INHOUDSOPGAVE
HD 1 PERSONEN, FAMILIE EN RELATIEVERMOGENRECHT ................................................................................. 2
HD 2 DE PERSONEN IN HET RECHT: BEGRIPPEN EN SOORTEN PERSONEN ........................................................ 3
1 begrip en soorten personen .............................................................................................................................. 3
1.1 begrip ......................................................................................................................................................... 3
1.2 soorten ....................................................................................................................................................... 3
2 staat van de persoon ........................................................................................................................................ 4
2.1 begrip en verkrijging .................................................................................................................................. 4
2.2 elementen van staat .................................................................................................................................. 4
2.3 Personenbescherming: persoonlijkheidsrechten .................................................................................... 24
HD 3 DE PERSOON IN HET RECHT: BEGIN EN EINDE VAN DE NP ...................................................................... 26
1 Verwekking en geboorte ................................................................................................................................. 26
1.1 geboorte................................................................................................................................................... 26
1.2 verwekking ............................................................................................................................................... 27
2 afstamming..................................................................................................................................................... 29
2.1 Begrip ....................................................................................................................................................... 29
2.2 biologische afstamming ........................................................................................................................... 29
2.3 samenvatting ........................................................................................................................................... 45
2.4 afstamming na medisch begeleide voortplanting (mbv) ......................................................................... 46
2.5 alternatieve afstamming - afstamming na adoptie .................................................................................. 47
HD 4 DE PERSOON IN HET RECHT: EINDE VAN DE NP...................................................................................... 59
1 Begrip.............................................................................................................................................................. 59
2 Wettelijke verplichtingen ................................................................................................................................ 59
3 Afstand van het lichaam na het † ten voordele van de wetenschap .............................................................. 60
4 bijzondere procedures voor afwezigen ........................................................................................................... 60
5 palliatieve zorgen en euthanasie .................................................................................................................... 61
6 Hulp bij zelfdoding – ongevraagde levensbeëndiging .................................................................................... 61
7 autopsie .......................................................................................................................................................... 61
8 orgaantransplantatie bij overlijden ................................................................................................................ 62
HD 6 WET TER BESCHERMING VAN DE PERSOON V/D GEESTESZIEKE ............................................................. 63
1 Toepasselijke wetgeving ................................................................................................................................. 65
2 Historische achtergrond.................................................................................................................................. 65
3 Basisprincipes van de Wet van 26 juni 1990 ter bescherming van de persoon van de geesteszieke (WPG) .. 65
4 De rechten van de geesteszieke ...................................................................................................................... 67
5 De bekwaamheid van de geesteszieke ........................................................................................................... 67
HD 7 FAMILIERECHT ....................................................................................................................................... 68
1 graad van verwantschap en aanverwantschap .............................................................................................. 68
1
, 2 huwelijk........................................................................................................................................................... 68
3 feitelijke scheiding en echtscheiding............................................................................................................... 77
3.1 Feitelijke scheiding vs. echtscheiding ...................................................................................................... 77
3.2 Dringende maatregelen ........................................................................................................................... 77
3.3 vormen van echtscheiding ....................................................................................................................... 78
4 samenwoning buiten het huwelijk .................................................................................................................. 80
4.1 Wettelijke samenwoning ......................................................................................................................... 80
4.2 Feitelijke samenwoning ........................................................................................................................... 83
5 Relatie tussen ouders en kinderen .................................................................................................................. 84
5.1 afstamming .............................................................................................................................................. 84
5.2 ouderlijk gezag ......................................................................................................................................... 85
6 Ondershoudsrecht, recht op respect en onderhoudsrecht .............................................................................. 88
6.1 onderhoudsrecht ..................................................................................................................................... 88
6.2 recht op respect ....................................................................................................................................... 88
6.3 onderhoudsverplichting ........................................................................................................................... 89
7 Omgangsrecht ................................................................................................................................................ 93
PERSONEN- EN FAMILIERECHT
HD 1 PERSONEN, FAMILIE EN RELATIEVERMOGENRECHT
Personen, familie & relatievermogenrecht zijn allemaal onderdelen van het burgerlijk recht
Het personen- en familierecht regelt de juridische aspecten van het leven van individuen en relaties. Het omvat burgerlijk
recht, relatievermogensrecht, personenrecht en familierecht, en heeft in de loop der tijd geëvolueerd onder invloed van
factoren zoals religie, de rol van het huwelijk, wetenschappelijke ontwikkeling en emancipatie, inclusief LGBTIQA-rechten.
PERSONEN- EN FAMILIERECHT
• Onderdeel van burgerlijk recht
• Volgt persoonlijke levensloop van mensen
- Vanaf geboorte rechten & plichten (zelfs al voordien)
- Tot aan hun overlijden (zelfs nog nadien)
RELATIEVERMOGENSRECHT
• Regelt vermogensrechtelijke verhoudingen tussen
- Partners onderling
- Derden
- Tijdens/na relatie
PERSONENRECHT
Bepaalt wie een persoon is, welke zijn rechten en plichten zijn als enkeling en dat regelt de bescherming van de personen
(colocaties, bescherming van geestesziektes). Het regelt dus in welke mate personen mogen deelnemen in het rechtsverkeer.
FAMILIERECHT
Regelt het statuut van verhoudingen die enerzijds gebaseerd zijn op de afstamming en anderzijds op de levensgemeenschap
tussen volwassen (bv. samenlevingsvormen)
Het personen- en familierecht is een evoluerend rechtsgebied met wortels in de Code Civil van 1804, beïnvloed door religie,
de evolutie van het huwelijk en maritale macht, wetenschappelijke ontwikkelingen en de voortschrijdende emancipatie van
LGBTIQA.
2
, HD 2 DE PERSONEN IN HET RECHT: BEGRIPPEN EN SOORTEN
PERSONEN
1 BEGRIP EN SOORTEN PERSONEN
1.1 BEGRIP
Een persoon is elke entiteit die drager kan zijn van rechten en plichten. Deze eigenschap heeft de rechtsbekwaamheid.
= BOEK 2 oud BW: PERSONEN (vroeger Boek I oud BW)
`
1.2 SOORTEN
De wetgever definieert het begrip personen niet. De wet bevat slechts onrechtstreekse aanwijzingen die kunnen helpen om
de inhoud van dit begrip te bepalen.
Zo stelt art. 3:38 BW dat personen zijn te onderscheiden van voorwerpen en van dieren, welke laatste twee ook weer van
elkaar zijn te onderscheiden.
Art. 3:35 BW onderscheidt dan weer de natuurlijke persoon van de rechtspersoon.
1. NATUURLIJKE PERSOON (NP)1
Personen achter wiens juridische masker een menselijke persoon schuilgaat. In ons rechtssysteem zijn alle mensen NP’en,
met rechten en plichten.
Elk individu is een natuurlijk persoon, vanaf de geboorte tot het overlijden
Deelname rechtsverkeer? = Nood aan identificatie
Je moet over de juiste bekwaamheden beschikken
• Onbekwaam = minderjarigen – worden vertegenwoordigd door hun ouders
Een eigen identiteit omvat:
• Afstamming
• Naam en voornaam
• Woonplaats
• Geslacht
2. RECHTSPERSOON (RP)
Slaat op elke andere entiteit dan de menselijke persoon van wie het recht een deelnemer aan de rechtsgemeenschap maakt.
Ons recht kent rechtspersoonlijkheid toe aan niet-lichamelijk publiek- en privaatrechtelijke entiteiten zoals overheden,
beroepsordes, vennootschappen, verenigingen en stichtingen, die door en met een NP zijn gecreëerd.
= Juridische constructie (Vb. vzw, bv, …)
3. DIEREN?
▪ Volgens de wet geen ‘persoonlijkheid’
▪ Sinds 2021 → 3de juridische categorie te onderscheiden van voorwerpen en personen
o Art. 3:38 BW en art. 3:39 BW
1 In dit olod gaat het alleen over natuurlijke personen!
3
, 2 STAAT VAN DE PERSOON
2.1 BEGRIP EN VERKRIJGING
De staat is de indeling van een individu in een bepaalde categorie op basis van een bepaalde eigenschap, die we element van
staat noemen. De staat bepaalt abstract, dus louter op basis van het behoren tot een bepaalde categorie, in welke mate hij
mag deelnemen aan het rechtsverkeer in het algemeen, en in de familie in het bijzonder.
Art. 6, §2 oud BW: “De staat van de persoon is het geheel van bepaalde hoedanigheden van een persoon die zijn rechtspositie
in de familie en in de maatschappij bepalen en die hem onderscheiden van de andere personen wat het bezit en de uitoefening
van bepaalde rechten betreft”
Element van staat: bv. leeftijd → categorie minderjarig of meerderjarige
Element van staat: bv. bekwaamheid → geestesgestoorden
De staat van de persoon in de natie
- Bepaling van de rechtstoestand tegenover de overheid
- Element van staat: nationaliteit of verblijfstitel in een land (les 3)
De staat van de persoon als enkeling
- Bepaling van de rechtstoestand in het algemeen rechtsverkeer
▪ Waar je u rechten gaat uitoefenen,..
- Element van staat: fysieke, psychische of morele eigenschappen (leeftijd, geslacht, psychische toestand,
woonplaats, ...)
- Gaat over u specifiek
De staat van de persoon in de familie
- Familierechtelijke betrekkingen
- Verhoudingen van staat
ELEMENTEN VAN STAAT
1. Nationaliteit
2. Naam
3. Geslacht
4. Woonplaats
5. Bekwaamheid
De staat is de indeling van een individu in een bepaalde categorie op basis van een bepaalde eigenschap, die we element van
staat noemen.
2.2 ELEMENTEN VAN STAAT
Elke NP moet als individu identificeerbaar zijn met het oog op de vaststelling van zijn rechtstoestand door de overheid en
met het oog op zijn contacten met de overheid en met andere burgers in de rechtsgemeenschap.
Met het oog op zijn persoonlijkheidsontwikkeling heeft elke NP ook het recht om als individu identificeerbaar te zijn.
De middelen tot identificatie zijn de juridische aanknopingsfactoren waardoor een persoon wordt geïndividualiseerd en
gelokaliseerd in de rechtsgemeenschap.
De middelen tot identificatie waarover er regelgeving bestaat zijn:
- De namen
- Het geslacht
- De woon- en verblijfplaats
Tendensen?
- ↑ zelfbeschikking over de middelen tot identificatie
- Identificeerbaarheid a.d.h.v. naam en geslacht nemen af
▪ Namen en geslacht niet meer onveranderlijk
4
HD 1 PERSONEN, FAMILIE EN RELATIEVERMOGENRECHT ................................................................................. 2
HD 2 DE PERSONEN IN HET RECHT: BEGRIPPEN EN SOORTEN PERSONEN ........................................................ 3
1 begrip en soorten personen .............................................................................................................................. 3
1.1 begrip ......................................................................................................................................................... 3
1.2 soorten ....................................................................................................................................................... 3
2 staat van de persoon ........................................................................................................................................ 4
2.1 begrip en verkrijging .................................................................................................................................. 4
2.2 elementen van staat .................................................................................................................................. 4
2.3 Personenbescherming: persoonlijkheidsrechten .................................................................................... 24
HD 3 DE PERSOON IN HET RECHT: BEGIN EN EINDE VAN DE NP ...................................................................... 26
1 Verwekking en geboorte ................................................................................................................................. 26
1.1 geboorte................................................................................................................................................... 26
1.2 verwekking ............................................................................................................................................... 27
2 afstamming..................................................................................................................................................... 29
2.1 Begrip ....................................................................................................................................................... 29
2.2 biologische afstamming ........................................................................................................................... 29
2.3 samenvatting ........................................................................................................................................... 45
2.4 afstamming na medisch begeleide voortplanting (mbv) ......................................................................... 46
2.5 alternatieve afstamming - afstamming na adoptie .................................................................................. 47
HD 4 DE PERSOON IN HET RECHT: EINDE VAN DE NP...................................................................................... 59
1 Begrip.............................................................................................................................................................. 59
2 Wettelijke verplichtingen ................................................................................................................................ 59
3 Afstand van het lichaam na het † ten voordele van de wetenschap .............................................................. 60
4 bijzondere procedures voor afwezigen ........................................................................................................... 60
5 palliatieve zorgen en euthanasie .................................................................................................................... 61
6 Hulp bij zelfdoding – ongevraagde levensbeëndiging .................................................................................... 61
7 autopsie .......................................................................................................................................................... 61
8 orgaantransplantatie bij overlijden ................................................................................................................ 62
HD 6 WET TER BESCHERMING VAN DE PERSOON V/D GEESTESZIEKE ............................................................. 63
1 Toepasselijke wetgeving ................................................................................................................................. 65
2 Historische achtergrond.................................................................................................................................. 65
3 Basisprincipes van de Wet van 26 juni 1990 ter bescherming van de persoon van de geesteszieke (WPG) .. 65
4 De rechten van de geesteszieke ...................................................................................................................... 67
5 De bekwaamheid van de geesteszieke ........................................................................................................... 67
HD 7 FAMILIERECHT ....................................................................................................................................... 68
1 graad van verwantschap en aanverwantschap .............................................................................................. 68
1
, 2 huwelijk........................................................................................................................................................... 68
3 feitelijke scheiding en echtscheiding............................................................................................................... 77
3.1 Feitelijke scheiding vs. echtscheiding ...................................................................................................... 77
3.2 Dringende maatregelen ........................................................................................................................... 77
3.3 vormen van echtscheiding ....................................................................................................................... 78
4 samenwoning buiten het huwelijk .................................................................................................................. 80
4.1 Wettelijke samenwoning ......................................................................................................................... 80
4.2 Feitelijke samenwoning ........................................................................................................................... 83
5 Relatie tussen ouders en kinderen .................................................................................................................. 84
5.1 afstamming .............................................................................................................................................. 84
5.2 ouderlijk gezag ......................................................................................................................................... 85
6 Ondershoudsrecht, recht op respect en onderhoudsrecht .............................................................................. 88
6.1 onderhoudsrecht ..................................................................................................................................... 88
6.2 recht op respect ....................................................................................................................................... 88
6.3 onderhoudsverplichting ........................................................................................................................... 89
7 Omgangsrecht ................................................................................................................................................ 93
PERSONEN- EN FAMILIERECHT
HD 1 PERSONEN, FAMILIE EN RELATIEVERMOGENRECHT
Personen, familie & relatievermogenrecht zijn allemaal onderdelen van het burgerlijk recht
Het personen- en familierecht regelt de juridische aspecten van het leven van individuen en relaties. Het omvat burgerlijk
recht, relatievermogensrecht, personenrecht en familierecht, en heeft in de loop der tijd geëvolueerd onder invloed van
factoren zoals religie, de rol van het huwelijk, wetenschappelijke ontwikkeling en emancipatie, inclusief LGBTIQA-rechten.
PERSONEN- EN FAMILIERECHT
• Onderdeel van burgerlijk recht
• Volgt persoonlijke levensloop van mensen
- Vanaf geboorte rechten & plichten (zelfs al voordien)
- Tot aan hun overlijden (zelfs nog nadien)
RELATIEVERMOGENSRECHT
• Regelt vermogensrechtelijke verhoudingen tussen
- Partners onderling
- Derden
- Tijdens/na relatie
PERSONENRECHT
Bepaalt wie een persoon is, welke zijn rechten en plichten zijn als enkeling en dat regelt de bescherming van de personen
(colocaties, bescherming van geestesziektes). Het regelt dus in welke mate personen mogen deelnemen in het rechtsverkeer.
FAMILIERECHT
Regelt het statuut van verhoudingen die enerzijds gebaseerd zijn op de afstamming en anderzijds op de levensgemeenschap
tussen volwassen (bv. samenlevingsvormen)
Het personen- en familierecht is een evoluerend rechtsgebied met wortels in de Code Civil van 1804, beïnvloed door religie,
de evolutie van het huwelijk en maritale macht, wetenschappelijke ontwikkelingen en de voortschrijdende emancipatie van
LGBTIQA.
2
, HD 2 DE PERSONEN IN HET RECHT: BEGRIPPEN EN SOORTEN
PERSONEN
1 BEGRIP EN SOORTEN PERSONEN
1.1 BEGRIP
Een persoon is elke entiteit die drager kan zijn van rechten en plichten. Deze eigenschap heeft de rechtsbekwaamheid.
= BOEK 2 oud BW: PERSONEN (vroeger Boek I oud BW)
`
1.2 SOORTEN
De wetgever definieert het begrip personen niet. De wet bevat slechts onrechtstreekse aanwijzingen die kunnen helpen om
de inhoud van dit begrip te bepalen.
Zo stelt art. 3:38 BW dat personen zijn te onderscheiden van voorwerpen en van dieren, welke laatste twee ook weer van
elkaar zijn te onderscheiden.
Art. 3:35 BW onderscheidt dan weer de natuurlijke persoon van de rechtspersoon.
1. NATUURLIJKE PERSOON (NP)1
Personen achter wiens juridische masker een menselijke persoon schuilgaat. In ons rechtssysteem zijn alle mensen NP’en,
met rechten en plichten.
Elk individu is een natuurlijk persoon, vanaf de geboorte tot het overlijden
Deelname rechtsverkeer? = Nood aan identificatie
Je moet over de juiste bekwaamheden beschikken
• Onbekwaam = minderjarigen – worden vertegenwoordigd door hun ouders
Een eigen identiteit omvat:
• Afstamming
• Naam en voornaam
• Woonplaats
• Geslacht
2. RECHTSPERSOON (RP)
Slaat op elke andere entiteit dan de menselijke persoon van wie het recht een deelnemer aan de rechtsgemeenschap maakt.
Ons recht kent rechtspersoonlijkheid toe aan niet-lichamelijk publiek- en privaatrechtelijke entiteiten zoals overheden,
beroepsordes, vennootschappen, verenigingen en stichtingen, die door en met een NP zijn gecreëerd.
= Juridische constructie (Vb. vzw, bv, …)
3. DIEREN?
▪ Volgens de wet geen ‘persoonlijkheid’
▪ Sinds 2021 → 3de juridische categorie te onderscheiden van voorwerpen en personen
o Art. 3:38 BW en art. 3:39 BW
1 In dit olod gaat het alleen over natuurlijke personen!
3
, 2 STAAT VAN DE PERSOON
2.1 BEGRIP EN VERKRIJGING
De staat is de indeling van een individu in een bepaalde categorie op basis van een bepaalde eigenschap, die we element van
staat noemen. De staat bepaalt abstract, dus louter op basis van het behoren tot een bepaalde categorie, in welke mate hij
mag deelnemen aan het rechtsverkeer in het algemeen, en in de familie in het bijzonder.
Art. 6, §2 oud BW: “De staat van de persoon is het geheel van bepaalde hoedanigheden van een persoon die zijn rechtspositie
in de familie en in de maatschappij bepalen en die hem onderscheiden van de andere personen wat het bezit en de uitoefening
van bepaalde rechten betreft”
Element van staat: bv. leeftijd → categorie minderjarig of meerderjarige
Element van staat: bv. bekwaamheid → geestesgestoorden
De staat van de persoon in de natie
- Bepaling van de rechtstoestand tegenover de overheid
- Element van staat: nationaliteit of verblijfstitel in een land (les 3)
De staat van de persoon als enkeling
- Bepaling van de rechtstoestand in het algemeen rechtsverkeer
▪ Waar je u rechten gaat uitoefenen,..
- Element van staat: fysieke, psychische of morele eigenschappen (leeftijd, geslacht, psychische toestand,
woonplaats, ...)
- Gaat over u specifiek
De staat van de persoon in de familie
- Familierechtelijke betrekkingen
- Verhoudingen van staat
ELEMENTEN VAN STAAT
1. Nationaliteit
2. Naam
3. Geslacht
4. Woonplaats
5. Bekwaamheid
De staat is de indeling van een individu in een bepaalde categorie op basis van een bepaalde eigenschap, die we element van
staat noemen.
2.2 ELEMENTEN VAN STAAT
Elke NP moet als individu identificeerbaar zijn met het oog op de vaststelling van zijn rechtstoestand door de overheid en
met het oog op zijn contacten met de overheid en met andere burgers in de rechtsgemeenschap.
Met het oog op zijn persoonlijkheidsontwikkeling heeft elke NP ook het recht om als individu identificeerbaar te zijn.
De middelen tot identificatie zijn de juridische aanknopingsfactoren waardoor een persoon wordt geïndividualiseerd en
gelokaliseerd in de rechtsgemeenschap.
De middelen tot identificatie waarover er regelgeving bestaat zijn:
- De namen
- Het geslacht
- De woon- en verblijfplaats
Tendensen?
- ↑ zelfbeschikking over de middelen tot identificatie
- Identificeerbaarheid a.d.h.v. naam en geslacht nemen af
▪ Namen en geslacht niet meer onveranderlijk
4
