek
probeer je meer kennis en inzicht te verkrijgen om daarmee het kennisprobleem te kunnen
oplossen.
• Praktijkprobleem; hierbij vormen praktische problemen van aanwijsbare mensen of groepen
in de samenleving het uitgangspunt.
Bij de doelstelling wordt verder onderscheid gemaakt tussen explorerend en toetsend onderzoek
• Explorerend onderzoek wordt uitgevoerd als er nog maar weinig bekend is, er is nog weinig
kennis aanwezig.
• Toetsend onderzoek controleert of de aanwezige kennis al dan niet juist is.
3: Een theoretisch raamwerk ( conceptueel model)
Het theoretisch kader kan worden weergegeven als een model. In dit model komen de begrippen uit
de vraagstelling terug. In het boek staat in box 2.2 een voorbeeld.
Theoretisch raamwerk <-> conceptueel model <-> statistisch model.
Weergave van de relaties tussen de kenmerken.
Opgebouwd uit alle kenmerken van de onderzoeksvragen samen: alleen variabelen (geen
waarde/score). GEEN onderzoekseenheden.
Manier van
Begrip van
aantekeningen
hoorcollege
maken
Verwerken
van de lesstof
, Kennis van
de stof
Manier van
aantekeningen Begrip van
maken hoorcollege
Verwerken
van de lesstof
Afhankelijk kenmerk, of uitkomstvariabele.
Onafhankelijke kenmerk, ook wel voorspeller genoemd.
Het onderzoeksontwerp
In het onderzoeksontwerp wordt uitgelegd HOE je een antwoord vind op je vraagstelling. Tevens
beschrijf je de methodologische beslissingen. De vraagstelling staat centraal.
Een beschrijving van hoe je het onderzoek wilt ontwerpen wordt ook wel het design genoemd.
De opzet
De opzet geeft de structuur voor de dataverzameling aan met de volgende kenmerken; de mate van
controle die de onderzoekeer nodig heeft, het tijdsperspectief en het aantal momenten van
dataverzameling.
Het dataverzamelingsplan geef je antwoord op de vraag wat voor data je wilt verzamelen om de
verschijnselen waarvoor je belangstelling hebt te onderzoeken in de sociale werkelijkheid. Dit heet
operationaliseren. Tevens zet je in het dataverzamelingsplan of het een kwalitatief of kwantitatief
onderzoek betreft en welk meetniveau de variabelen hebben.
Operationaliseren
◼ Kenmerk omzetten naar concreet meetbare termen
◼ Variabele
kolom in databestand
‘alle vragen waarop proefpersonen een score/waarde krijgen’
concept: eenvoudig kenmerk >> 1 variabele
construct: ingewikkeld kenmerk, abstract/complex begrip >> meerdere items/variabelen >>
samennemen
Hoofdstuk 2 Het onderzoeksplan
Het onderzoeksplan bestaat uit 2 delen: De probleemstelling en het onderzoeksontwerp.
De probleemstelling bestaat uit 3 onderdelen: de vraagstelling, de doelstelling en het theoretisch
raamwerk(conceptueel model).
Het onderzoeksontwerp geeft de manier aan waarop je het onderzoek wilt opzetten. Welke gegevens
je wilt verzamelen, bij wie je de gegevens gaat verzamelen, wanneer en waar. Verder bevat het
onderzoeksontwerp een plan voor de manier waarop je de gegevens wilt analyseren en je onderzoek
wilt rapporteren.
Onderzoeksplan
Probleemstelling Onderzoeksontwerp
- Vraagstelling Hoe je het onderzoek wilt vormgeven
3 typen: Welke gegevens je wilt verzamelen
A) Beschrijvende → Wat is het Bij wie je die gegevens gaat verzamelen
percentage mensen dat op zaterdag Waar je die gegevens gaat verzamelen
graag naar een horecagelegenheid Wanneer je die gegevens gaat verzamelen
gaat?
B) Verklarende (causale) → Waarom Een plan waarop je de gegevens gaat analyseren
staan steden bij de ene
duurzaamheidsrangorde aan de top Een plan hoe je je onderzoek wilt rapporteren
en bungelen ze bij de andere
onderaan? 1) Grootschalig veldonderzoek
C) Voorspellende(causale) → Leidt 2) Het experiment
renovatie van waterleidingen tot 3) Etnografisch veldonderzoek
een grotere stedelijke
duurzaamheid?
Opbouw van een ontwerp:
- De doelstelling A) De opzet
Kennisprobleem vs praktijkprobleem B) Het data-verzamelingsplan
Explorerend onderzoek vs toetsend (meting of meetinstrument)
onderzoek C) Het steekproefplan
D) Wanneer
- Conceptueel model E) Waar
Versimpelde weergave van de F) Het data-analyseplan
denkbeelden die je gedurende je
literatuurstudie hebt ontwikkeld.
Het uitvoeren van een onderzoek start dus met een onderzoeksplan. Een wetenschappelijk
onderzoek is gericht op het generen van kennis. Het opstellen van een onderzoeksplan is beslissend
voor het verdere verloop van het onderzoek. Vuistregel: een derde van de beschikbare tijd gaat zitten
in het maken van een onderzoeksplan.
,Hieronder een schema met daarin de 10 onderdelen van het onderzoeksplan:
De probleemstelling
De probleemstelling geeft altijd antwoord op de vragen wat je wilt weten en waarom. En daarnaast
geeft de probleemstelling aan vanuit welk theoretisch raamwerk je het onderzoek wilt gaan doen.
Een paradigma
Je kunt onderzoek over de sociale werkelijkheid op verschillende manieren benaderen. Zo’n
benadering wordt ook wel een paradigma genoemd. Een paradigma is een stelsel van
opvattingen over wat de juiste of beste wetenschap is, waar een wetenschappelijke theorie
aan moet voldoen en de manier waarop je zon theorie zou moeten ontwikkelen. Twee
belangrijke paradigma’s zijn de empirisch analytische benadering en de empirisch
interpretatieve benadering.
Een probleem staat in wetenschappelijk onderzoek voor een vraagstuk oftewel een set van
samenhangende vraagstellingen. Ook wel onderzoeksvragen genoemd. De probleemstelling bestaat
uit 3 onderdelen:
1: De vraagstelling; dit is vaak een overkoepelende vraag. Deelvragen specificeren de onderdelen van
de vraagstelling. We onderscheiden 3 verschillende types vraagstellingen; beschrijvende, verklarende
en voorspellende.
A) Een beschrijvende vraagstelling is te herkennen aan formuleringen die beginnen met
woorden als wie of wat voor, welke, wanneer en hoe….In het boek is dit terug te vinden
in box 2.1
, B) Een verklarende vraagstelling gaat op zoek naar 1 of meerdere verklaringen voor een
verschijnsel. Deze vraagstellingen zijn te herkennen aan woorden als waarom, waardoor,
hoe komt het dat en wat is de reden voor…. Een verklarende vraagstelling begint bij het
gevolg.
C) Een voorspellende vraagstelling gaat over concrete voorspellingen die je in het onderzoek
verwacht aan te treffen. Deze vraagstelling is te herkennen aan woorden als; wat gebeurt
er als gevolg van…Een verklarende vraagstelling begint bij de oorzaak.
Causale relaties
Om een causale relatie ( tussen oorzaak en gevolg) te mogen leggen moet aan 3 voorwaarden
worden voldaan
I) De oorzaak moet in tijd duidelijk vooraf gaan aan het gevolg.
II) De samenhang moet empirisch waarneembaar zijn
III) De samenhang kan niet worden weg verklaard door een derde verschijnsel
2: De doelstelling geeft aan waarom het onderzoek wordt gedaan. Er wordt onderscheid gemaakt
tussen kennisproblemen en praktijkproblemen.
• Kennisprobleem ( Fundamenteel wetenschappelijk onderzoek); met dit type onderzoek
probeer je meer kennis en inzicht te verkrijgen om daarmee het kennisprobleem te kunnen
oplossen.
• Praktijkprobleem; hierbij vormen praktische problemen van aanwijsbare mensen of groepen
in de samenleving het uitgangspunt.
Bij de doelstelling wordt verder onderscheid gemaakt tussen explorerend en toetsend onderzoek
• Explorerend onderzoek wordt uitgevoerd als er nog maar weinig bekend is, er is nog weinig
kennis aanwezig.
• Toetsend onderzoek controleert of de aanwezige kennis al dan niet juist is.
3: Een theoretisch raamwerk ( conceptueel model)
Het theoretisch kader kan worden weergegeven als een model. In dit model komen de begrippen uit
de vraagstelling terug. In het boek staat in box 2.2 een voorbeeld.
Theoretisch raamwerk <-> conceptueel model <-> statistisch model.
Weergave van de relaties tussen de kenmerken.
Opgebouwd uit alle kenmerken van de onderzoeksvragen samen: alleen variabelen (geen
waarde/score). GEEN onderzoekseenheden.
Manier van
Begrip van
aantekeningen
hoorcollege
maken
Verwerken
van de lesstof
, Kennis van
de stof
Manier van
aantekeningen Begrip van
maken hoorcollege
Verwerken
van de lesstof
Afhankelijk kenmerk, of uitkomstvariabele.
Onafhankelijke kenmerk, ook wel voorspeller genoemd.
Het onderzoeksontwerp
In het onderzoeksontwerp wordt uitgelegd HOE je een antwoord vind op je vraagstelling. Tevens
beschrijf je de methodologische beslissingen. De vraagstelling staat centraal.
Een beschrijving van hoe je het onderzoek wilt ontwerpen wordt ook wel het design genoemd.
De opzet
De opzet geeft de structuur voor de dataverzameling aan met de volgende kenmerken; de mate van
controle die de onderzoekeer nodig heeft, het tijdsperspectief en het aantal momenten van
dataverzameling.
Het dataverzamelingsplan geef je antwoord op de vraag wat voor data je wilt verzamelen om de
verschijnselen waarvoor je belangstelling hebt te onderzoeken in de sociale werkelijkheid. Dit heet
operationaliseren. Tevens zet je in het dataverzamelingsplan of het een kwalitatief of kwantitatief
onderzoek betreft en welk meetniveau de variabelen hebben.
Operationaliseren
◼ Kenmerk omzetten naar concreet meetbare termen
◼ Variabele
kolom in databestand
‘alle vragen waarop proefpersonen een score/waarde krijgen’
concept: eenvoudig kenmerk >> 1 variabele
construct: ingewikkeld kenmerk, abstract/complex begrip >> meerdere items/variabelen >>
samennemen
