samenvatting etiologische criminologie H14-19

Hoofdstuk 14 : persoonlijkheid, traits en individuele verschillen

INLEIDING

persoonlijkheidskenmerken (‘character’) of ‘traits’ -> deze zijn NIET onveranderlijk, maar toch behoorlijk
stabiel doorheen de levensloop
- De meeste van die kenmerken zijn deels aangeboren, deels verworven (biologie + omgeving)

DE PERSOONLIJKHEIDSTHEORIE VAN HANS J. EYSENCK

Hans Eysenck :
- Boek : “crime and personality”
- Personality inventory -> psychologisch meetinstrument waarmee men de persoonlijkheid van mensen
kan meten door hen een batterij aan vragen voor te leggen
- Hij associeerde betrokkenheid bij criminaliteit doorheen de levensloop met extreme individuele
waarden op drie persoonlijkheidsfactoren :
o Psychoticisme (P) -> agressief, antisociaal, koel, egocentrisch, creatief, niet empathisch,
onpersoonlijk, impulsief, koppig
o Extraversie (E) -> aangenaam in omgang, actief, zorgeloos, vrolijk, dominant, assertief,
sensatiezoekend, waaghalzerig
 Zoeken actief naar stimulatie
 Kan leiden tot geweld via lage zelfcontrole
 Tegengestelde : introverten (kalmer)
o Neuroticisme (N) -> angstig, depressief, irrationeel, schuldgevoelens, gehumeurd zijn,
verlegenheid, emotioneel zijn, laag zelfbeeld en gespannen voelen
 Kan leiden tot criminaliteit als dit plegen angstgevoelens reduceert en spanningen
wegneemt
 Deze P_E_N vormen de dimensies van de persoonlijkheid
- Theorie van Eysenck vormde de basis voor the big 5 theory




- Dimensie psychoticisme en extraversie -> gerelateerd aan een lage ‘arousal toestand’
o Arousal = de activatietoestand van het centrale en autonome zenuwstelsel
o Ze hebben sterkere stimuli dan de doorsnee mens nodig om opwinding te voelen
o Deze individuen gaan steeds op zoek naar sterkere stimuli en sensatie, sterke neiging tot
risico’s opzoeken

,DE CONSTITUTIONELE LEERHTEORIE VAN WILSON EN HERRNSTEIN

Herrnstein en Murray :
- “The bell curve : Intelligence and Class Structure in American Life”
o Normale verdeling van menselijke intelligentie
o Uitgangspunt : intelligentie van een persoon zou een
betere voorspeller zijn voor allerlei uitkomsten dan de
sociaaleconomische status (SES) of het opleidingsniveau van
diens ouders
o Intelligentie eigenschap met heritabiliteit van ong. 50%




James Wilson en Herrnstein en de constitutionele leertheorie :
- = nett-advantage theory
- In welke mate laten individuen zich leiden door angst om gevat te worden?
- Wat is het verband tussen criminaliteit & gepercipieerde beloningen en kosten
- Wat is het verband tussen persoonskenmerken en leren (door conditionering en sociaal-cognitief
leren
- Nett advantage
o Gepercipieerd beeld waarin baten > kosten, dan hogere kans op regelovertreding
o Cognitief en emotioneel proces
- Wat is het verschil met zuivere RCT en zuivere leertheorie?
o Toevoeging van persoonlijkheidskenmerken:
 Temperament, cognitieve tekortkomingen, zoals IQ (nu spreekt men over
intelligentie), maar ook sociale situaties zoals zwakke bindingen met significante
anderen

,HET BIG-FIVE MODEL EN HET HEXACO-MODEL. VERFIJNING VAN DE RELATIE
INTELLIGENTIE EN REGELOVERTREDEND GEDRAG
De Big Five persoonlijkheidstheorie :
- De vijf persoonlijkheidskenmerken (geheugensteun -> EEVOO)
o Extraversie
 Welke mate men behoefte heeft aan contact met andere mensen
 Introverten werken liever op zichzelf, extraverten hebben behoefte aan contact met
anderen
o Vriendelijkheid
 Agreeableness
 Altruïsme, eigen belang of meer oog belang anderen
 Lage score = lagere zelfcontrole, competitief ingesteld
o Emotionele stabiliteit
 Neuroticism
 Emotioneel stabiel vs. gevoeliger, sensitiever en overbezorgd
o Ordelijkheid
 Consciensciousness - Gewetensvolheid of zorgvuldigheid
 Erg geordend vs. flexibel en chaotisch
o Openheid
 Welke mate sta je open voor nieuwe ervaringen
 Fantasierijk vs. traditioneel
- -> o.b.v. iemands score op deze vijf persoonlijkheidskenmerken kunnen onderzoekers een beeld van
iemands persoonlijkheid krijgen

De revised NEO personality inventory (NEO PI-R)
- NEO : domeinen neuroticism, extraversion en openness, waaraan agreeableness en conscientiousness
werden aan toegevoegd
- Lewis Goldberg




Het HEXACO-model :
- Verbeterde versie van het Big Five persoonlijkheidsmodel
- 6 basisdimensies :
o Honesyt-Humility (integriteit)
o Emotionally (emotionaliteit)
o Extraversion (extraversie)
o Agreeableness (verdraagzaamheid)
o Conscientiousness (ordelijkheid)
o Openness to experience (openheid voor ervaringen)

, EMPATHIE EN PROSOCIAAL GEDRAG

Martin Hoffman :
- Empatic distress -> het gevoel van onbehagen of ongemakkelijkheid dat we ervaren indien we
waarnemen dat iemand anders zich in een situatie bevindt waarin hij of zij zich onbehagelijk voelt
- Empathie = plaatsvervangend voelen

Empathic concern -> emotionele empathie

Perspectve taking -> cognitieve empathie




CONDUCT DISORDER, ANTISOCIALE PERSOONLIJKHEID EN CRIMINALITEIT

Persoonlijkheidsstoornissen -> een blijvend patroon van innerlijke ervaring en gedrag dat duidelijk afwijkt van
de verwachtingen van de cultuur van het individu dat het vertoont, ook al vindt het individu het passend

Gedragsstoornissen -> een stabiele neiging om antisociale gedragingen te stellen – wnr afwijkend gedrag
gestuurd wordt vanuit erfelijke aandoeningen spreekt men van gedragsstoornis

Bij jongeren onder 18 spreken we van gedragsstoornis (CD - Conduct Disorder) en niet van
persoonlijkheidsstoornis (APD – antisocial personality disorder)  omdat het bij jongeren mogelijks om
tijdelijk gedrag gaat