College 1: Theorieën in de ontwikkelingspsychologie
Domeinen van ontwikkeling
- Fysieke ontwikkeling (bv: biologische groei, motorische ontwikkeling)
- Cognitieve ontwikkeling (bv: leerprocessen)
- Psychosociale ontwikkeling (bv: vriendschap/emotionele ontwikkeling)
Zes fundamentele kwesties
1. Nature vs. Nurture? (genetisch vs. Leren)
2. Rol sociaal-culturele context? (maatschappelijke rol)
3. Actieve rol kind? (bijdrage aan eigen ontwikkeling)
4. Ontwikkelingsverloop: (dis)continue? (zijn er stadia van ontwikkeling: ja of nee?)
5. Kritieke perioden? (zijn invloeden in de eerste drie levensjaren van invloed op de toekomst?)
6. Interactie domeinen? (heeft het ene domein invloed op het andere domein?)
Vijf benaderingen
- Leertheoretisch
- Cognitieve ontwikkeling
- Informatieverwerking
- Psychodynamica
- Contextuele
Benadering 1: Leertheoretische benaderingen
verklaart ontwikkeling op grond van fundamentele klassieke en operante leerprincipes.
Watson (Klassieke conditionering) & Skinner (operante conditionering)
Sociale Leertheorie (SLT): Albert Bandura (1925)
- Made important contributions to the areas of learning behavior and agression
- Bandura’s experiments and observations led him to the idea that most learning results from
observing other people.
Sociale Leertheorie van Bandura bestaat uit: (nieuw gedrag ontstaat door..)
- Imitatie
- Observationeel leren
- Modeling
- 4 cognitieve processen (interne psychologische processen)
aandacht
geheugen
(motorische) reproductie
Motivatie
Volgens Bandura ontstaat nieuw gedrag als al deze 4 cognitieve processen er zijn en het kind deze
beheerst/bezit.
Skinner gaat ervan uit dat een persoon niet vanuit hemzelf handelt, maar de maatschappij hem laat
handelen.
Bandura gaat ervan uit dat een persoon zowel een product als producent is van diens maatschappij
(ook wel “reciprocal determinism” genoemd).
Leertheorieën van Bandura geïntegreerd m.b.t. de 6 kwesties:
, Behaviorisme Bandura (SLT)
1. Omgeving controleert gedrag 1. Interactie: reïnforcement en biologische &
andere factoren
2. Universaliteit leerprincipes 2. Zeer belangrijke rol
3. Kind is passief 3. Kind heeft veel actievere status
4. Ontwikkelingsverloop is 4. Ontwikkelingsverloop is
continu/gradueel/kwantitatief continu/gradueel/kwantitatief
5. Geen nadruk op kritieke perioden 5. Geen nadruk op kritieke perioden
6. Ontwikkeling in elk domein onderworpen aan 6. Reciproke: interactie tussen domeinen van
fundamentele leerwetten ontwikkeling
Benadering 2: Cognitieve ontwikkelingsbenadering: Jean Piaget
Twee basisassumpties:
- Normale kinderen vertonen gelijksoortige mentale en sociale vaardigheden ondanks ver
uiteenlopende ervaringen (bv. Verschillende culturen).
- Normale kinderen ondergaan gelijksoortige veranderingen in vaardigheden op ruwweg dezelfde
leeftijden.
Piaget: basisconcepten 1: (zoals motorische-/denkprocessen)
- Adaptie: geneigdheid om aan te passen aan de condities opgelegd door de omgeving. (aanpassen
aan omgeving)
- Organisatie: neiging van intellectuele structuren en processen om meer systematisch en coherent te
worden. (steeds complexer/georganiseerd)
- Schema: een gecoördineerd en systematisch patroon van handelingen, gedragingen en
redeneerwijzen, dat wordt toegepast op gelijke klassen van objecten of situaties. (baby ontwikkeld
schema’s; bv. drinkschema).
Piaget: basisconcepten 2:
- Assimilatie: het interpreteren van een ervaring in termen van huidige manieren van begrijpen van
dingen (schemata). (boterham kauwen in eetbare vorm; wat je ziet, kun je begrijpen)
- Accommodatie: veranderingen in het denken die optreden wanneer oude denkpatronen om iets te
begrijpen (de oude schemata) niet meer voldoen. (te moeilijk spel; past niet in je huidige schema’s)
- Equilibratie: een aangeboren zelfregulerend proces dat via assimilatie en accommodatie
voortdurend plaatsvindt. (nieuw niveau van “evenwicht” bereiken; disbalans is mogelijk; dit is
eigenlijk een continue wisselwerking tussen assimilatie en accommodatie)
Stadia van Piaget:
- Sensomotorisch: 0-1,5 jaar; sensomotorische acties (reflexen/motorisch; intentionaliteit; bv
ontdekken van de betekenis van het slaan op een belletje)
- preoperationeel: 1,5-7 jaar; symbolen voor objecten (veel denkfouten; reversibel/animisme)
- concreet operationeel: 7-11 jaar; logisch (concreet) denken (logisch/concreet denken op basis van
de observeerbare werkelijkheid)
- formeel operationeel: +11 jaar; deductief/abstract denken (logisch redeneren zonder de visuele
werkelijkheid nodig te hebben)
van deze vier stadia kun je er volgens Piaget geen overslaan of niet goed afronden.
Cognitieve ontwikkelingsbenadering Piaget geïntegreerd m.b.t. de 6 kwesties:
Behaviorisme Piaget
1. Omgeving controleert gedrag 1. Interactionistisch (alle biologische factoren
interacteren met de ervaring); sprake van
wisselwerking
Domeinen van ontwikkeling
- Fysieke ontwikkeling (bv: biologische groei, motorische ontwikkeling)
- Cognitieve ontwikkeling (bv: leerprocessen)
- Psychosociale ontwikkeling (bv: vriendschap/emotionele ontwikkeling)
Zes fundamentele kwesties
1. Nature vs. Nurture? (genetisch vs. Leren)
2. Rol sociaal-culturele context? (maatschappelijke rol)
3. Actieve rol kind? (bijdrage aan eigen ontwikkeling)
4. Ontwikkelingsverloop: (dis)continue? (zijn er stadia van ontwikkeling: ja of nee?)
5. Kritieke perioden? (zijn invloeden in de eerste drie levensjaren van invloed op de toekomst?)
6. Interactie domeinen? (heeft het ene domein invloed op het andere domein?)
Vijf benaderingen
- Leertheoretisch
- Cognitieve ontwikkeling
- Informatieverwerking
- Psychodynamica
- Contextuele
Benadering 1: Leertheoretische benaderingen
verklaart ontwikkeling op grond van fundamentele klassieke en operante leerprincipes.
Watson (Klassieke conditionering) & Skinner (operante conditionering)
Sociale Leertheorie (SLT): Albert Bandura (1925)
- Made important contributions to the areas of learning behavior and agression
- Bandura’s experiments and observations led him to the idea that most learning results from
observing other people.
Sociale Leertheorie van Bandura bestaat uit: (nieuw gedrag ontstaat door..)
- Imitatie
- Observationeel leren
- Modeling
- 4 cognitieve processen (interne psychologische processen)
aandacht
geheugen
(motorische) reproductie
Motivatie
Volgens Bandura ontstaat nieuw gedrag als al deze 4 cognitieve processen er zijn en het kind deze
beheerst/bezit.
Skinner gaat ervan uit dat een persoon niet vanuit hemzelf handelt, maar de maatschappij hem laat
handelen.
Bandura gaat ervan uit dat een persoon zowel een product als producent is van diens maatschappij
(ook wel “reciprocal determinism” genoemd).
Leertheorieën van Bandura geïntegreerd m.b.t. de 6 kwesties:
, Behaviorisme Bandura (SLT)
1. Omgeving controleert gedrag 1. Interactie: reïnforcement en biologische &
andere factoren
2. Universaliteit leerprincipes 2. Zeer belangrijke rol
3. Kind is passief 3. Kind heeft veel actievere status
4. Ontwikkelingsverloop is 4. Ontwikkelingsverloop is
continu/gradueel/kwantitatief continu/gradueel/kwantitatief
5. Geen nadruk op kritieke perioden 5. Geen nadruk op kritieke perioden
6. Ontwikkeling in elk domein onderworpen aan 6. Reciproke: interactie tussen domeinen van
fundamentele leerwetten ontwikkeling
Benadering 2: Cognitieve ontwikkelingsbenadering: Jean Piaget
Twee basisassumpties:
- Normale kinderen vertonen gelijksoortige mentale en sociale vaardigheden ondanks ver
uiteenlopende ervaringen (bv. Verschillende culturen).
- Normale kinderen ondergaan gelijksoortige veranderingen in vaardigheden op ruwweg dezelfde
leeftijden.
Piaget: basisconcepten 1: (zoals motorische-/denkprocessen)
- Adaptie: geneigdheid om aan te passen aan de condities opgelegd door de omgeving. (aanpassen
aan omgeving)
- Organisatie: neiging van intellectuele structuren en processen om meer systematisch en coherent te
worden. (steeds complexer/georganiseerd)
- Schema: een gecoördineerd en systematisch patroon van handelingen, gedragingen en
redeneerwijzen, dat wordt toegepast op gelijke klassen van objecten of situaties. (baby ontwikkeld
schema’s; bv. drinkschema).
Piaget: basisconcepten 2:
- Assimilatie: het interpreteren van een ervaring in termen van huidige manieren van begrijpen van
dingen (schemata). (boterham kauwen in eetbare vorm; wat je ziet, kun je begrijpen)
- Accommodatie: veranderingen in het denken die optreden wanneer oude denkpatronen om iets te
begrijpen (de oude schemata) niet meer voldoen. (te moeilijk spel; past niet in je huidige schema’s)
- Equilibratie: een aangeboren zelfregulerend proces dat via assimilatie en accommodatie
voortdurend plaatsvindt. (nieuw niveau van “evenwicht” bereiken; disbalans is mogelijk; dit is
eigenlijk een continue wisselwerking tussen assimilatie en accommodatie)
Stadia van Piaget:
- Sensomotorisch: 0-1,5 jaar; sensomotorische acties (reflexen/motorisch; intentionaliteit; bv
ontdekken van de betekenis van het slaan op een belletje)
- preoperationeel: 1,5-7 jaar; symbolen voor objecten (veel denkfouten; reversibel/animisme)
- concreet operationeel: 7-11 jaar; logisch (concreet) denken (logisch/concreet denken op basis van
de observeerbare werkelijkheid)
- formeel operationeel: +11 jaar; deductief/abstract denken (logisch redeneren zonder de visuele
werkelijkheid nodig te hebben)
van deze vier stadia kun je er volgens Piaget geen overslaan of niet goed afronden.
Cognitieve ontwikkelingsbenadering Piaget geïntegreerd m.b.t. de 6 kwesties:
Behaviorisme Piaget
1. Omgeving controleert gedrag 1. Interactionistisch (alle biologische factoren
interacteren met de ervaring); sprake van
wisselwerking
