SAMENVATTING MEDISCHE KENNIS - E.A.F. WENTINK
Basiswerk AG - Tweede druk 2017
Hoofdstuk 10
HOOFDSTUK 10
Osteoporose
Botontkalking met kans op botbreuk.
Oorzaak:
Meer afbraak dan aanmaak van bot door
• Het dalen van oestrogeen (geslachtshormoon) na de overgang. Oestrogeen is belangrijk voor de botten.
• Ondergewicht. Vetweefsel slaat oestrogeen op.
• Gebrek aan lichaamsbeweging op jonge leeftijd. Door beweging gebruik je spieren die druk zetten op de
botten. Deze worden hier sterker door.
• Onvoldoende calcium en vitamine D. Calcium - nodig voor de aanmaak van bot, vitamine D - helpt
opname van calcium.
• Erfelijke aanleg.
• Oraal gebruik van corticosteroïden.
• Roken of overmatig alcohol gebruik.
• Complicatie van hyperthyroïdie of de ziekte van Crohn.
Doelgroep:
Vooral oudere vrouwen.
Symptomen:
Fracturen. Collum fractuur - hals dijbeen/heup. Colles fractuur - pols.
Wervelfractuur - inzakkingsfractuur van de wervels. Geeft rugpijn, vormverandering van de wervelkolom,
afgenomen lichaamslengte, gebogen houding.
Diagnose:
Komt vaak naar voren na een breuk. Ouderen die iets breken krijgen altijd een onderzoek.
DEXA meting = botdichtheidsonderzoek door een speciaal röntgenapparaat dat kalkdichtheid meet.
Behandeling:
Als er eenmaal osteoporose is, is er weinig aan te doen.
Soms oestrogeen medicatie - risico op borst- en baarmoederkanker.
Extra calcium en vitamine D.
Geneesmiddelen tegen botontkalking - hebben een beperkt effect.
Valpreventie - geen matjes, voorzichtig met spierverslappers/slaaptabletten, voorzichtig met opstaan uit stoel
en bed.
Complicaties:
Oudere mensen overleven soms een collumfractuur niet. Langdurige bedrust geeft veel complicaties.
, Ziekte van Paget
Osteitis deformans. Botontsteking met vervorming. Bijvoorbeeld schedel, bekken en wervelkolom.
Botopbouw en afbraak zijn verstoord.
Oorzaak:
Onbekend, soms erfelijk.
Doelgroep:
50+ jaar.
Symptomen:
Kwaliteit van bot gaat achteruit. Kans op fracturen. Plaatselijk pijn. Vormveranderingen aan het bot die
zichtbaar zijn.
Diagnose:
Alkalische fosfatase in het bloed verhoogt als de ziekte actief is.
Röntgenfoto toont typerende afwijkingen.
Behandeling:
Specialistische medicatie.
Fracturen
Botbreuk. Open fractuur, heeft verbinding met de buitenwereld door wond. Gesloten fractuur blijft onder de
huid.
Oorzaak:
Trauma.
Ziekte (osteoporose).
Metastasen (prostaat/borstkanker).
Spontaan/onverwacht (minimaal trauma).
Symptomen:
Pijn, abnormale stand, grote zwelling of bloeduitstorting, lichaamsdeel niet of moeilijk te gebruiken.
Diagnose:
Asdrukpijn als de arts in de lengte op het bot drukt.
Röntgenfoto.
CT-scan/MRI/scintigrafie bij kleine fracturen.
Behandeling:
Externe of interne spalk - gips/schroef/plaat/pen. Rust voor het lichaamsdeel.
Complicaties:
Bij heup of bekken fractuur = ontstaan van stolsels in de diepe ader die longembolie kan veroorzaken. Pijn
bij het ademen of kortademig worden is een alarmsymptoom.
Zwelling van het weefsel dat tekort aan zuurstof veroorzaakt. Pijn wordt heftiger en gevaar voor afsterven
van weefsel. Vooral mogelijk onder gips.
Basiswerk AG - Tweede druk 2017
Hoofdstuk 10
HOOFDSTUK 10
Osteoporose
Botontkalking met kans op botbreuk.
Oorzaak:
Meer afbraak dan aanmaak van bot door
• Het dalen van oestrogeen (geslachtshormoon) na de overgang. Oestrogeen is belangrijk voor de botten.
• Ondergewicht. Vetweefsel slaat oestrogeen op.
• Gebrek aan lichaamsbeweging op jonge leeftijd. Door beweging gebruik je spieren die druk zetten op de
botten. Deze worden hier sterker door.
• Onvoldoende calcium en vitamine D. Calcium - nodig voor de aanmaak van bot, vitamine D - helpt
opname van calcium.
• Erfelijke aanleg.
• Oraal gebruik van corticosteroïden.
• Roken of overmatig alcohol gebruik.
• Complicatie van hyperthyroïdie of de ziekte van Crohn.
Doelgroep:
Vooral oudere vrouwen.
Symptomen:
Fracturen. Collum fractuur - hals dijbeen/heup. Colles fractuur - pols.
Wervelfractuur - inzakkingsfractuur van de wervels. Geeft rugpijn, vormverandering van de wervelkolom,
afgenomen lichaamslengte, gebogen houding.
Diagnose:
Komt vaak naar voren na een breuk. Ouderen die iets breken krijgen altijd een onderzoek.
DEXA meting = botdichtheidsonderzoek door een speciaal röntgenapparaat dat kalkdichtheid meet.
Behandeling:
Als er eenmaal osteoporose is, is er weinig aan te doen.
Soms oestrogeen medicatie - risico op borst- en baarmoederkanker.
Extra calcium en vitamine D.
Geneesmiddelen tegen botontkalking - hebben een beperkt effect.
Valpreventie - geen matjes, voorzichtig met spierverslappers/slaaptabletten, voorzichtig met opstaan uit stoel
en bed.
Complicaties:
Oudere mensen overleven soms een collumfractuur niet. Langdurige bedrust geeft veel complicaties.
, Ziekte van Paget
Osteitis deformans. Botontsteking met vervorming. Bijvoorbeeld schedel, bekken en wervelkolom.
Botopbouw en afbraak zijn verstoord.
Oorzaak:
Onbekend, soms erfelijk.
Doelgroep:
50+ jaar.
Symptomen:
Kwaliteit van bot gaat achteruit. Kans op fracturen. Plaatselijk pijn. Vormveranderingen aan het bot die
zichtbaar zijn.
Diagnose:
Alkalische fosfatase in het bloed verhoogt als de ziekte actief is.
Röntgenfoto toont typerende afwijkingen.
Behandeling:
Specialistische medicatie.
Fracturen
Botbreuk. Open fractuur, heeft verbinding met de buitenwereld door wond. Gesloten fractuur blijft onder de
huid.
Oorzaak:
Trauma.
Ziekte (osteoporose).
Metastasen (prostaat/borstkanker).
Spontaan/onverwacht (minimaal trauma).
Symptomen:
Pijn, abnormale stand, grote zwelling of bloeduitstorting, lichaamsdeel niet of moeilijk te gebruiken.
Diagnose:
Asdrukpijn als de arts in de lengte op het bot drukt.
Röntgenfoto.
CT-scan/MRI/scintigrafie bij kleine fracturen.
Behandeling:
Externe of interne spalk - gips/schroef/plaat/pen. Rust voor het lichaamsdeel.
Complicaties:
Bij heup of bekken fractuur = ontstaan van stolsels in de diepe ader die longembolie kan veroorzaken. Pijn
bij het ademen of kortademig worden is een alarmsymptoom.
Zwelling van het weefsel dat tekort aan zuurstof veroorzaakt. Pijn wordt heftiger en gevaar voor afsterven
van weefsel. Vooral mogelijk onder gips.
