Maatschappelijke problemen en bestuurlijke
oplossingen
College week 1 door Bekkers
Bestuurskunde
- Diverse maatschappelijke problemen en bestuurlijke oplossingen.
- Hoe stimuleer je het probleem oplossende vermogen?
- De discipline heeft te maken met de rol van de overheid.
Maatschappelijke problemen → politieke problemen → belangen afwegen → beslissing van
de overheid.
Deze problemen hebben vaak een multidisciplinair karakter (zoals casus aanpak van
jihadisme)
- sociologisch perspectief: bijv. uit wat voor sociale omgeving komen radicale
jongeren? Zo kun je weten in welk stadium ingegrepen moet worden.
- politicologisch perspectief: bijv. wat zijn ideologische waarden? Een afweging van
belangen en waarden zoals: privacy v.s. veiligheid.
- juridisch perspectief: bijv. hoe verhoudt profiling zich tot de grondwet? Wettelijke
gegevens.
- economisch perspectief: bijv. waar gebruiken we het budget voor dat beschikbaar is
gemaakt om radicalisering tegen te gaan? Afweging kosten en baten. Er wordt gelet
op efficiency.
Bij deze problemen zijn veel partijen betrokken die met elkaar moeten samenwerken. Het is
belangrijk om te weten hoe deze organisaties functioneren om dit te organiseren.
- Staat. Wordt vaak als het belangrijkst gezien. In de moderne bestuurskunde ligt niet
de hele verantwoordelijkheid bij de staat.
- Markt. We betrekken bedrijven erbij. Publiek-private samenwerking met wederzijds
profijt. Zoals een bedrijf dat helpt met het bouwen van een grote tunnel.
- Maatschappij. Maatschappelijke organisaties zoals corporaties zijn vaak betrokken.
Historisch gezien was de staat in Nederland slecht ontwikkeld, steden hadden bijv. veel
macht. De staat: 1. Politiek 2. Bureaucratie: zorgt voor regels, rechtszekerheid, gelijkheid en
gaat willekeur tegen.
- Gedecentraliseerde eenheidsstaat met veel macht voor bijv. gemeentes.
- Moet opereren binnen de wetten en regels van de EU.
- Gebonden aan democratische rechtsstaat.
- Verzorgingsstaat die ook voorzieningen biedt.
,Bij een probleem zijn altijd verschillende kanten, met andere eisen en aanpak. Er moeten
dus afwegingen gemaakt worden. In de strijd tegen jihadisme bijvoorbeeld: ‘Is een inbreuk
op de privacy in de vorm van profiling goed als dit de veiligheid bevordert?’ De samenleving
kan meer veiligheid eisen wat belangrijk is voor de afweging. Verschillende partijen maken
echter een andere afweging.
Een aanpak/beleid doorloopt een systematisch proces. → beleidsbepaling.
- Er wordt niet alleen naar doel en middelen gekeken, er zijn veel partijen en zelfs de
overheid is gefragmenteerd.
- Verschillende partijen hebben verschillende belangen.
- De rechtsstaat heeft formele regels, maar er zijn ook informele regels die vaak
gebaseerd zijn op de (overheersende) cultuur.
- Beeldvorming: alles wat met politiek te maken heeft krijgt volop media aandacht.
- Je moet het probleemoplossend vermogen begrijpen.
Een oplossing komt vaak niet meer van een staat die bovenaan de piramide staat, of van
vechten en compromissen sluiten, maar van wederzijdse afhankelijkheid en samenwerking.
‘De Staat’ bestaat niet, er zijn veel lagen en vaak spelen bedrijven ook een rol.
Verzorgingsstaat → sociaal vangnet → voorzieningen → solidariteit en solidair gefinancierd.
- verzekeren tegen bijv. ziekte
- verzorgen zoals onderwijs
- verheffen: persoonlijke ontplooiing.
- verbinden van mensen
Kern verzorgingsstaat:
- Systematisch en georganiseerd karakter
- collectieve welvaart en welzijn (dus niet alleen op de zwakkeren)
- garantieformule die grondwettelijk is geborgd in grondrechten en die geldt voor
iedereen (gelijkheidsbeginsel)
- reductie van willekeur in de verdeling van levenskansen
- de wenselijjkheid van sociale integratie voor iedereen
De verzorgingsstaat komt einde 19e eeuw tot ontwikkeling.
- industrialisatie
- sociale spanningen (arbeiders/kapitalisme)
- sociale kwestie
- crises zoals ziekte door geen of slechte riolering
- nederland lag in puin na WW2 en moest weer opgebouwd worden.
- sociale voorzieningen werden vertaald naar sociale grondrechten.
Het sociale vangnet wordt langzamerhand een springplank. Mensen moeten geactiveerd
worden weer actief te participeren in de maatschappij, waar ze ook zelf verantwoordelijk
voor zijn.
1
, College week 2 door Bekkers
Sturing: Hoe zorgen wij voor ruimtelijke adaptatie? Hoe houden wij WO beschikbaar voor
iedereen? Hoe organiseer je veiligheid in een stad? → Hier is sturing voor nodig, het
vermogen om invloed te hebben op maatschappelijke problemen. Er zijn sturings ambities.
Sturing op sociale leefbaarheid leidt bijv. tot de wering van aso’s en criminelen in een stad.
Maar wat zijn aso’s, zijn er alternatieven en hoe ga je dit doen? Dit heeft een aantal
achterliggende gedachten. Namelijk:
1. Kan het (kan je aso definiëren?).
2.Past het (Heb je de nodige middelen)?.
3. Mag het (is het legaal)?.
4. Hoort het (is het sociaal acceptabel)?.
Maatschappelijke uitdaging:
- Politiek heeft de wens tot de beïnvloeding daarvan.
- Sturing: Hoe beïnvloeden we dit probleem?
- Beleid geeft de aanpak van beïnvloeding.
- Bedrijfsvoering geeft ondersteuning voor deze beïnvloeding.
Maatschappelijke problemen worden gestuurd vanuit verschillende manieren. De staat heeft
geen monopolie op sturing hiervan.
1. De staat stuurt met bevel (wet & regelgeving). Bijv. met boetes kan asociaal rijgedrag
worden aangepakt.
2. De markt maakt gebruik van vraag en aanbod/marktwerking/prijsvorming om te
sturen.
3. Gemeenschap: solidariteit. Met bijv. onderlinge solidariteit in een dorp kan gestuurd
worden.
4. Associaties: gedeeld belang van georganiseerde groepen.
5. Maatschappelijk middenveld: particulier initiatief.
Nederland had door de verzuiling veel sturing vanuit gemeenschap/accommodaties, denk
aan katholieke, protestantse, socialistische partijen, etc.
2
oplossingen
College week 1 door Bekkers
Bestuurskunde
- Diverse maatschappelijke problemen en bestuurlijke oplossingen.
- Hoe stimuleer je het probleem oplossende vermogen?
- De discipline heeft te maken met de rol van de overheid.
Maatschappelijke problemen → politieke problemen → belangen afwegen → beslissing van
de overheid.
Deze problemen hebben vaak een multidisciplinair karakter (zoals casus aanpak van
jihadisme)
- sociologisch perspectief: bijv. uit wat voor sociale omgeving komen radicale
jongeren? Zo kun je weten in welk stadium ingegrepen moet worden.
- politicologisch perspectief: bijv. wat zijn ideologische waarden? Een afweging van
belangen en waarden zoals: privacy v.s. veiligheid.
- juridisch perspectief: bijv. hoe verhoudt profiling zich tot de grondwet? Wettelijke
gegevens.
- economisch perspectief: bijv. waar gebruiken we het budget voor dat beschikbaar is
gemaakt om radicalisering tegen te gaan? Afweging kosten en baten. Er wordt gelet
op efficiency.
Bij deze problemen zijn veel partijen betrokken die met elkaar moeten samenwerken. Het is
belangrijk om te weten hoe deze organisaties functioneren om dit te organiseren.
- Staat. Wordt vaak als het belangrijkst gezien. In de moderne bestuurskunde ligt niet
de hele verantwoordelijkheid bij de staat.
- Markt. We betrekken bedrijven erbij. Publiek-private samenwerking met wederzijds
profijt. Zoals een bedrijf dat helpt met het bouwen van een grote tunnel.
- Maatschappij. Maatschappelijke organisaties zoals corporaties zijn vaak betrokken.
Historisch gezien was de staat in Nederland slecht ontwikkeld, steden hadden bijv. veel
macht. De staat: 1. Politiek 2. Bureaucratie: zorgt voor regels, rechtszekerheid, gelijkheid en
gaat willekeur tegen.
- Gedecentraliseerde eenheidsstaat met veel macht voor bijv. gemeentes.
- Moet opereren binnen de wetten en regels van de EU.
- Gebonden aan democratische rechtsstaat.
- Verzorgingsstaat die ook voorzieningen biedt.
,Bij een probleem zijn altijd verschillende kanten, met andere eisen en aanpak. Er moeten
dus afwegingen gemaakt worden. In de strijd tegen jihadisme bijvoorbeeld: ‘Is een inbreuk
op de privacy in de vorm van profiling goed als dit de veiligheid bevordert?’ De samenleving
kan meer veiligheid eisen wat belangrijk is voor de afweging. Verschillende partijen maken
echter een andere afweging.
Een aanpak/beleid doorloopt een systematisch proces. → beleidsbepaling.
- Er wordt niet alleen naar doel en middelen gekeken, er zijn veel partijen en zelfs de
overheid is gefragmenteerd.
- Verschillende partijen hebben verschillende belangen.
- De rechtsstaat heeft formele regels, maar er zijn ook informele regels die vaak
gebaseerd zijn op de (overheersende) cultuur.
- Beeldvorming: alles wat met politiek te maken heeft krijgt volop media aandacht.
- Je moet het probleemoplossend vermogen begrijpen.
Een oplossing komt vaak niet meer van een staat die bovenaan de piramide staat, of van
vechten en compromissen sluiten, maar van wederzijdse afhankelijkheid en samenwerking.
‘De Staat’ bestaat niet, er zijn veel lagen en vaak spelen bedrijven ook een rol.
Verzorgingsstaat → sociaal vangnet → voorzieningen → solidariteit en solidair gefinancierd.
- verzekeren tegen bijv. ziekte
- verzorgen zoals onderwijs
- verheffen: persoonlijke ontplooiing.
- verbinden van mensen
Kern verzorgingsstaat:
- Systematisch en georganiseerd karakter
- collectieve welvaart en welzijn (dus niet alleen op de zwakkeren)
- garantieformule die grondwettelijk is geborgd in grondrechten en die geldt voor
iedereen (gelijkheidsbeginsel)
- reductie van willekeur in de verdeling van levenskansen
- de wenselijjkheid van sociale integratie voor iedereen
De verzorgingsstaat komt einde 19e eeuw tot ontwikkeling.
- industrialisatie
- sociale spanningen (arbeiders/kapitalisme)
- sociale kwestie
- crises zoals ziekte door geen of slechte riolering
- nederland lag in puin na WW2 en moest weer opgebouwd worden.
- sociale voorzieningen werden vertaald naar sociale grondrechten.
Het sociale vangnet wordt langzamerhand een springplank. Mensen moeten geactiveerd
worden weer actief te participeren in de maatschappij, waar ze ook zelf verantwoordelijk
voor zijn.
1
, College week 2 door Bekkers
Sturing: Hoe zorgen wij voor ruimtelijke adaptatie? Hoe houden wij WO beschikbaar voor
iedereen? Hoe organiseer je veiligheid in een stad? → Hier is sturing voor nodig, het
vermogen om invloed te hebben op maatschappelijke problemen. Er zijn sturings ambities.
Sturing op sociale leefbaarheid leidt bijv. tot de wering van aso’s en criminelen in een stad.
Maar wat zijn aso’s, zijn er alternatieven en hoe ga je dit doen? Dit heeft een aantal
achterliggende gedachten. Namelijk:
1. Kan het (kan je aso definiëren?).
2.Past het (Heb je de nodige middelen)?.
3. Mag het (is het legaal)?.
4. Hoort het (is het sociaal acceptabel)?.
Maatschappelijke uitdaging:
- Politiek heeft de wens tot de beïnvloeding daarvan.
- Sturing: Hoe beïnvloeden we dit probleem?
- Beleid geeft de aanpak van beïnvloeding.
- Bedrijfsvoering geeft ondersteuning voor deze beïnvloeding.
Maatschappelijke problemen worden gestuurd vanuit verschillende manieren. De staat heeft
geen monopolie op sturing hiervan.
1. De staat stuurt met bevel (wet & regelgeving). Bijv. met boetes kan asociaal rijgedrag
worden aangepakt.
2. De markt maakt gebruik van vraag en aanbod/marktwerking/prijsvorming om te
sturen.
3. Gemeenschap: solidariteit. Met bijv. onderlinge solidariteit in een dorp kan gestuurd
worden.
4. Associaties: gedeeld belang van georganiseerde groepen.
5. Maatschappelijk middenveld: particulier initiatief.
Nederland had door de verzuiling veel sturing vanuit gemeenschap/accommodaties, denk
aan katholieke, protestantse, socialistische partijen, etc.
2
