Inhoudstafel – sociale psychologie
ZOË VANDORPE 1
, Psychologie – sociale psychologie
Sociale psychologie = tak van de psychologie die zich verdiept in de invloed van sociale
variabelen en cognities op individueel gedrag en sociale interacties
OF = de wetenschappelijke studie (objectief, feitelijk, repliceerbaar) naar hoe menselijke
gedachten, gevoelens en gedragingen worden beïnvloed door werkelijke of ingebeelde
anderen
Kenmerken:
1) wetenschappelijke studie (onderzoeksmethoden)
2) gedachten, gevoelens en gedragingen (observeerbaar gedrag en mentale processen)
3) invloed (doelbewust, automatisch, onbewust)
4) werkelijke of voorgestelde aanwezigheid van andere mensen
Mensen worden niet zozeer beïnvloed door wat anderen feitelijk vinden, MAAR door wat ze
denken dat anderen vinden, d.w.z. door hun eigen interpretaties van het gedrag van
anderen
Sociale context is een combinatie van:
Werkelijke, gefantaseerde of symbolische aanwezigheid van mensen
Activiteiten van en interacties tussen mensen
Omstandigheden waarin gedrag plaatsvindt
Verwachtingen en sociale normen die bepalen hoe gedrag er in een bepaalde situatie
moet uitzien
ZOË VANDORPE 2
,1 Hoe beïnvloedt de sociale situatie ons gedrag?
Kernvraag 1: We passen ons gedrag gewoonlijk aan de eisen van de sociale situatie aan, en
in nieuwe of ambigue situaties reageren we op de cues (= aanwijzingen) die we afleiden uit
het gedrag van anderen.
Situationisme (de kracht v.d. situatie) = het idee dat ons gedrag evenveel of zelfs meer
bepaald wordt door omgevingsfactoren dan door persoonlijkheidskenmerken
De externe omgeving of gedragsmatige context beïnvloedt op een subtiele, maar
krachtige manier onze gedachten, gevoelens en gedragingen
Dispositionalisme = psychologische oriëntatie die zich bij de verklaring van gedrag primair
richt op de innerlijke eigenschappen van individuen, dus de neiging om gedrag aan interne
factoren toe te schrijven
Zoals persoonlijkheidskenmerken, waarden, karakter en genetische aanleg
1.1 Onbewuste invloeden
1.1.1 Subliminale priming
Subliminale priming = onder je bewustzijnsrem (prime = iets dat onbewust bij je geactiveerd
wordt, een attitude, beoordelingsaspect …)
1) louter-blootstellingseffect (of mere-exposure effect) en subliminale priming
= herhaalde blootstelling van een stimulus aan een individu dat zorgt voor een
positievere attitude t.o.v. die stimulus
Vb. het Coca-Cola experiment, tijdens een film in de cinema toonden ze een foto van een
blikje cola (slechts 1 seconde), nadien bleek dat de verkoop van Coca-Cola steeg, iets wat
je het gevoel geeft van bekendheid ga je vaker kiezen
2) andere vormen van subliminale priming
Invloed van geur = kan heel sterk in positieve of negatieve manier beïnvloeden
Vb. cake bakken = huis ruikt lekker (positief beïnvloeden)
Sociale imitatie = gedrag, emotie zien van andere mensen, onze spiegelneuronen
worden geactiveerd = we zijn geneigd om anderen te imiteren (onbewust)
Vb. het kameleoneffect (vb. geeuwen of in de zetel naar voren schuiven, het zal niet
lang duren voordat anderen het ook gaan doen)
ZOË VANDORPE 3
, 1.2 Beïnvloeding door gedachteloosheid
= een automatisch proces, proces dat continu aan de gang is, iets dat helemaal
tegenovergesteld is van controle (vb. autorijden of fietsen)
Signaalstimuli = signaal die je onmiddellijk iets laat doen, iets waar je direct in meegaat
op automatische piloot
Vb. het woordje ‘want’, is voor ons eigenlijk een signaalstimulus waar we vaak
gedachteloos op gaan reageren
Sturende presentaties = stel-je-eens-voor techniek, iets binnentrekken bij mensen om
hun een situatie te doen inbeelden
Het contrastprincipe = beïnvloedt de manier waarop we het verschil waarnemen ts.
twee dingen die na elkaar verschijnen (Cialdini), onze zintuigen zijn hier gevoelig aan
Voorbeeld = een net geklede man, van rond de veertig komt mijn tv zaak binnen. Als
eerste laat ik hem een tv van 2000 euro zien, daarna een tv van 1500 en als laatste een tv
van 1000. De kans dat deze man de tv van 1000 euro koopt is nu aannemelijker dan als ik
was begonnen met de tv van 1000 euro. De perceptie van de klant was dan anders, nu is
2000 euro ‘duur’, anders was 1000 de max. geweest. Vanaf daar ga je alleen maar
omlaag. Let er wel op dat je het contrast principe natuurlijk blijft voor de klant. Als ik bij
een student ook begin de tv van 2000, haakt hij of meteen af of hij doorziet mijn truc.
1.3 Wederkerigheid
= één van de krachtigste sociale normen, iets doen voor een ander betekent dat je iets
ervoor terugkrijgt, balans van geven & nemen is hier belangrijk
Vermijden van onbillijkheid = wanneer iemand je iets aanbiedt ja zeggen, omdat hij het
vriendelijk vraagt
Vb. Jehova getuigen = je hebt geen interesse, maar bieden je een folder aan, je
neemt het aan uit gevoel van wederkerigheid
Vb. iemand koopt een blikje cola en neemt zomaar eentje mee voor jou, eventjes
later vertelt hij dat hij nog heel wat lotjes voor een tombola voor zijn zoon moet
verkopen, dus uit gevoel van wederkerigheid ga je een lotje kopen = ‘voor wat, hoort
wat’
De deur in het gezicht – techniek = starten met een groot verzoek, waarvan je zeker
weet dat die persoon daar ‘nee’ op gaat zeggen, daarna kom je met een klein (echte)
verzoek waarmee de kans enorm stijgt dat die het wel gaat doen
ZOË VANDORPE 4
ZOË VANDORPE 1
, Psychologie – sociale psychologie
Sociale psychologie = tak van de psychologie die zich verdiept in de invloed van sociale
variabelen en cognities op individueel gedrag en sociale interacties
OF = de wetenschappelijke studie (objectief, feitelijk, repliceerbaar) naar hoe menselijke
gedachten, gevoelens en gedragingen worden beïnvloed door werkelijke of ingebeelde
anderen
Kenmerken:
1) wetenschappelijke studie (onderzoeksmethoden)
2) gedachten, gevoelens en gedragingen (observeerbaar gedrag en mentale processen)
3) invloed (doelbewust, automatisch, onbewust)
4) werkelijke of voorgestelde aanwezigheid van andere mensen
Mensen worden niet zozeer beïnvloed door wat anderen feitelijk vinden, MAAR door wat ze
denken dat anderen vinden, d.w.z. door hun eigen interpretaties van het gedrag van
anderen
Sociale context is een combinatie van:
Werkelijke, gefantaseerde of symbolische aanwezigheid van mensen
Activiteiten van en interacties tussen mensen
Omstandigheden waarin gedrag plaatsvindt
Verwachtingen en sociale normen die bepalen hoe gedrag er in een bepaalde situatie
moet uitzien
ZOË VANDORPE 2
,1 Hoe beïnvloedt de sociale situatie ons gedrag?
Kernvraag 1: We passen ons gedrag gewoonlijk aan de eisen van de sociale situatie aan, en
in nieuwe of ambigue situaties reageren we op de cues (= aanwijzingen) die we afleiden uit
het gedrag van anderen.
Situationisme (de kracht v.d. situatie) = het idee dat ons gedrag evenveel of zelfs meer
bepaald wordt door omgevingsfactoren dan door persoonlijkheidskenmerken
De externe omgeving of gedragsmatige context beïnvloedt op een subtiele, maar
krachtige manier onze gedachten, gevoelens en gedragingen
Dispositionalisme = psychologische oriëntatie die zich bij de verklaring van gedrag primair
richt op de innerlijke eigenschappen van individuen, dus de neiging om gedrag aan interne
factoren toe te schrijven
Zoals persoonlijkheidskenmerken, waarden, karakter en genetische aanleg
1.1 Onbewuste invloeden
1.1.1 Subliminale priming
Subliminale priming = onder je bewustzijnsrem (prime = iets dat onbewust bij je geactiveerd
wordt, een attitude, beoordelingsaspect …)
1) louter-blootstellingseffect (of mere-exposure effect) en subliminale priming
= herhaalde blootstelling van een stimulus aan een individu dat zorgt voor een
positievere attitude t.o.v. die stimulus
Vb. het Coca-Cola experiment, tijdens een film in de cinema toonden ze een foto van een
blikje cola (slechts 1 seconde), nadien bleek dat de verkoop van Coca-Cola steeg, iets wat
je het gevoel geeft van bekendheid ga je vaker kiezen
2) andere vormen van subliminale priming
Invloed van geur = kan heel sterk in positieve of negatieve manier beïnvloeden
Vb. cake bakken = huis ruikt lekker (positief beïnvloeden)
Sociale imitatie = gedrag, emotie zien van andere mensen, onze spiegelneuronen
worden geactiveerd = we zijn geneigd om anderen te imiteren (onbewust)
Vb. het kameleoneffect (vb. geeuwen of in de zetel naar voren schuiven, het zal niet
lang duren voordat anderen het ook gaan doen)
ZOË VANDORPE 3
, 1.2 Beïnvloeding door gedachteloosheid
= een automatisch proces, proces dat continu aan de gang is, iets dat helemaal
tegenovergesteld is van controle (vb. autorijden of fietsen)
Signaalstimuli = signaal die je onmiddellijk iets laat doen, iets waar je direct in meegaat
op automatische piloot
Vb. het woordje ‘want’, is voor ons eigenlijk een signaalstimulus waar we vaak
gedachteloos op gaan reageren
Sturende presentaties = stel-je-eens-voor techniek, iets binnentrekken bij mensen om
hun een situatie te doen inbeelden
Het contrastprincipe = beïnvloedt de manier waarop we het verschil waarnemen ts.
twee dingen die na elkaar verschijnen (Cialdini), onze zintuigen zijn hier gevoelig aan
Voorbeeld = een net geklede man, van rond de veertig komt mijn tv zaak binnen. Als
eerste laat ik hem een tv van 2000 euro zien, daarna een tv van 1500 en als laatste een tv
van 1000. De kans dat deze man de tv van 1000 euro koopt is nu aannemelijker dan als ik
was begonnen met de tv van 1000 euro. De perceptie van de klant was dan anders, nu is
2000 euro ‘duur’, anders was 1000 de max. geweest. Vanaf daar ga je alleen maar
omlaag. Let er wel op dat je het contrast principe natuurlijk blijft voor de klant. Als ik bij
een student ook begin de tv van 2000, haakt hij of meteen af of hij doorziet mijn truc.
1.3 Wederkerigheid
= één van de krachtigste sociale normen, iets doen voor een ander betekent dat je iets
ervoor terugkrijgt, balans van geven & nemen is hier belangrijk
Vermijden van onbillijkheid = wanneer iemand je iets aanbiedt ja zeggen, omdat hij het
vriendelijk vraagt
Vb. Jehova getuigen = je hebt geen interesse, maar bieden je een folder aan, je
neemt het aan uit gevoel van wederkerigheid
Vb. iemand koopt een blikje cola en neemt zomaar eentje mee voor jou, eventjes
later vertelt hij dat hij nog heel wat lotjes voor een tombola voor zijn zoon moet
verkopen, dus uit gevoel van wederkerigheid ga je een lotje kopen = ‘voor wat, hoort
wat’
De deur in het gezicht – techniek = starten met een groot verzoek, waarvan je zeker
weet dat die persoon daar ‘nee’ op gaat zeggen, daarna kom je met een klein (echte)
verzoek waarmee de kans enorm stijgt dat die het wel gaat doen
ZOË VANDORPE 4
