HOOFDSTUK 3: GESPREKSTECHNIEKEN
Concrete vaardigheden & technieken die deel kunnen uitmaken van een goede
communicatie.
12 belangrijke gesprekstechnieken.
Goede ergo -> niet alleen ergotherapeutische inzichten & weten hoe je hen
moet helpen, maar ook belangrijk om een professionele communicatie te
hebben met cliënten.
Gesprek moet natuurlijk lijken.
1. Techniek 1: actieve luisterhouding
1.1 Goed luisteren
Ontstaan van communicatieproblemen -> belang van luisteren wordt genegeerd
& vergeten of als vanzelfsprekend beschouwt.
Horen = geluidstrillingen opvangen.
Luisteren = geen passieve bezigheid -> je bent er actief mee bezig.
Goed luisteren = goed willen begrijpen wat iemand vertelt -> inspanning =
vermoeiend -> het vraagt energie om iemand goed te begrijpen.
Zorgt voor een goede relatie met de zorgvrager.
1.1.1 3 vormen van actief luisteren
Evaluerend luisteren:
Luisteren om uit te maken of wat er gezegd wordt door de gesprekspartner
begrijpbaar of volgens je waardestelsel goed of slecht is.
Reactie kunnen terugzenden.
Mening, visie of kritiek.
Bij discussies.
In een zorgomgeving: nagaan of de zorgvrager een uitleg goed heeft begrepen.
Informatiegericht luisteren:
Doel = informatie verkrijgen -> letten op de inhoud van het gesprek of het
verhaal van de zorgvrager.
In een zorgomgeving: tijdens het afnemen van een anamnese.
Steunend luisteren:
Begrip tonen voor iemand -> steunen.
Baseert zich op het motiveren van de zorgvrager zijn verhaal, zo volledig
mogelijk vertellen.
De ontvanger stuurt het gesprek niet, maar laat de verteller het verloop van het
gesprek kiezen.
,1.2 Aandacht geven
Voorwaarde voor goede communicatie.
Eventuele belemmeringen bij de persoon wegnemen -> ruimte geven om te
vertellen -> voelen zich meer op hun gemak -> subtiele beloningen om het
verhaal verder te vertellen.
Negeren = vorm van agressie (zware psychologische impact).
Dmv non-verbale communicatie:
1. via gelaatsuitdrukking: aangeven dat je geïnteresseerd bent in wat iemand
wil vertellen.
2. Via oogcontact: aangeven dat je de zorgvrager van nabij wilt volgen.
Uitnodigend gebaar
Afwisselen aan -en wegkijken -> anders oncomfortabele situatie -> de ander
strak aankijken (fixeren) zorgt voor ongemakkelijke gevoelens.
3. Uitnodigende lichaamshouding: je neemt de tijd voor het gesprek, ook al is
dat feitelijk niet zo & ben je gebonden aan je werkschema.
Sneller bij de kern van het verhaal komen.
Spiegelgedrag = als mensen hetzelfde gedrag laten zien -> houdingsecho:
wederzijdse waardering.
Vb; echo -ellebogen op tafel – echo-benen omarmen – echo-handen op
wandelstok.
Bij meningsverschillen/conflicten -> bepaalde lichaamshouding aannemen ->
aangeven hoe sterk je geneigd bent om tot een oplossing te komen.
1.3 Kleine aanmoedigingen (hummen)
Korte verbale reacties = krachtig middel om mensen te stimuleren om te
vertellen.
Vb; “ooh” – “oh ja” – “aah zo” – “ja ja” – “en toen” – “vertel is” – “oei”.
Belangrijkste = “hmm hmm” = hummen -> je geeft aan dat je het verhaal van
de zorgvrager aandachtig volgt en begrijpt.
1.4 4 Aspecten
Alert volgen:
Concentreren op wat de spreker zegt & schakelt gedachten uit die hem kunnen
afleiden.
, Extra tijd die de hersenen van de actief luisterende mensen overhouden ->
samenvatten & integreren wat er gezegd is -> verwerken van elk nieuw klein
stukje informatie in de context van het voorafgaande.
Inlevingsvermogen:
Je verplaatst je in de spreker -> proberen begrijpen wat de spreker zilt
overbrengen & n iet wat jij wilt horen = empathie.
Vraagt flexibiliteit van de luisteraar -> eigen ideeën & gevoelens opzijzetten &
wat je ziet & voelt aanpassen aan de wereld van de spreker.
Acceptatie:
Objectief luisteren -> zonder oordeel over de inhoud.
Natuurlijk om afgeleid te worden door de inhoud van wat gezegd wordt, vooral
wanneer we het er niet mee eens zijn.
Het verhaal aanvaarden ook al heb je een andere mening.
Bereidheid om de verantwoordelijkheid te nemen voor volledigheid:
De luisteraar doet zijn best om alles wat de spreker wilde overbrengen, ook
volledig te ontvangen -> letten op gevoelens en inhoud.
Objectieve informatie in zich opnemen door naar de letterlijke betekenis van de
gesproken woorden te luisteren -> bestaat uit meer dan alleen woorden.
Subjectieve informatie -> gevoelens en emoties -> via andere verbale aspecten
& via non-verbale signalen.
Volledig: alle inhoud -> inhoud + gevoelens & het uitgesprokene +
onuitgesprokene.
2. Techniek 2: invoegen
2.1 De stijl van jouw cliënt leren kennen
De zorgverlener moe zich verbinden met de cliënt door diens stijl te accepteren
-> aandacht geven voor de patronen waarmee de cliënt met anderen
communiceert.
Taalgebruik = aanknopingspunt.
Cliënt leren kennen in zijn stijl -> weet welke vormen & kanalen van
communicatie de cliënt gebruikt.
Die kennis = belangrijk voor het opbouwen van een goede relatie.
Zorgverlener moet zich aanpassen.
Concrete vaardigheden & technieken die deel kunnen uitmaken van een goede
communicatie.
12 belangrijke gesprekstechnieken.
Goede ergo -> niet alleen ergotherapeutische inzichten & weten hoe je hen
moet helpen, maar ook belangrijk om een professionele communicatie te
hebben met cliënten.
Gesprek moet natuurlijk lijken.
1. Techniek 1: actieve luisterhouding
1.1 Goed luisteren
Ontstaan van communicatieproblemen -> belang van luisteren wordt genegeerd
& vergeten of als vanzelfsprekend beschouwt.
Horen = geluidstrillingen opvangen.
Luisteren = geen passieve bezigheid -> je bent er actief mee bezig.
Goed luisteren = goed willen begrijpen wat iemand vertelt -> inspanning =
vermoeiend -> het vraagt energie om iemand goed te begrijpen.
Zorgt voor een goede relatie met de zorgvrager.
1.1.1 3 vormen van actief luisteren
Evaluerend luisteren:
Luisteren om uit te maken of wat er gezegd wordt door de gesprekspartner
begrijpbaar of volgens je waardestelsel goed of slecht is.
Reactie kunnen terugzenden.
Mening, visie of kritiek.
Bij discussies.
In een zorgomgeving: nagaan of de zorgvrager een uitleg goed heeft begrepen.
Informatiegericht luisteren:
Doel = informatie verkrijgen -> letten op de inhoud van het gesprek of het
verhaal van de zorgvrager.
In een zorgomgeving: tijdens het afnemen van een anamnese.
Steunend luisteren:
Begrip tonen voor iemand -> steunen.
Baseert zich op het motiveren van de zorgvrager zijn verhaal, zo volledig
mogelijk vertellen.
De ontvanger stuurt het gesprek niet, maar laat de verteller het verloop van het
gesprek kiezen.
,1.2 Aandacht geven
Voorwaarde voor goede communicatie.
Eventuele belemmeringen bij de persoon wegnemen -> ruimte geven om te
vertellen -> voelen zich meer op hun gemak -> subtiele beloningen om het
verhaal verder te vertellen.
Negeren = vorm van agressie (zware psychologische impact).
Dmv non-verbale communicatie:
1. via gelaatsuitdrukking: aangeven dat je geïnteresseerd bent in wat iemand
wil vertellen.
2. Via oogcontact: aangeven dat je de zorgvrager van nabij wilt volgen.
Uitnodigend gebaar
Afwisselen aan -en wegkijken -> anders oncomfortabele situatie -> de ander
strak aankijken (fixeren) zorgt voor ongemakkelijke gevoelens.
3. Uitnodigende lichaamshouding: je neemt de tijd voor het gesprek, ook al is
dat feitelijk niet zo & ben je gebonden aan je werkschema.
Sneller bij de kern van het verhaal komen.
Spiegelgedrag = als mensen hetzelfde gedrag laten zien -> houdingsecho:
wederzijdse waardering.
Vb; echo -ellebogen op tafel – echo-benen omarmen – echo-handen op
wandelstok.
Bij meningsverschillen/conflicten -> bepaalde lichaamshouding aannemen ->
aangeven hoe sterk je geneigd bent om tot een oplossing te komen.
1.3 Kleine aanmoedigingen (hummen)
Korte verbale reacties = krachtig middel om mensen te stimuleren om te
vertellen.
Vb; “ooh” – “oh ja” – “aah zo” – “ja ja” – “en toen” – “vertel is” – “oei”.
Belangrijkste = “hmm hmm” = hummen -> je geeft aan dat je het verhaal van
de zorgvrager aandachtig volgt en begrijpt.
1.4 4 Aspecten
Alert volgen:
Concentreren op wat de spreker zegt & schakelt gedachten uit die hem kunnen
afleiden.
, Extra tijd die de hersenen van de actief luisterende mensen overhouden ->
samenvatten & integreren wat er gezegd is -> verwerken van elk nieuw klein
stukje informatie in de context van het voorafgaande.
Inlevingsvermogen:
Je verplaatst je in de spreker -> proberen begrijpen wat de spreker zilt
overbrengen & n iet wat jij wilt horen = empathie.
Vraagt flexibiliteit van de luisteraar -> eigen ideeën & gevoelens opzijzetten &
wat je ziet & voelt aanpassen aan de wereld van de spreker.
Acceptatie:
Objectief luisteren -> zonder oordeel over de inhoud.
Natuurlijk om afgeleid te worden door de inhoud van wat gezegd wordt, vooral
wanneer we het er niet mee eens zijn.
Het verhaal aanvaarden ook al heb je een andere mening.
Bereidheid om de verantwoordelijkheid te nemen voor volledigheid:
De luisteraar doet zijn best om alles wat de spreker wilde overbrengen, ook
volledig te ontvangen -> letten op gevoelens en inhoud.
Objectieve informatie in zich opnemen door naar de letterlijke betekenis van de
gesproken woorden te luisteren -> bestaat uit meer dan alleen woorden.
Subjectieve informatie -> gevoelens en emoties -> via andere verbale aspecten
& via non-verbale signalen.
Volledig: alle inhoud -> inhoud + gevoelens & het uitgesprokene +
onuitgesprokene.
2. Techniek 2: invoegen
2.1 De stijl van jouw cliënt leren kennen
De zorgverlener moe zich verbinden met de cliënt door diens stijl te accepteren
-> aandacht geven voor de patronen waarmee de cliënt met anderen
communiceert.
Taalgebruik = aanknopingspunt.
Cliënt leren kennen in zijn stijl -> weet welke vormen & kanalen van
communicatie de cliënt gebruikt.
Die kennis = belangrijk voor het opbouwen van een goede relatie.
Zorgverlener moet zich aanpassen.
