THEMA 12: MICROBIOLOGISCHE
STANDAARDISATIE, GEZONDHEIDSBEWAKING
De verschillende microbiologische kwaliteiten (microbiologische status) van proefdieren kennen:
conventioneel, SPF (specified pathogen free), kiemvrije dieren en weet je wat gnotobionten zijn
Kiemvrije dieren zijn steriele dieren. Deze dieren zullen niet overleven, omdat ze natuurlijke flora nodig
hebben om te overleven. Daarom heb je liever kiemvrije dieren die voorzien zijn van bekende flora (CRF).
SPF dieren hebben specifieke pathogenen niet. Bij conventionele dieren heb je geen idee wat er in zit qua
pathogenen.
Gnotobionten (kiemvrije dieren met CRF) worden gebruikt voor de productie van vaccins en onderzoek
naar effecten van immuunsupressie. De S(O)PF’s worden gebruikt voor chronische studies en
verouderingsstudies.
Weten hoe de verschillende microbiologische kwaliteiten te worden gehandhaafd (barrièresystemen,
luchtbehandeling van de dierverblijven)
Besmetting kan voorkomen worden met barrièresystemen. Dit zijn hygiënische maatregelen om de
microbiologische status te handhaven:
o Absolute barrière (isolatoren)
o Klassieke SPF-barrière dieren zitten in open kooien. De ruimte heeft hepafilters en een
overdruksysteem. Er zijn omkleedmaatregelen.
, o Gemodificeerde systemen (b.v. IVC’s) individueel geventileerde kooien (IVC’s)
o Omgekeerde barrière IVC en dierruimtes met onderdruk. Hierbij worden safety cabinets
gebruikt en wordt het afval gedesinfecteerd. Ook geldt er een kledingregime.
o Afzonderlijke en aanvullende maatregelen ongediertebestrijding, vermijden van contact met
huisdieren en het reinigen/desinfecteren/steriliseren van ruimtes en materialen (chemisch –
H2O2, fysisch – sterilisatie d.m.v. onderdruk, bestraling, UV en filtratie).
Weten hoe de microbiologische screening uit te voeren en hoe een dierkolonie gesaneerd kan worden
Om te controleren of je barrièresysteem werkt, doe je procescontrole. Hierbij controleer je de werking
van je apparaten, zoals de H2O2-sluis en de autoclaaf. Ook kun je kiemtellingen doen (RODAC plaatje) en
drukregistratie. Natuurlijk kun je ook de proefdieren zelf controleren door een gezondheidsscreening. De
gezondheidsscreening is voor dierenwelzijn (verfijning), vermijden van zoönosen (verantwoordelijkheid)
en tegen ongewenste invloeden op experimenten (vermindering).
De gezondheidsscreening kan op gezonde dieren (verklikkers of dieren uit de groep zelf). Verklikkers
(sentikels): doen niet mee aan het experiment, maar worden op dezelfde manier gehouden, waardoor ze
dezelfde ziekten kunnen oppakken. Maar het kan ook op zieke dieren of op import dieren afkomstig van
onderzoeksinstituten.
Om te zorgen dat iedereen dit hetzelfde doet, zijn er richtlijnen opgesteld voor de gezondheidsscreening
(2014). Hiervoor is er een selectie gedaan van de te onderzoeken MO’s (prevalentie, gezondheidseffecten
en bewezen invloeden op experimenten). Vervolgens wordt er vastgesteld volgens welke methode en
frequentie er wordt gemeten inclusief de steekproefgrootte.
Voor verklikkerdieren wil je 4-6 weken oud minimaal hebben. Ze moeten minimaal 4 weken bij de te
controleren groep zetten met optimaal contact met (materiaal van) dieren. Ze moeten natuurlijk ook
representatief zijn voor de status van de microbiologische unit.
Vervolgens kun je direct meten via detectie van het organisme zelf (microscopie, kweek en PCR). Ook kan
het indirect, waarbij je de aanwezigheid van een indicator meet.
STANDAARDISATIE, GEZONDHEIDSBEWAKING
De verschillende microbiologische kwaliteiten (microbiologische status) van proefdieren kennen:
conventioneel, SPF (specified pathogen free), kiemvrije dieren en weet je wat gnotobionten zijn
Kiemvrije dieren zijn steriele dieren. Deze dieren zullen niet overleven, omdat ze natuurlijke flora nodig
hebben om te overleven. Daarom heb je liever kiemvrije dieren die voorzien zijn van bekende flora (CRF).
SPF dieren hebben specifieke pathogenen niet. Bij conventionele dieren heb je geen idee wat er in zit qua
pathogenen.
Gnotobionten (kiemvrije dieren met CRF) worden gebruikt voor de productie van vaccins en onderzoek
naar effecten van immuunsupressie. De S(O)PF’s worden gebruikt voor chronische studies en
verouderingsstudies.
Weten hoe de verschillende microbiologische kwaliteiten te worden gehandhaafd (barrièresystemen,
luchtbehandeling van de dierverblijven)
Besmetting kan voorkomen worden met barrièresystemen. Dit zijn hygiënische maatregelen om de
microbiologische status te handhaven:
o Absolute barrière (isolatoren)
o Klassieke SPF-barrière dieren zitten in open kooien. De ruimte heeft hepafilters en een
overdruksysteem. Er zijn omkleedmaatregelen.
, o Gemodificeerde systemen (b.v. IVC’s) individueel geventileerde kooien (IVC’s)
o Omgekeerde barrière IVC en dierruimtes met onderdruk. Hierbij worden safety cabinets
gebruikt en wordt het afval gedesinfecteerd. Ook geldt er een kledingregime.
o Afzonderlijke en aanvullende maatregelen ongediertebestrijding, vermijden van contact met
huisdieren en het reinigen/desinfecteren/steriliseren van ruimtes en materialen (chemisch –
H2O2, fysisch – sterilisatie d.m.v. onderdruk, bestraling, UV en filtratie).
Weten hoe de microbiologische screening uit te voeren en hoe een dierkolonie gesaneerd kan worden
Om te controleren of je barrièresysteem werkt, doe je procescontrole. Hierbij controleer je de werking
van je apparaten, zoals de H2O2-sluis en de autoclaaf. Ook kun je kiemtellingen doen (RODAC plaatje) en
drukregistratie. Natuurlijk kun je ook de proefdieren zelf controleren door een gezondheidsscreening. De
gezondheidsscreening is voor dierenwelzijn (verfijning), vermijden van zoönosen (verantwoordelijkheid)
en tegen ongewenste invloeden op experimenten (vermindering).
De gezondheidsscreening kan op gezonde dieren (verklikkers of dieren uit de groep zelf). Verklikkers
(sentikels): doen niet mee aan het experiment, maar worden op dezelfde manier gehouden, waardoor ze
dezelfde ziekten kunnen oppakken. Maar het kan ook op zieke dieren of op import dieren afkomstig van
onderzoeksinstituten.
Om te zorgen dat iedereen dit hetzelfde doet, zijn er richtlijnen opgesteld voor de gezondheidsscreening
(2014). Hiervoor is er een selectie gedaan van de te onderzoeken MO’s (prevalentie, gezondheidseffecten
en bewezen invloeden op experimenten). Vervolgens wordt er vastgesteld volgens welke methode en
frequentie er wordt gemeten inclusief de steekproefgrootte.
Voor verklikkerdieren wil je 4-6 weken oud minimaal hebben. Ze moeten minimaal 4 weken bij de te
controleren groep zetten met optimaal contact met (materiaal van) dieren. Ze moeten natuurlijk ook
representatief zijn voor de status van de microbiologische unit.
Vervolgens kun je direct meten via detectie van het organisme zelf (microscopie, kweek en PCR). Ook kan
het indirect, waarbij je de aanwezigheid van een indicator meet.
