Informatie- en mediarecht Collegeaantekeningen 2017/2018
Informatie- en mediarecht: Collegeaantekeningen
1
Edwin van der Velde Rijksuniversiteit Groningen
,Informatie- en mediarecht Collegeaantekeningen 2017/2018
Inhoudsopgave
Informatie- ien miediariecht Collieeie 1 (Miedia in diemocratischie riechtisistaat).........................................3
Miedia.................................................................................................................................................3
Communicatie....................................................................................................................................3
Rol van journaliistien in die diemocratischie riechtisistaat (vrijie mienineisuitne)......................................3
Slieutielwoordien..................................................................................................................................5
Informatie- ien miediariecht Collieeie 2 (Riecht op privacy ien vrijhieid van mienineisuitne)........................6
Pierisoonlijkie lievienisisfieier.....................................................................................................................6
Informatonielie privacy.......................................................................................................................6
Art. 8 EVRM aleiemieien........................................................................................................................7
Afwieeine privacy ien vrijhieid van mienineisuitne.................................................................................7
Informatie- ien miediariecht Collieeie 3 (Journaliistien ien dooreitie van informatie)..................................9
Dooreitie van informatie....................................................................................................................9
Niieuwiswiebisitieis..................................................................................................................................9
Anoniiem communicierien..................................................................................................................10
Grienisovierischrijdiendie aispiectien.......................................................................................................10
Informatie- ien miediariecht Collieeie 4 (Intierniet Goviernancie)...............................................................11
Inlieidine............................................................................................................................................11
Codie iis Law.......................................................................................................................................11
Die Intierniet Eneinieierine Taisk Forcie (IETF)........................................................................................12
Die Intierniet Corporaton for Aisisienied Namieis and Numbieris (ICANN)..............................................12
Informatie- ien miediariecht Collieeie 5 (Portrietriecht ien bronbieischiermine)...........................................14
Portrietriecht......................................................................................................................................14
Commierciieiel portrietriecht................................................................................................................15
Bronbieischiermine.............................................................................................................................15
Informatie- ien miediariecht Collieeie 6 (Die Miediawiet)...........................................................................16
Inlieidine............................................................................................................................................16
Europieieis riecht: istaatisistieun.............................................................................................................17
Miediawiet: publiiekie omroiepien........................................................................................................17
Miediawiet: commierciëlie omroiepien.................................................................................................18
Miediawiet: commierciëlie miediadiienistien op aanvraae......................................................................18
Informatie- ien miediariecht Collieeie 7 (Rieclamieriecht ien vloeeieris)........................................................19
Onieierlijkie handielispraktjk jieeienis conisumientien (art. 6:193a ie.v. BW)............................................19
Miislieidiendie rieclamie tuisisien biedrijvien ondierline (art. 6:194 BW)...................................................22
2
Edwin van der Velde Rijksuniversiteit Groningen
, Informatie- en mediarecht Collegeaantekeningen 2017/2018
Viereielijkiendie rieclamie tot biedrijvien ien conisumientien (art. 6:194a ie.v. BW)...................................22
Informatie- en mediarecht College 1 (Media in democratische
rechtsstaat)
Het verschil tussen telecommunicatierecht enerzijds en informatie- en mediarecht anderzijds is dat
eerstgenoemde betrekking heeft op het netwerk via welke informatie wordt verspreid, terwijl
laatstgenoemde meer ziet op de inhoud van de boodschap die wordt overgebracht.
Media
De term ‘medium’ heeft betrekking op het middel waarmee een boodschap wordt doorgegeven.
Hierbij kan worden gedacht aan radiogolven, kabels en papier. De Mediawet 2008 geeft zelf geen
definitie van deze term, maar van oudsher ziet de term vooral op de publieke omroepen.
Tegenwoordig gaat het meer in het algemeen om het doorgeven van informatie, meestal door een
redactie (journalisten van kranten, radio, televisie of het internet), al dan niet afkomstig van de
publieke omroepen. Die redactie kan worden aangesproken op het waarheidsgehalte van de informatie
die met het medium wordt doorgegeven.
De media worden echter steeds meer diffuus, omdat er ook media opdoemen die niet met een
redactie werken (denk aan facebook). In beide gevallen gaat het om de materiële en immateriële
mogelijkheid om een zender en een ontvanger met elkaar te laten communiceren. De volgende vraag is
dus wat men onder ‘communicatie’ verstaat.
Communicatie
Men onderscheidt openbare van niet-openbare communicatie. Het mediarecht heeft betrekking op de
openbare communicatie. De zender richt zich immers tot een onbepaald publiek, waardoor sprake is
van massacommunicatie. Het onderscheid tussen openbare en niet-openbare communicatie is echter
niet altijd duidelijk. Zo kan men het ogenschijnlijk openbare facebook onderscheiden van het
ogenschijnlijk niet-openbare WhatsApp. Ook WhatsApp-berichten laten zich echter gemakkelijk
doorsturen, zodat de beslotenheid in ieder geval niet gewaarborgd is. Zo ziet men dat er convergentie
plaatsvindt, omdat door de totstandkoming van een geïntegreerde telecommunicatie-infrastructuur de
particuliere en publieke communicatie technisch gezien door elkaar heen lopen. Zowel besloten als
openbare communicatie vindt met andere woorden grotendeels plaats via dezelfde infrastructuur.
Rol van journalisten in de democratische rechtsstaat (vrije meningsuiting)
De begrippen ‘media’ en ‘communicatie’ zijn belangrijk in het kader van de vrije meningsuiting (art. 7
GW en art. 10 EVRM). Een journalist speelt een bijzondere rol in de verwezenlijking van dit recht.
Het recht op vrije meningsuiting heeft namelijk drie aspecten:
1. Men is vrij de eigen mening te koesteren;
2. Men is vrij om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen;
3. Men is vrij om inlichtingen of denkbeelden te verstrekken.
Onder het begrip ‘verstrekken’ valt zowel het uiten als het verspreiden van informatie. Onder het
begrip ‘ontvangen’ valt niet alleen het ontvangen van informatie in strikte zin (passief), maar ook het
vergaren/verzamelen van informatie (actief). Vooral de journalist houdt zich bezig met het actief
verzamelen van informatie, wat het EHRM onder het beschermingsbereik van art. 10 EVRM brengt.
Daarom is sprake van een inbreuk op de vrije meningsuiting als journalisten in het verzamelen van
informatie worden belemmerd, bijvoorbeeld als hen de toegang tot vergaderingen of betogingen wordt
geweigerd. In dat geval kunnen journalisten hun mening immers niet optimaal vormen, zodat zij die
vervolgens ook niet via massacommunicatie kunnen uiten.
Het recht op het vergaren van informatie geldt voor iedereen, maar met name journalisten
doen daar een beroep op. Men spreekt in dit verband ook wel van ‘journalistieke nieuwsgaring’. In de
jurisprudentie worden journalisten ook wel aangeduid als ‘waakhond van de maatschappij’ (social
watchdog). Om deze rol te waarborgen wordt onder meer hun bronbescherming gerespecteerd, en
mogen zij aanwezig zijn bij bijvoorbeeld vergaderingen, manifestaties of protesten.
3
Edwin van der Velde Rijksuniversiteit Groningen
Informatie- en mediarecht: Collegeaantekeningen
1
Edwin van der Velde Rijksuniversiteit Groningen
,Informatie- en mediarecht Collegeaantekeningen 2017/2018
Inhoudsopgave
Informatie- ien miediariecht Collieeie 1 (Miedia in diemocratischie riechtisistaat).........................................3
Miedia.................................................................................................................................................3
Communicatie....................................................................................................................................3
Rol van journaliistien in die diemocratischie riechtisistaat (vrijie mienineisuitne)......................................3
Slieutielwoordien..................................................................................................................................5
Informatie- ien miediariecht Collieeie 2 (Riecht op privacy ien vrijhieid van mienineisuitne)........................6
Pierisoonlijkie lievienisisfieier.....................................................................................................................6
Informatonielie privacy.......................................................................................................................6
Art. 8 EVRM aleiemieien........................................................................................................................7
Afwieeine privacy ien vrijhieid van mienineisuitne.................................................................................7
Informatie- ien miediariecht Collieeie 3 (Journaliistien ien dooreitie van informatie)..................................9
Dooreitie van informatie....................................................................................................................9
Niieuwiswiebisitieis..................................................................................................................................9
Anoniiem communicierien..................................................................................................................10
Grienisovierischrijdiendie aispiectien.......................................................................................................10
Informatie- ien miediariecht Collieeie 4 (Intierniet Goviernancie)...............................................................11
Inlieidine............................................................................................................................................11
Codie iis Law.......................................................................................................................................11
Die Intierniet Eneinieierine Taisk Forcie (IETF)........................................................................................12
Die Intierniet Corporaton for Aisisienied Namieis and Numbieris (ICANN)..............................................12
Informatie- ien miediariecht Collieeie 5 (Portrietriecht ien bronbieischiermine)...........................................14
Portrietriecht......................................................................................................................................14
Commierciieiel portrietriecht................................................................................................................15
Bronbieischiermine.............................................................................................................................15
Informatie- ien miediariecht Collieeie 6 (Die Miediawiet)...........................................................................16
Inlieidine............................................................................................................................................16
Europieieis riecht: istaatisistieun.............................................................................................................17
Miediawiet: publiiekie omroiepien........................................................................................................17
Miediawiet: commierciëlie omroiepien.................................................................................................18
Miediawiet: commierciëlie miediadiienistien op aanvraae......................................................................18
Informatie- ien miediariecht Collieeie 7 (Rieclamieriecht ien vloeeieris)........................................................19
Onieierlijkie handielispraktjk jieeienis conisumientien (art. 6:193a ie.v. BW)............................................19
Miislieidiendie rieclamie tuisisien biedrijvien ondierline (art. 6:194 BW)...................................................22
2
Edwin van der Velde Rijksuniversiteit Groningen
, Informatie- en mediarecht Collegeaantekeningen 2017/2018
Viereielijkiendie rieclamie tot biedrijvien ien conisumientien (art. 6:194a ie.v. BW)...................................22
Informatie- en mediarecht College 1 (Media in democratische
rechtsstaat)
Het verschil tussen telecommunicatierecht enerzijds en informatie- en mediarecht anderzijds is dat
eerstgenoemde betrekking heeft op het netwerk via welke informatie wordt verspreid, terwijl
laatstgenoemde meer ziet op de inhoud van de boodschap die wordt overgebracht.
Media
De term ‘medium’ heeft betrekking op het middel waarmee een boodschap wordt doorgegeven.
Hierbij kan worden gedacht aan radiogolven, kabels en papier. De Mediawet 2008 geeft zelf geen
definitie van deze term, maar van oudsher ziet de term vooral op de publieke omroepen.
Tegenwoordig gaat het meer in het algemeen om het doorgeven van informatie, meestal door een
redactie (journalisten van kranten, radio, televisie of het internet), al dan niet afkomstig van de
publieke omroepen. Die redactie kan worden aangesproken op het waarheidsgehalte van de informatie
die met het medium wordt doorgegeven.
De media worden echter steeds meer diffuus, omdat er ook media opdoemen die niet met een
redactie werken (denk aan facebook). In beide gevallen gaat het om de materiële en immateriële
mogelijkheid om een zender en een ontvanger met elkaar te laten communiceren. De volgende vraag is
dus wat men onder ‘communicatie’ verstaat.
Communicatie
Men onderscheidt openbare van niet-openbare communicatie. Het mediarecht heeft betrekking op de
openbare communicatie. De zender richt zich immers tot een onbepaald publiek, waardoor sprake is
van massacommunicatie. Het onderscheid tussen openbare en niet-openbare communicatie is echter
niet altijd duidelijk. Zo kan men het ogenschijnlijk openbare facebook onderscheiden van het
ogenschijnlijk niet-openbare WhatsApp. Ook WhatsApp-berichten laten zich echter gemakkelijk
doorsturen, zodat de beslotenheid in ieder geval niet gewaarborgd is. Zo ziet men dat er convergentie
plaatsvindt, omdat door de totstandkoming van een geïntegreerde telecommunicatie-infrastructuur de
particuliere en publieke communicatie technisch gezien door elkaar heen lopen. Zowel besloten als
openbare communicatie vindt met andere woorden grotendeels plaats via dezelfde infrastructuur.
Rol van journalisten in de democratische rechtsstaat (vrije meningsuiting)
De begrippen ‘media’ en ‘communicatie’ zijn belangrijk in het kader van de vrije meningsuiting (art. 7
GW en art. 10 EVRM). Een journalist speelt een bijzondere rol in de verwezenlijking van dit recht.
Het recht op vrije meningsuiting heeft namelijk drie aspecten:
1. Men is vrij de eigen mening te koesteren;
2. Men is vrij om inlichtingen of denkbeelden te ontvangen;
3. Men is vrij om inlichtingen of denkbeelden te verstrekken.
Onder het begrip ‘verstrekken’ valt zowel het uiten als het verspreiden van informatie. Onder het
begrip ‘ontvangen’ valt niet alleen het ontvangen van informatie in strikte zin (passief), maar ook het
vergaren/verzamelen van informatie (actief). Vooral de journalist houdt zich bezig met het actief
verzamelen van informatie, wat het EHRM onder het beschermingsbereik van art. 10 EVRM brengt.
Daarom is sprake van een inbreuk op de vrije meningsuiting als journalisten in het verzamelen van
informatie worden belemmerd, bijvoorbeeld als hen de toegang tot vergaderingen of betogingen wordt
geweigerd. In dat geval kunnen journalisten hun mening immers niet optimaal vormen, zodat zij die
vervolgens ook niet via massacommunicatie kunnen uiten.
Het recht op het vergaren van informatie geldt voor iedereen, maar met name journalisten
doen daar een beroep op. Men spreekt in dit verband ook wel van ‘journalistieke nieuwsgaring’. In de
jurisprudentie worden journalisten ook wel aangeduid als ‘waakhond van de maatschappij’ (social
watchdog). Om deze rol te waarborgen wordt onder meer hun bronbescherming gerespecteerd, en
mogen zij aanwezig zijn bij bijvoorbeeld vergaderingen, manifestaties of protesten.
3
Edwin van der Velde Rijksuniversiteit Groningen
