Inhoudstafel – psychopathologie
ZOË VANDORPE 1
, Psychologie – psychopathologie
1 Wat is psychopathologie?
Pathologie = de leer van de oorzaken, de aard en de gevolgen van ziekten (= ziekteleer)
Psychopathologie = de wetenschap die zich bezighoudt met het tot stand komen, de aard,
mogelijke behandeling & preventie van mentale stoornissen
Verschillende betrokken disciplines = psychologie, psychiatrie, neurologie (hersenen,
zenuwstelsel), farmacologie (medicijnen)
Psychosociale moelijkheden
100 % welbevinden, mentale Psychiatrische stoornissen
gezondheid
Het is een continuüm dat zich uitstrekt van volledige afwezigheid van een stoornis tot de
aanwezigheid van een psychiatrische stoornis. Ieder van ons is wel eens angstig of somber
dit bevindt zich in het normale spectrum, maar op een gegeven moment neemt dat toe en
ga je een bepaald punt voorbij waarbij er gesproken wordt van vb. angststoornis
1.1 Wat is een mentale stoornis?
Mental disorder of psychische stoornis = een afwijkend patroon van gedachten, gevoelens
& gedrag dat leidt tot persoonlijk lijden en significante achteruitgang van het functioneren
Afwijkende kenmerken of eigenschappen worden ‘symptomen’ genoemd
Tijdsgebonden = het gaat gepaard met nieuwe wetenschappelijke inzichten (vb.
homoseksualiteit was in de jaren ’70 = mentale stoornis)
Wat is afwijkend? = moeilijk te zeggen
ZOË VANDORPE 2
,2 Hoe worden psychische stoornissen geclassificeerd?
Kernvraag 2: De DSM is het classificatiesysteem voor psychische stoornissen dat wereldwijd
het meest wordt gebruikt voor psychische stoornissen. Dit systeem classificeert de
stoornissen op grond van hun psychische en gedragsmatige symptomen.
2.1 Mijlpaal in evolutie naar zo’n classificatieschema = komst van DSM
DSM = Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
In 1952 wordt de eerste versie van DSM op de markt gebracht, de American Psychiatric
Association (APA) = objectievere wijze om diagnoses te stellen van psychiatrische stoornis
Versie I & II = te sterk psychoanalytisch geïnspireerd
Versie III = in 1980 was er een radicale verandering
Men vertrekt niet meer vanuit een theorie, maar vanuit beschrijving van symptomen,
zonder speculatie van de oorzaak (men gaat kijken hoe de stoornis zich toont en niet
meer vanwaar het zou kunnen komen). Begrippen zoals “hysterie”, “neurose” … zijn
verdwenen. Men ging meer operationele, klinische definities gaan gebruiken (=
beschrijven de symptomen, de duur …), dit deden ze als poging om het subjectieve bij
diagnose te minimaliseren.
1994 = DSM IV
2000 = DSM IV-TRI (4de editie, maar 3de herwerkte versie) = 5 Diagnostische assen uit de
DSM 4 (kritiek = te veel gefocust op de stoornis)
Psychiatrische stoornissen vb. bipolaire stemmingsstoornis, boulimia nervosa
Persoonlijkheidsstoornissen en mentale retardatie vb. licht mentale beperking
Somatische aandoeningen vb. chronische darmontsteking, MS
Psychosociale en omgevingsproblemen vb. vader recentelijk overleden, relatiebreuk,
mama geworden
Algemeen functioneren (Global Assessment of Functioning), GAF-score tussen 0-100
vb. GAF-score 50 (= functioneert niet goed, het is de bedoeling dat na een behandeling de
score omhooggaat)
Assen zorgden voor een grotere interbeoordelaarsbetrouwbaarheid = grote
betrouwbaarheid dat verschillende mensen tot dezelfde diagnose kwamen
Mei 2013 = DSM V (Engelstalig) = afschaffing van de 5 assen na de kritiek dat ze te
kunstmatig waren en het te moeilijk was om mensen in te delen volgens de 5 assen (de 5
assen zitten er ergens nog wel in verwerkt, maar niet meer zo afgelijnd)
ZOË VANDORPE 3
, 2.2 Wanneer een mentale stoornis?
Het is onmogelijk om een lijst op te stellen met kenmerken die enkel voorkomen bij een
mentale stoornis en nooit bij mensen zonder stoornis! Regels voor ondubbelzinnige
definiëring zijn onmogelijk! Je kan niet zeggen dat een bepaald symptoom altijd bij een
bepaalde stoornis hoort. Één symptoom kan bij heel wat stoornissen voorkomen.
Vb. hallucinaties (kan in een psychose, maar ook in een rouwproces)
Het is de ernst, de duur en het pakket van een combinatie van symptomen om een diagnose
tot een bepaalde psychiatrische stoornis te krijgen. Het is ook daarom dat verschillende
mensen met eenzelfde stoornis, die stoornis anders uiten. Je hoeft niet altijd alle kenmerken
te hebben, symptomen kunnen in verschillende combinaties voorkomen.
4 criteria om een aandoening op te nemen in DSM 5
Emotioneel lijden
Ernstige belemmeringen in het functioneren
Gedrag dat kan leiden tot persoonlijk lijden, pijn, invaliditeit, zelfverminking of de dood
Belemmering houdt langere tijd aan en past niet meer in een reactie binnen een
bepaalde (culturele) context
DSM 5 kent een paar veranderingen in vergelijking met de vorige
Uitbreiding van diagnosticeerbare stoornissen
Wijzigingen in de classificatiecriteria voor sommige stoornissen
Veranderingen in de classificatiecriteria voor specifieke stoornissen
Het herzieningsproces
Naast het aangeven van de aan- of afwezigheid van symptomen, ook mogelijkheid tot
weergeven van de ernst (vb. frequentie van symptomen): dimensies
Voordeel van de DSM 5 is de beschrijving van specifieke diagnostische criteria = behandelaar
kan klachten en aanvullende gegevens vergelijken met specifieke normen om te zien welke
diagnose van toepassing is
Kritieken op DSM 5
Leunt te veel aan bij medische model
Te weinig nadruk op externe invloeden (sociale factoren en fysieke omgevingsfactoren)
Geen aandacht voor het beschrijven van sterkten en zwakten van persoon
Te weinig oog voor culturele en etnische diversiteit
ZOË VANDORPE 4
ZOË VANDORPE 1
, Psychologie – psychopathologie
1 Wat is psychopathologie?
Pathologie = de leer van de oorzaken, de aard en de gevolgen van ziekten (= ziekteleer)
Psychopathologie = de wetenschap die zich bezighoudt met het tot stand komen, de aard,
mogelijke behandeling & preventie van mentale stoornissen
Verschillende betrokken disciplines = psychologie, psychiatrie, neurologie (hersenen,
zenuwstelsel), farmacologie (medicijnen)
Psychosociale moelijkheden
100 % welbevinden, mentale Psychiatrische stoornissen
gezondheid
Het is een continuüm dat zich uitstrekt van volledige afwezigheid van een stoornis tot de
aanwezigheid van een psychiatrische stoornis. Ieder van ons is wel eens angstig of somber
dit bevindt zich in het normale spectrum, maar op een gegeven moment neemt dat toe en
ga je een bepaald punt voorbij waarbij er gesproken wordt van vb. angststoornis
1.1 Wat is een mentale stoornis?
Mental disorder of psychische stoornis = een afwijkend patroon van gedachten, gevoelens
& gedrag dat leidt tot persoonlijk lijden en significante achteruitgang van het functioneren
Afwijkende kenmerken of eigenschappen worden ‘symptomen’ genoemd
Tijdsgebonden = het gaat gepaard met nieuwe wetenschappelijke inzichten (vb.
homoseksualiteit was in de jaren ’70 = mentale stoornis)
Wat is afwijkend? = moeilijk te zeggen
ZOË VANDORPE 2
,2 Hoe worden psychische stoornissen geclassificeerd?
Kernvraag 2: De DSM is het classificatiesysteem voor psychische stoornissen dat wereldwijd
het meest wordt gebruikt voor psychische stoornissen. Dit systeem classificeert de
stoornissen op grond van hun psychische en gedragsmatige symptomen.
2.1 Mijlpaal in evolutie naar zo’n classificatieschema = komst van DSM
DSM = Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders
In 1952 wordt de eerste versie van DSM op de markt gebracht, de American Psychiatric
Association (APA) = objectievere wijze om diagnoses te stellen van psychiatrische stoornis
Versie I & II = te sterk psychoanalytisch geïnspireerd
Versie III = in 1980 was er een radicale verandering
Men vertrekt niet meer vanuit een theorie, maar vanuit beschrijving van symptomen,
zonder speculatie van de oorzaak (men gaat kijken hoe de stoornis zich toont en niet
meer vanwaar het zou kunnen komen). Begrippen zoals “hysterie”, “neurose” … zijn
verdwenen. Men ging meer operationele, klinische definities gaan gebruiken (=
beschrijven de symptomen, de duur …), dit deden ze als poging om het subjectieve bij
diagnose te minimaliseren.
1994 = DSM IV
2000 = DSM IV-TRI (4de editie, maar 3de herwerkte versie) = 5 Diagnostische assen uit de
DSM 4 (kritiek = te veel gefocust op de stoornis)
Psychiatrische stoornissen vb. bipolaire stemmingsstoornis, boulimia nervosa
Persoonlijkheidsstoornissen en mentale retardatie vb. licht mentale beperking
Somatische aandoeningen vb. chronische darmontsteking, MS
Psychosociale en omgevingsproblemen vb. vader recentelijk overleden, relatiebreuk,
mama geworden
Algemeen functioneren (Global Assessment of Functioning), GAF-score tussen 0-100
vb. GAF-score 50 (= functioneert niet goed, het is de bedoeling dat na een behandeling de
score omhooggaat)
Assen zorgden voor een grotere interbeoordelaarsbetrouwbaarheid = grote
betrouwbaarheid dat verschillende mensen tot dezelfde diagnose kwamen
Mei 2013 = DSM V (Engelstalig) = afschaffing van de 5 assen na de kritiek dat ze te
kunstmatig waren en het te moeilijk was om mensen in te delen volgens de 5 assen (de 5
assen zitten er ergens nog wel in verwerkt, maar niet meer zo afgelijnd)
ZOË VANDORPE 3
, 2.2 Wanneer een mentale stoornis?
Het is onmogelijk om een lijst op te stellen met kenmerken die enkel voorkomen bij een
mentale stoornis en nooit bij mensen zonder stoornis! Regels voor ondubbelzinnige
definiëring zijn onmogelijk! Je kan niet zeggen dat een bepaald symptoom altijd bij een
bepaalde stoornis hoort. Één symptoom kan bij heel wat stoornissen voorkomen.
Vb. hallucinaties (kan in een psychose, maar ook in een rouwproces)
Het is de ernst, de duur en het pakket van een combinatie van symptomen om een diagnose
tot een bepaalde psychiatrische stoornis te krijgen. Het is ook daarom dat verschillende
mensen met eenzelfde stoornis, die stoornis anders uiten. Je hoeft niet altijd alle kenmerken
te hebben, symptomen kunnen in verschillende combinaties voorkomen.
4 criteria om een aandoening op te nemen in DSM 5
Emotioneel lijden
Ernstige belemmeringen in het functioneren
Gedrag dat kan leiden tot persoonlijk lijden, pijn, invaliditeit, zelfverminking of de dood
Belemmering houdt langere tijd aan en past niet meer in een reactie binnen een
bepaalde (culturele) context
DSM 5 kent een paar veranderingen in vergelijking met de vorige
Uitbreiding van diagnosticeerbare stoornissen
Wijzigingen in de classificatiecriteria voor sommige stoornissen
Veranderingen in de classificatiecriteria voor specifieke stoornissen
Het herzieningsproces
Naast het aangeven van de aan- of afwezigheid van symptomen, ook mogelijkheid tot
weergeven van de ernst (vb. frequentie van symptomen): dimensies
Voordeel van de DSM 5 is de beschrijving van specifieke diagnostische criteria = behandelaar
kan klachten en aanvullende gegevens vergelijken met specifieke normen om te zien welke
diagnose van toepassing is
Kritieken op DSM 5
Leunt te veel aan bij medische model
Te weinig nadruk op externe invloeden (sociale factoren en fysieke omgevingsfactoren)
Geen aandacht voor het beschrijven van sterkten en zwakten van persoon
Te weinig oog voor culturele en etnische diversiteit
ZOË VANDORPE 4
