samenvatting wc4, periode 1.2

Werkcollege 4
Zintuigen; anatomie&fysiologie (blz. 323-357)
Sensoren
 In staat om geluid/licht/warmte etc. om te zetten in elektrische energie in de vorm van een verandering in de
membraanpotentiaal (sensorpotentiaal)
- Transductie genoemd
 Iedere passende prikkel leidt tot een verandering in de permeabiliteit van het sensormembraan en zo tot
depolarisatie van de sensor
- De grootte van depolarisatie is afhankelijk van de grootte van de prikkel
 Generatorpotentiaal = wanneer het
sensormembraan voldoende gedepolariseerd
is om een actiepotentiaal op te wekken
- Prikkels die niet leiden tot actiepotentiaal
heten subliminale prikkels
 Andere factoren bij het opvangen van
informatie door sensoren een rol spelen:
- Adequate (passende) prikkels
Specifiek voor sensor, maar
niet-adequate prikkel kunnen ook
prikkeling veroorzaken (bvb. stomp in het
oog, zie je sterretjes)
- Onderscheidingsdrempel
Verschil in sterke en minder sterke prikkels, als de verschillen te klein zijn kan je alleen de zogenaamde
onderscheidingsdrempel waarnemen
- Gevoeligheid
Niet alle mensen zijn even gevoelig voor licht/trillingen etc.
- Aandacht voor een prikkel
- Adaptievermogen
Aanpassingsvermogen van een zintuig aan veranderde omstandigheden,
negatieve adaptie = bvb. het niet meer ruiken van stank naar langere tijd
positieve adaptie = aanpassen van zwakke prikkel, bvb. toch nog iets zijn bij weinig licht

soorten zintuigcellen
 chemosensoren
- gevoelig voor chemische stoffen;
- zoals: reuk-, smaak- en de pH-sensoren
 thermosensoren
- gevoelig voor tempratuurverschillen
- zoals: warmte- en koudezintuigen in de huid en de hypothalamus
 mechanosensoren
- gevoelig voor mechanische prikkels
- zoals: in de huid de tastzin, de drukzin en de pijnzin
- inwendige mechanosensoren zijn de spier- en gewrichtzin, de pijnzin en de druksensoren in de
bloedvaten. Ook gehoororgaan en evenwichtsorgaan bevatten mechanosensoren
 fotosensoren
- of elektromagnetische sensoren, gevoelig voor licht
- bevinden zich in de retina (netvlies) van het oog
 propriosensoren
- informatie geven omtrent bewegingen en spanningen in de spieren, lichaamsstand en de stand van
verschillende lichaamsdelen ten opzichte van elkaar
- zoals: de zintuigcellen in spieren, pezen, banden en gewrichten, alsmede de zintuigcellen van het
evenwichtsorgaan
 exterosensoren
- nemen rechtstreekse prikkels uit de omgeving op
- gelegen in: huid en onderhuids bindweefsel

, Werkcollege 4
- zoals: tastzintuigen, drukzintuigen, tempratuurzintuigen
 interosensoren
- gelegen in inwendige organen, geven informatie van hieruit aan de hersenen en het ruggenmerg
- zoals in: in de wand van het hart, bloedvaten, maagdarmkanaal, longen, urinewegen en de baarmoeder
(uterus)
 telesensoren
- vangen signalen uit het uitwendig leefmilieu op
- zoals bij: het oog, oren en de neus
 nocisensoren
- gevoelig voor bedreigende beschadiging aan weefsels
- komen in het hele lichaam voor
- de informatie die ze doorgeven wordt ervaren als pijn

oor – anatomie
 gehoororgaan is grotendeels gelegen in het rotsbeen (pars petrosa), onderdeel van het slaapbeen
(os temporale)
Uitwendig oor – geluid opvangende gedeelte
 bestaat uit: de oorschelp en de uitwendige gehoorgang (meatus acusticus externus)
- oorschelp; veel elastisch kraakbeen, goeie doorbloeding helpt met lichaamstempratuur te regelen
- geen isolerend vetweefsel
- uitwendige gehoorgang; bevat haartjes en talg- en cerumenklieren (smeerklieren) samen met afgestoten
epitheelcellen vormt het oorsmeer (cerumen)
 cerumen voorkomt uitdroging van epitheel en beschermt tegen binnen dringen van vreemde stoffen
middenoor – geluid geleidende gedeelte
 bestaat uit: trommelholte (cavum tympani),
gelegen in rotsbeen
 in trommelholte bevinden drie gehoorbeentjes
met hefboom werking
- hamer (malleus) – met de steel tegen
trommelvlies gelegen
- aambeeld (incus) – verbonden met malleus en
stapes
- stijgbeugel (stapes) – me de voetplaat
vergroeid met het ovale venster
 via de eustachiusbuis is er een verbinding tussen
de trommelholte en de farynx
binnenoor – geluid waarnemende gedeelte en het evenwichtsorgaan
 het binnenoor bestaat uit: slakkenhuis (cochlea), het vestibulum en de drie halfcirkelvormige kanalen (canales
semicirculares)
 binnenoor is gelegen in het rotsbeen
- hierin heet de holte benig labyrint bekleed met
periost (botvlies)
 het benig labyrint is omgeven door perilymfe en
endolymfe (vloeistof)
- vloeistof dient als geleiding
 de cochlea is opgebouwd uit de scala
vestibuli(opstijgende trap) en scala
tympani(neerdalende trap)
- beide trappen gevuld met perilymfe

gehoororgaan
Het orgaan van Corti bestaat uit zintuigcellen met haartjes en steuncellen, waarboven het dakmembraan of dekvlies
bevindt. De zintuigcellen staan in verbinding met de zenuwvezels van de gehoorzenuw die impulsen naar de
hersenschors geleidt.