METHODEN
H1: INLEIDING
NIET-WETENSCHAPPELIJKE METHODEN OM KENNIS TE VERGAREN
Vasthoudendheid (tenacity):
- Gebaseerd op gewoonte of bijgeloof
- We accepteren info als waar, omdat het altijd al zo geweest is of bijgeloof
- MAAR: info kan foutief zijn en het corrigeren is zeer moeilijk
Intuïtie:
- Gebaseerd op buikgevoel, voorgevoel of instinct
- We accepteren info als waar, omdat dit juist aanvoelt
- Vaak gebruikt als we over geen enkele info beschikken
- Om ethische vraagstukken of morele dilemma’s op te lossen
- Snelle methode maar voor grote/belangrijke keuzes niet de beste optie
- MAAR: geen enkele manier om accurate en foutieve info te onderscheiden
Autoriteit:
- Gebaseerd op vertrouwen in een autoriteit, expert
- We accepteren info als waar, omdat info komt van expert over onderwerp
- Vaak een prima startpunt om kennis te vergaren, snel en makkelijk
(internet, krant, tv)
- Omvat ook de methode van geloof: blind vertrouwen in autoriteitsfiguur
waardoor we de info accepteren zonder twijfel of toetsing
- MAAR: levert niet altijd accurate info op: info kan subjectieve opinie
reflecteren, expertise niet in vraag gesteld, expert is niet echt een expert
Rationalisme:
- Antwoorden zoeken door logisch te redeneren
- Vertrekken van een set gekende feiten (premissen) en gebruiken logica
om tot een conclusie of antwoord te komen
- Bv. angstaanjagende ervaring met hond veroorzaakt angst in de toekomst
en Amy heeft angst voor honden (premissen) DUS Amy heeft een
angstaanjagende ervaring met een hond gehad (logische conclusie)
- Geen info verzameld, geen observaties, geen evidenties,…
- MAAR: alles valt/staat bij juistheid vd premissen en het logisch redeneren
Empirie:
- Antwoorden zoeken door directe observatie of sensorische ervaring
- Veel antwoorden zijn beschikbaar door de wereld rond ons te observeren
- MAAR: onze waarneming en interpretatie vd wereld rond ons is niet altijd
correct
o Kan ons misleiden (visuele illusies)
o Invloed van voorkennis, verwachtingen, gevoelens, overtuigingen
o Misinterpretatie van sensorische ervaring
o Kost tijd: verschillende oplossingen uitproberen (trial-and-error)
1
, o Kan gevaarlijk zijn (bv. zijn deze paddenstoelen eetbaar of giftig?)
DE WETENSCHAPPELIJKE METHODE
Manier om kennis te vergaren waarbij specifieke vragen geformuleerd worden en
er vervolgens systematisch naar antwoorden gezocht wordt. Het bevat
verschillende elementen van de niet-wetenschappelijke methoden. Deze
combinatie tracht beperkingen van individuele methoden te vermijden met als
doel zo accuraat mogelijke antwoorden bekomen adhv verschillende stappen.
STAP 1
- Observatie van gedrag of andere fenomenen trekt je aandacht, roept
vragen op
- Vaak informeel, natuurlijk, spontaan, niet gepland, niet systematisch
- Direct (zelf opmerken) of indirect (voortbouwen op iets wat iemand anders
heeft opgemerkt)
- Vaak worden de observaties gegeneraliseerd inductie: op basis van
enkele observaties wordt een algemene conclusie bereikt
- Bv. beginnen vloeken als je pijn ervaart is bijna een universele reactie
STAP 2
- Hypotheses vormen
- Identificatie van variabelen die geassocieerd zijn met je observatie
- Variabelen: karakteristieken of condities die variëren binnen en/of tussen
verschillende personen (bv. leeftijd, persoonlijkheid, intelligentie)
- Bv. geobserveerde relatie tussen pijn en vloeken kan beïnvloed worden
door verschillende andere variabelen (aanwezigheid van anderen,
persoonlijkheid, acute versus chronische pijn)
- Selecteer 1 vd mogelijke verklaringen voor observatie die ja gaat
evalueren in een wetenschappelijke studie = hypothese
o Bevat een beschrijving/verklaring van relatie tussen variabelen
o Andere mogelijke verklaringen worden niet ontkend, maar
(voorlopig) niet opgenomen
o Geen definitieve verklaring, maar een mogelijke, voorlopige
verklaring die getest en kritisch geëvalueerd moet worden
STAP 3
- Predicties vormen
- Hypothese toepassen op specifieke, observeerbare situatie en kan
aanleiding geven tot verschillende predicties
- Elke predictie verwijst naar een specifieke situatie die kan gemeten en
geobserveerd worden
- Predicties moeten toetsbaar zijn: het moet mogelijk zijn om de predictie te
ondersteunen of weerleggen obv observaties
- We vormen predicties obv deductie: op basis van een algemene stelling
bereiken we conclusies over specifieke voorbeelden
o Deductie is een logisch proces (rationele methode)
- Voorbeeld:
o Hypothese: vloeken is reactie op pijn want ervaring van pijn wijzigt
o Predictie 1: participanten zouden minder responsief moeten zijn
voor pijn wanneer ze wel vloeken
2
, o Predictie 2: participanten zouden een verhoogde pijntolerantie
moeten hebben wanneer ze wel vloeken
3
, STAP 4
- Evalueer de predictie obv systematische, geplande observatie (empirie)
- Hier vindt het eigenlijke onderzoek of dataverzameling plaats
- Doel: faire en niet-gebiaste test van de hypothese door te observeren of
de predictie correct is
- Losstaan van subjectieve interpretatie en verwachtingen (objectief!)
- Bv. participanten moesten hand in ijskoud water onderdompelen en er
werd gemeten hoelang ze dit konden (pijntolerantie), in 1 conditie
herhaalden ze een vloekword en in de andere een neutraal woord
STAP 5
- Gebruik observaties om hypothese te ondersteunen, weerleggen of
herspecifiëren
- Vergelijk observaties met predicties gebaseerd op hypothese
- Terug naar stap 2: hypothesevormig
- Bv. sommigen vertoonden langere pijntolerantie wanneer ze vloekten maar
sommigen niet andere variabelen moeten in rekening gebracht worden
(persoonlijkheid, neiging tot vloeken in dagelijks leven)
De wetenschappelijke methode is een circulair proces, want het blijft altijd bezig
(observatie – hypothese – predictie – observatie – hypothese - …).
3 belangrijke principes
1. Wetenschap is empirisch: we zoeken antwoorden obv gestructureerde en
systematische observaties
o Observaties zijn zo gestructureerd dat ze duidelijke ondersteuning
of weerlegging van de hypothese bieden
o Observaties zijn systematisch in de zin dat ze uitgevoerd worden in
een set van condities zodat we onze vraag accuraat kunnen
beantwoorden
2. Wetenschap is openbaar: observaties zijn beschikbaar voor evaluaties van
anderen (bv. andere wetenschappers)
o Anderen moeten hetzelfde proces kunnen herhalen = replicatie
o Verzekert verifieerbaarheid van observaties
o In wetenschappelijke tijdschriften, presentaties op congressen,…
o Peer review (eerst strikte controle door andere wetenschappers in
hetzelfde domein voor publicatie)
o Laat toe om observaties te repliceren en zo bevindingen te
bevestigen/weerleggen
3. Wetenschap is objectief
o Overtuigingen en biases vd onderzoeker mogen niet beïnvloeden
o Soms gebruiken we daarom blinde procedures, waarbij de
onderzoekers die de observaties verzamelen blind zijn voor de
details van de studie
Wetenschap versus pseudowetenschap: ontbreken van empirische evidentie en
geen toetsbare en weerlegbare hypotheses. Het is gebaseerd op subjectief
bewijs, handpicking van succesverhalen (over gefaalde dingen wordt niet
gesproken). Het stagneert, blijft onveranderd door de jaren heen en is niet
gegrond in vorig onderzoek.
4
H1: INLEIDING
NIET-WETENSCHAPPELIJKE METHODEN OM KENNIS TE VERGAREN
Vasthoudendheid (tenacity):
- Gebaseerd op gewoonte of bijgeloof
- We accepteren info als waar, omdat het altijd al zo geweest is of bijgeloof
- MAAR: info kan foutief zijn en het corrigeren is zeer moeilijk
Intuïtie:
- Gebaseerd op buikgevoel, voorgevoel of instinct
- We accepteren info als waar, omdat dit juist aanvoelt
- Vaak gebruikt als we over geen enkele info beschikken
- Om ethische vraagstukken of morele dilemma’s op te lossen
- Snelle methode maar voor grote/belangrijke keuzes niet de beste optie
- MAAR: geen enkele manier om accurate en foutieve info te onderscheiden
Autoriteit:
- Gebaseerd op vertrouwen in een autoriteit, expert
- We accepteren info als waar, omdat info komt van expert over onderwerp
- Vaak een prima startpunt om kennis te vergaren, snel en makkelijk
(internet, krant, tv)
- Omvat ook de methode van geloof: blind vertrouwen in autoriteitsfiguur
waardoor we de info accepteren zonder twijfel of toetsing
- MAAR: levert niet altijd accurate info op: info kan subjectieve opinie
reflecteren, expertise niet in vraag gesteld, expert is niet echt een expert
Rationalisme:
- Antwoorden zoeken door logisch te redeneren
- Vertrekken van een set gekende feiten (premissen) en gebruiken logica
om tot een conclusie of antwoord te komen
- Bv. angstaanjagende ervaring met hond veroorzaakt angst in de toekomst
en Amy heeft angst voor honden (premissen) DUS Amy heeft een
angstaanjagende ervaring met een hond gehad (logische conclusie)
- Geen info verzameld, geen observaties, geen evidenties,…
- MAAR: alles valt/staat bij juistheid vd premissen en het logisch redeneren
Empirie:
- Antwoorden zoeken door directe observatie of sensorische ervaring
- Veel antwoorden zijn beschikbaar door de wereld rond ons te observeren
- MAAR: onze waarneming en interpretatie vd wereld rond ons is niet altijd
correct
o Kan ons misleiden (visuele illusies)
o Invloed van voorkennis, verwachtingen, gevoelens, overtuigingen
o Misinterpretatie van sensorische ervaring
o Kost tijd: verschillende oplossingen uitproberen (trial-and-error)
1
, o Kan gevaarlijk zijn (bv. zijn deze paddenstoelen eetbaar of giftig?)
DE WETENSCHAPPELIJKE METHODE
Manier om kennis te vergaren waarbij specifieke vragen geformuleerd worden en
er vervolgens systematisch naar antwoorden gezocht wordt. Het bevat
verschillende elementen van de niet-wetenschappelijke methoden. Deze
combinatie tracht beperkingen van individuele methoden te vermijden met als
doel zo accuraat mogelijke antwoorden bekomen adhv verschillende stappen.
STAP 1
- Observatie van gedrag of andere fenomenen trekt je aandacht, roept
vragen op
- Vaak informeel, natuurlijk, spontaan, niet gepland, niet systematisch
- Direct (zelf opmerken) of indirect (voortbouwen op iets wat iemand anders
heeft opgemerkt)
- Vaak worden de observaties gegeneraliseerd inductie: op basis van
enkele observaties wordt een algemene conclusie bereikt
- Bv. beginnen vloeken als je pijn ervaart is bijna een universele reactie
STAP 2
- Hypotheses vormen
- Identificatie van variabelen die geassocieerd zijn met je observatie
- Variabelen: karakteristieken of condities die variëren binnen en/of tussen
verschillende personen (bv. leeftijd, persoonlijkheid, intelligentie)
- Bv. geobserveerde relatie tussen pijn en vloeken kan beïnvloed worden
door verschillende andere variabelen (aanwezigheid van anderen,
persoonlijkheid, acute versus chronische pijn)
- Selecteer 1 vd mogelijke verklaringen voor observatie die ja gaat
evalueren in een wetenschappelijke studie = hypothese
o Bevat een beschrijving/verklaring van relatie tussen variabelen
o Andere mogelijke verklaringen worden niet ontkend, maar
(voorlopig) niet opgenomen
o Geen definitieve verklaring, maar een mogelijke, voorlopige
verklaring die getest en kritisch geëvalueerd moet worden
STAP 3
- Predicties vormen
- Hypothese toepassen op specifieke, observeerbare situatie en kan
aanleiding geven tot verschillende predicties
- Elke predictie verwijst naar een specifieke situatie die kan gemeten en
geobserveerd worden
- Predicties moeten toetsbaar zijn: het moet mogelijk zijn om de predictie te
ondersteunen of weerleggen obv observaties
- We vormen predicties obv deductie: op basis van een algemene stelling
bereiken we conclusies over specifieke voorbeelden
o Deductie is een logisch proces (rationele methode)
- Voorbeeld:
o Hypothese: vloeken is reactie op pijn want ervaring van pijn wijzigt
o Predictie 1: participanten zouden minder responsief moeten zijn
voor pijn wanneer ze wel vloeken
2
, o Predictie 2: participanten zouden een verhoogde pijntolerantie
moeten hebben wanneer ze wel vloeken
3
, STAP 4
- Evalueer de predictie obv systematische, geplande observatie (empirie)
- Hier vindt het eigenlijke onderzoek of dataverzameling plaats
- Doel: faire en niet-gebiaste test van de hypothese door te observeren of
de predictie correct is
- Losstaan van subjectieve interpretatie en verwachtingen (objectief!)
- Bv. participanten moesten hand in ijskoud water onderdompelen en er
werd gemeten hoelang ze dit konden (pijntolerantie), in 1 conditie
herhaalden ze een vloekword en in de andere een neutraal woord
STAP 5
- Gebruik observaties om hypothese te ondersteunen, weerleggen of
herspecifiëren
- Vergelijk observaties met predicties gebaseerd op hypothese
- Terug naar stap 2: hypothesevormig
- Bv. sommigen vertoonden langere pijntolerantie wanneer ze vloekten maar
sommigen niet andere variabelen moeten in rekening gebracht worden
(persoonlijkheid, neiging tot vloeken in dagelijks leven)
De wetenschappelijke methode is een circulair proces, want het blijft altijd bezig
(observatie – hypothese – predictie – observatie – hypothese - …).
3 belangrijke principes
1. Wetenschap is empirisch: we zoeken antwoorden obv gestructureerde en
systematische observaties
o Observaties zijn zo gestructureerd dat ze duidelijke ondersteuning
of weerlegging van de hypothese bieden
o Observaties zijn systematisch in de zin dat ze uitgevoerd worden in
een set van condities zodat we onze vraag accuraat kunnen
beantwoorden
2. Wetenschap is openbaar: observaties zijn beschikbaar voor evaluaties van
anderen (bv. andere wetenschappers)
o Anderen moeten hetzelfde proces kunnen herhalen = replicatie
o Verzekert verifieerbaarheid van observaties
o In wetenschappelijke tijdschriften, presentaties op congressen,…
o Peer review (eerst strikte controle door andere wetenschappers in
hetzelfde domein voor publicatie)
o Laat toe om observaties te repliceren en zo bevindingen te
bevestigen/weerleggen
3. Wetenschap is objectief
o Overtuigingen en biases vd onderzoeker mogen niet beïnvloeden
o Soms gebruiken we daarom blinde procedures, waarbij de
onderzoekers die de observaties verzamelen blind zijn voor de
details van de studie
Wetenschap versus pseudowetenschap: ontbreken van empirische evidentie en
geen toetsbare en weerlegbare hypotheses. Het is gebaseerd op subjectief
bewijs, handpicking van succesverhalen (over gefaalde dingen wordt niet
gesproken). Het stagneert, blijft onveranderd door de jaren heen en is niet
gegrond in vorig onderzoek.
4
